OCB 'ôm' mớ bất động sản thế chấp trị giá 180.000 tỷ?

Mới đây, Ngân hàng TMCP Phương Đông (mã chứng khoán OCB) công bố thông tin giải trình biến động lợi nhuận sau thuế trước và sau kiểm toán so với số liệu trên BCTC quý IV/2023 công ty tự lập.

Theo đó, tổng thu nhập hoạt động điều chỉnh giảm từ 9.522 tỷ đồng xuống còn 8.936 tỷ đồng, tương ứng điều chỉnh giảm 6,16%. Chi phí dự phòng rủi ro tín dụng dụng điều chỉnh tăng mạnh từ 44,44% lên mức 1.627 tỷ đồng.

Đây là những nguyên nhân chính khiến lợi nhuận sau thuế sau kiểm toán trên BCTC hợp nhất năm 2023 của OCB bị điều chỉnh giảm 875 tỷ đồng, tương ứng điều chỉnh giảm 20,9% so với BCTC công ty lập trước đó, còn lại hơn 3.303 tỷ đồng.

OCB cho biết, bị điều chỉnh một số khoản mục thu nhập đã thực hiện từ tiền khách hàng trong năm 2023 và sẽ “hạch toán bù” trong quý I/2024. Ngoài ra ngân hàng cũng phân loại lại phần lớn giá trị khoản mục “tài sản gán nợ đang chờ xử lý” thuộc mục “tài sản có khác” sang khoản mục “các khoản nợ chờ xử lý khác đã có tài sản xiết nợ, gán nợ”. Việc phân loại này kéo theo chi phí dự phòng rủi ro tín dụng được trích bổ sung tăng 44,44%.

Về tình hình kinh doanh, năm 2023 hoạt động kinh doanh cốt lõi của ngân hàng giảm sút, thu nhập lãi thuần giảm 2,7% so với cùng kỳ, còn 6.766 tỷ đồng. Trong cơ cấu thu nhập lãi thuần, thu nhập từ lãi đạt 18.127 tỷ đồng, tăng 28,8% so với cùng kỳ còn chi phí lãi tăng đến 59,5% lên 11.361 tỷ đồng.

Tỷ lệ chi phí lãi tăng cao trong khi thu nhập từ lãi tăng không tương đương một phần cho thấy bức tranh tài chính “không cân đối” khi ngân hàng vẫn thừa tiền. Lượng tiền huy động tăng mạnh trong khi cho vay ra chưa tương xứng.

Tổng dư cho vay khách hàng đến cuối năm đạt 147.206 tỷ đồng, tăng 22,8% so với cùng kỳ; trong đó tập trung vào cho vay doanh nghiệp và khách hàng cá nhân trong nước, hơn 144.000 tỷ đồng. OCB năm vừa qua đã đẩy mạnh cho vay doanh nghiệp, từ dư nợ hơn 70.500 tỷ đồng đàu năm, lên 92.00 tỷ đồng; cho vay doanh nghiệp chiếm khoảng 63% tổng dư nợ cho vay khách hàng.

Đáng chú ý, tỷ lệ nợ xấu gia tăng mạnh, từ 2,22% đầu năm lên 2,65%. Nợ xấu nhóm 3, 4, 5 hơn 3.900 tỷ đồng; ngoài ra OCB còn có khoản nợ chờ xử lý có tài sản siết nợ gần 3.000 tỷ đồng – tăng mạnh so với con số chục tỷ đầu năm. Tương ứng tổng nợ xấu của OCB đến khoảng 6.900 tỷ đồng.

Nợ xấu gia tăng cũng là lý do khiến OCB phải gia tăng trích lập dự phòng rủi ro tín dụng. Tổng dự phòng rủi ro cho vay khách hàng trong năm lên hơn 2.500 tỷ đồng, tăng hơn 900 tỷ đồng so với cùng kỳ.

Bù lại cho hoạt động kinh doanh cốt lõi của ngân hàng, OCB lại đẩy mạnh hoạt động mua bán chứng khoán đầu tư. Tổng giá trị chứng khoán đầu tư sẵn sàng để bán đạt 40.300 tỷ đồng, chiếm khoảng 17% tổng tài sản ngân hàng.

Lãi thuần từ hoạt động này trong năm đạt 647 tỷ đồng, tăng mạnh so với số lỗ 140 tỷ đồng cùng kỳ. Tổng giá trị chứng khoán đầu tư sẵn sàng để bán đạt 40.331 tỷ đồng, tăng gần 3.000 tỷ đồng so với đầu năm.

Báo cáo ghi nhận tổng giá trị giấy tờ phát hành có giá của OCB đến cuối năm đạt 37.808 tỷ đồng, tăng 5.800 tỷ đồng so với đầu năm; trong đó trái phiếu kỳ hạn dài từ 12 tháng đến 5 năm đạt hơn 29.000 tỷ đồng, chiếm gần 77% tổng giá trị trái phiếu và chứng chỉ tiền gửi phát hành.

Gần 180.000 tỷ đồng giá trị tài sản thế chấp là bất động sản: Các giấy tờ có giá nhận thế chấp của OCB đạt 304.769 tỷ đồng, tăng 12,3% so với cùng kỳ; trong đó riêng giá trị bất động sản chiếm gần 60% tổng giá trị tài sản thế chấp, lên gần 180.000 tỷ đồng.

Ngày 15/4 tới đây, OCB sẽ tổ chức ĐHCĐ thường niên năm 2024. Đáng chú nhất trong bản kế hoạch kinh doanh năm 2024 của OCB là chỉ tiêu tỷ lệ nợ xấu (SBV). Về chất lượng nợ, tỷ lệ nợ xấu mục tiêu kiểm soát dưới ngưỡng 3%. Cuối năm 2023, tỷ lệ nợ xấu OCB đạt 2,02%, tăng mạnh so với con số 1,7% ở thời điểm đầu năm.

Nhìn bảng kế hoạch, nhà đầu tư nghĩ luôn đến viễn cảnh ngân hàng sẽ gia tăng nợ xấu trong năm 2024.

Chỉ tiêu kinh doanh với lợi nhuận sau thuế ước tăng trưởng 66% lên 6.885 tỷ đồng. Tổng tài sản dự kiến tăng 19% lên 286.500 tỷ đồng.

Cổ đông OCB hân hoan nhất có lẽ là kế hoạch phát hành gần 411 triệu cổ phiếu trả cổ tức năm 2023 tỷ lệ 20%. Ngoài ra ngân hàng còn dự kiến phát hành 5 triệu cổ phiếu ESOP và phát hành riêng lẻ hơn 882.000 cổ phiếu cho nhà đầu tư. Nếu được thông qua và phát hành thành công, vốn điều lệ OCB sẽ vượt 20.500 tỷ đồng.