Ôtô nội ngóng ưu đãi thuế

Cần những chính sách đột phá, đặc biệt là miễn giảm thuế linh kiện, phụ tùng sản xuất trong nước để tăng sức cạnh tranh cho ôtô, giảm giá xe cho người tiêu dùng, tạo cú hích cho doanh nghiệp Việt tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Nhà nước cần có những chính sách và lộ trình hỗ trợ nhất định, đặc biệt là chính sách hỗ trợ giảm thuế tiêu thụ đặc biệt tương ứng với tỉ lệ trong nước sản xuất được.

Bà Nguyễn Thị Hoàng Phương (Hiệp hội Các nhà sản xuất ôtô VN)

Khó khăn lớn nhất là sản lượng tiêu thụ rất thấp nên hiệu quả kinh tế của sản phẩm không cao khi tham gia chuỗi cung ứng chung.

Ông Bùi Minh Hải (tổng giám đốc Công ty CP Nhựa Hà Nội)

Những khuyến nghị trên được đưa ra tại diễn đàn "Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam năm 2019" với chủ đề "Doanh nghiệp VN tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu", do Cục Công nghiệp (Bộ Công thương) phối hợp với báo Tuổi Trẻ tổ chức sáng 28-11.

Gặp khó do nội địa hóa thấp

Dù đã có sản phẩm xe buýt đạt tỉ lệ nội địa hóa đến hơn 50% được xuất khẩu sang Philippines nhưng ông Phạm Văn Tài, tổng giám đốc Công ty CP ôtô Trường Hải (Thaco), cho biết doanh nghiệp (DN) này vẫn đang loay hoay để tìm kiếm nhà cung ứng, xây dựng chuỗi giá trị sản xuất ôtô.

Thậm chí, theo ông Tài, DN đã xây dựng khu công nghiệp sản xuất linh kiện ôtô lớn nhất VN tại Chu Lai, mời gọi các nhà sản xuất linh kiện ôtô trong nước đến làm theo mô hình chuyển giao công nghệ, trong đó đầu ra sẽ do Thaco bao tiêu và DN cùng làm xuất khẩu, nhưng sức ép cạnh tranh vẫn rất lớn.

Một trong những nguyên nhân là tỉ lệ nội địa hóa của ngành ôtô mới chỉ đạt 40%, còn lại 60% vẫn phải nhập khẩu. Để đạt tỉ lệ nội địa hóa quy mô lớn hơn, cần phải có dung lượng thị trường đủ lớn, sản xuất quy mô lớn mới đảm bảo hiệu quả cho DN. Do đó, ngoài thị trường nội địa, nhà sản xuất ôtô phải tìm đường hướng ra xuất khẩu.

Ông Koji Onishi, trợ lý giám đốc khối mua hàng Công ty Honda VN, cũng cho biết đã làm việc trực tiếp với nhà cung ứng nội địa nhưng yêu cầu nhà cung ứng linh kiện xe máy chuyển sang cung cấp linh kiện cho ôtô đòi hỏi phải cải thiện nhiều về chất lượng. Do đó, theo ông Koji, đơn vị đã có nhiều chương trình đồng hành cùng nhà cung cấp, như tổ chức đào tạo, hợp tác kỹ thuật, đưa lãnh đạo các DN Việt ra nước ngoài tìm kiếm thêm đối tác, học hỏi kinh nghiệm...

Theo bà Nguyễn Thị Hoàng Phương, đại diện tiểu ban chính sách Hiệp hội Các nhà sản xuất ôtô Việt Nam (VAMA), các thành viên VAMA thường lựa chọn các phụ tùng đơn giản để tăng tỉ lệ nội địa hóa. Nhưng việc phát triển nhà cung cấp gặp nhiều khó khăn do đây là ngành đòi hỏi công nghệ cao.

Ngay những sản phẩm cơ bản như lốp, gương, đèn và kính với đòi hỏi về độ an toàn cao, việc đảm bảo những sản phẩm này đạt được chất lượng nhà sản xuất ôtô yêu cầu cũng là một vấn đề với các DN vừa và nhỏ.

"Do đó, Nhà nước cần có những chính sách và lộ trình hỗ trợ nhất định, đặc biệt là chính sách hỗ trợ giảm thuế tiêu thụ đặc biệt tương ứng với tỉ lệ trong nước sản xuất được" - bà Phương đề xuất.

Khách tìm hiểu sản phẩm công nghiệp hỗ trợ ôtô ở khu vực gian hàng trưng bày của các doanh nghiệp - Ảnh: CHÍ TUỆ

Thiếu hỗ trợ cho doanh nghiệp phụ trợ

Trong khi đó, nhiều nhà sản xuất linh kiện nội địa cũng loay hoay tìm cách tham gia chuỗi cung ứng. Ông Bùi Minh Hải, tổng giám đốc Công ty CP Nhựa Hà Nội, cho biết DN này bắt đầu làm nhà cung ứng linh kiện xe máy cho Công ty Honda VN từ năm 2003, khi công ty này đầu tư vào VN. Đến nay, DN này đã cung cấp linh phụ kiện nhựa, phụ trợ ôtô cho một số DN FDI như Ford, Toyota…

Tuy nhiên, theo ông Hải, để tham gia chuỗi cung ứng trong lĩnh vực phụ trợ ôtô đòi hỏi trình độ kỹ thuật phải cao hơn hẳn xe máy.

Chẳng hạn, sản phẩm nhựa cho ôtô cần phải trải qua quá trình sản xuất thử, test các loại chất lượng, độ bền, co dãn, độ va đập, nếu phát sinh ra mùi thì sẽ ảnh hưởng, nên đòi hỏi chất lượng và nguyên liệu phải chặt chẽ.

