Phần của Việt Nam trong tổng giá trị xuất khẩu điện thoại, điện tử, máy tính là bao nhiêu?

Hôm qua khi tôi đăng bài nói rằng tỷ lệ phần giá trị của Việt Nam trong tổng giá trị xuất khẩu dệt may, giày da, túi xách chiếm 43.44%, có bạn nói rằng “Bác thử tính cho ngành sản xuất điện tử (như điện thoại, máy tính) xem sao”. Trước đó đã có nhiều “chuyên gia kinh tế” nói rằng “trong ngành điện thoại, điện tử thì phần của Việt Nam còn thấp hơn 5%, chỉ có nhân công, tiền điện, tiền nước, tiền đất và chút bao bì thôi”.

1/ Có đúng là Việt Nam chỉ đóng góp mỗi bao bì trong chiếc điện thoại, máy tính, tivi khi xuất khẩu không?

Xin thưa là đúng vậy, nhưng rất tiếc là chỉ đúng vào thời điểm cách đây 10 năm, tức vào năm 2014, khi Samsung chỉ có đúng 4 nhà cung cấp Việt Nam, hầu hết linh phụ kiện đều nhập khẩu.

Xin thưa rằng sai hoàn toàn vào thời điểm này, bởi vì từ 4 nhà cung cấp Việt Nam vào năm 2014, Samsung đã nâng dần lên 29 vào năm 2017, 200 vào năm 2018 và 306 vào năm 2023. Theo Samsung Việt Nam thì với 306 nhà cung cấp Việt Nam đã đưa tỷ lệ nội địa hoá của Samsung Việt Nam lên 59%.

Tất nhiên trong 306 nhà cung cấp của Samsung Việt Nam thì chủ yếu là doanh nghiệp FDI (Hàn Quốc là chính), thế nhưng vẫn có nhiều doanh nghiệp thuần Việt Nam, chẳng hạn như công ty An Phú và công ty Bắc Việt cung cấp linh kiện nhựa, vỏ điện thoại và vỏ cho cục sạc; công ty An Phát cung cấp linh kiện; công ty điện tử HNT cung cấp camera trước và camera sau cho điện thoại; công ty Vinavit cung cấp bu lông, ốc vít; Công ty Manutronics cung cấp đĩa CD, DVD, CD-R….

2/ Phần của Việt Nam chiếm tỷ trọng bao nhiêu trong tổng giá trị xuất khẩu

Có hai loại nhà máy sản xuất FDI ở Việt Nam:

- FDI nhóm 1: là các nhà máy của chính hãng như các nhà máy của Samsung, LG, Intel, sản xuất điện thoại, máy tính, tivi cho chính họ.

- FDI nhóm 2: là các nhà máy sản xuất gia công cho hãng (Apple, Nokia, Sony, Xaomi, Microsoft) như Foxconn, Luxshare, Goertek.

Nhóm nhà máy FDI 2 chỉ sản xuất gia công cho các hãng, nên thông thường họ chỉ được hưởng 20%-30% giá trị trên giá hãng bán đến người dùng cuối (cho công đoạn sản xuất), chứ không được hưởng 100% như các nhà máy FDI nhóm 1. Trong 20%-30% đó, thì chi phí cho nhân công, điện nước, nhà xưởng, bao bì chiếm cỡ 10%-15%. Như vậy nhóm các nhà máy Foxconn, Luxshare, Goertek, phần của Việt Nam chiếm cỡ 35% đến 50% tuỳ vào tỷ lệ nội địa hoá.

Nhóm nhà máy FDI 1, vì là hàng của chính họ, nên họ hưởng cả phần sản xuất lẫn phần thương mại nên có thể ước lượng phần của Việt Nam như sau:

- 4% cho khâu sản xuất của chính họ

- 5% cho các nhà cung cấp cấp 1 và cấp 2.

- Tổng là 9%

TỔNG HỢP

Qua hai bài, thì có thể tổng hợp về tỷ trọng phần của Việt Nam trên tổng giá trị xuất khẩu như sau:

- Nhóm điện thoại, điện tử, máy tính Samsung, LG, Intel: 4%-9%

- Nhóm điện thoại, điện tử, máy tính sản xuất gia công: 35%-50%

- Nhóm dệt may, giày da, túi xách: 43.44%

- Nhóm doanh nghiệp Việt Nam: 60%-90%

- Nhóm phần mềm, game online: 80%-90%