"Khó khăn lớn nhất là sản lượng tiêu thụ rất thấp nên hiệu quả kinh tế của sản phẩm không cao khi tham gia chuỗi cung ứng chung", ông Hải nói.

Tương tự, ông Chu Trọng Trung, tổng giám đốc Công ty TNHH cao su Giải Phóng, cho biết DN trở thành nhà cung cấp linh kiện cho các nhà sản xuất ôtô và xe máy từ năm 2004 và đã xuất khẩu được sản phẩm sang các nước như Nhật Bản, Thái Lan, Indonesia.

Tuy nhiên, DN hiện đang gặp muôn vàn khó khăn khi tham gia sản xuất linh kiện phục vụ ngành ôtô do 100% nguyên liệu, linh kiện cao su đều phải nhập khẩu, đẩy giá thành lên cao.

Theo đại diện của Công ty Toyota VN, trong bối cảnh thuế nhập khẩu xe nguyên chiếc từ các nước ASEAN đã về 0% kể từ năm 2018, Chính phủ cần phải có chính sách để hỗ trợ sản xuất xe trong nước, đặc biệt là phải sửa đổi Luật thuế tiêu thụ đặc biệt, trong đó không áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt cho phần giá trị gia tăng trong nước.

"Việc ưu đãi thuế này cũng cần cân nhắc bảo hộ vừa đủ cho xe sản xuất trong nước có thể cạnh tranh với xe nhập khẩu, nhưng không tạo ra biến động lớn trên thị trường", vị này khuyến cáo.

Ông Bùi Quang Hải, giám đốc Sở Công thương Hải Phòng, cho rằng nếu xác định đây là ngành quan trọng, cần xem xét chính sách thuế thu nhập DN, thuế tiêu thụ đặc biệt và kể cả thuế đất. Bởi thực tế không thiếu chính sách hỗ trợ nhưng ngành cơ khí, công nghiệp hỗ trợ và công nghiệp ôtô chưa phát triển được là do chính sách chưa đủ mạnh.

"Với thị trường, nên có chính sách khuyến khích người tiêu dùng, như việc xem xét lại chính sách lệ phí trước bạ bởi có địa phương hiện đang áp mức thu 12%", ông Hải nói.

Sẽ đề xuất ban hành chính sách hỗ trợ

Một số bất cập mà các DN từng đề xuất đã được Thủ tướng giao cho các bộ ngành liên quan xem xét đề xuất sửa đổi. Trong thực tế, với việc ưu đãi hơn cho xe nguyên chiếc nhập khẩu so với linh kiện, chính sách thuế chưa thực sự tạo thuận lợi, khuyến khích cho DN sản xuất lắp ráp ôtô tại VN.

Chúng tôi sẽ tiếp tục tổng hợp ý kiến của DN để phối hợp với các bộ ngành đề xuất ban hành các chính sách phù hợp nhằm tạo điều kiện cho DN ngành công nghiệp hỗ trợ và ngành công nghiệp ôtô.

Thuế 0%, phải sửa chính sách thuế cho phù hợp

Bộ Tài chính vừa có báo cáo toàn diện chính sách ngành công nghiệp ôtô, xin ý kiến các bộ ngành. Trong thực tế đã có nhiều chính sách ưu đãi thuế, đầu tư và đất đai ở mức cao nhất với ngành ôtô trong thời gian qua. Nhưng sau khi thuế nhập khẩu ôtô giảm về 0%, chúng tôi thấy cần thiết phải sửa đổi chính sách thuế cho phù hợp nhằm tạo điều kiện cho DN sản xuất lắp ráp ôtô có thể cạnh tranh được.

Trước đó, Bộ Tài chính cũng trình Chính phủ sửa đổi nghị định 125, trong đó bổ sung chương trình ưu đãi cho ngành công nghiệp hỗ trợ. Trên cơ sở phân tích điểm nghẽn của ngành, Bộ Tài chính đề xuất giảm thuế nhập khẩu về 0%, áp dụng trong 5 năm với linh kiện, vật tư, phụ tùng trong nước chưa sản xuất được. Tuy nhiên, chính sách thuế phải đảm bảo hài hòa lợi ích các bên, ưu đãi phải gắn điều kiện nhất định với điều kiện tiên quyết là duy trì được quy mô thị trường.

Nhiều ngành được hưởng lợi

Dù rất nỗ lực nhằm tăng tỉ lệ nội địa hóa nhưng chính sách thuế liên quan đến đầu tư sản xuất linh kiện, phụ tùng ôtô cũng như các sản phẩm khác đang là một lực cản với các DN. Chẳng hạn, nhập linh kiện về được hưởng thuế suất 0%, trong khi thép nguyên liệu để làm linh kiện bị đánh thuế. Do đó, không ai dại gì đi sản xuất trong nước nếu không có đầu ra thực sự chắc chắn và lâu dài.

Các quốc gia trong khu vực đã áp thuế tiêu thụ đặc biệt 0% với linh kiện ôtô sản xuất trong nước, nhưng VN vẫn chưa thực hiện chính sách này. Trong khi đó, nếu bỏ thuế tiêu thụ đặc biệt với phần linh kiện sản xuất trong nước sẽ giúp giảm giá thành ôtô, cả nhà sản xuất và người tiêu dùng đều được hưởng lợi, đồng thời khuyến khích các DN đầu tư tăng tỉ lệ nội địa hóa. Và khi lượng ôtô sản xuất trong nước được tiêu thụ nhiều hơn sẽ góp phần thúc đẩy các ngành khác phát triển, bởi 1 chiếc ôtô gồm nhiều linh kiện với khoảng 10.000-20.000 chi tiết.