Nước ngoài bán ròng liên tục, hiểu sao cho đúng?

Như đã hứa, hôm nay tôi sẽ chia sẻ về động thái bán ròng liên tục của NĐT nước ngoài thời gian gần đây.

Có 3 vấn đề chúng ta cần lưu ý:

Phân tích và trả lời cho 3 vấn đề trên lần lượt như sau:

1. Nước ngoài là ai?

Trên TTCK VN có 4 loại NĐT nước ngoài chủ yếu.

- Thứ nhất: NĐT cá nhân, đó là các NĐT nhỏ lẻ, tự tìm hiểu và đầu tư CK VN. Hồi tôi còn làm lãnh đạo VNDs, chúng tôi có thành lập một phòng riêng để phục vụ các NĐT loại này. Họ chủ yếu đến từ Nhật bản, một số ít hơn đến từ Hàn quốc, Trung quốc. Trong số này còn có cả những người đang sống và làm việc tại VN.

- Thứ hai: các quỹ ngoại đóng. Đây là các quỹ đóng, đa phần ra đời từ rất lâu, đã hiện diện ở VN trên 5 năm. Có thể kể đến các quỹ đóng nổi tiếng nhất như Dragon capital, Vinacap, Jaccar, Mekong capital, PXP.

- Thứ ba: là quỹ ngoại mở. Trái ngược với quỹ đóng, quỹ mở huy động vốn đại chúng và được mua bán CCQ rất linh hoạt. Các quỹ mở nổi tiếng nhất ở VN là Manulife Asset Management, PYN Elite.

- Thứ tư: các quỹ ETF. Đây là quỹ hoán đổi chỉ số, một loại hình ra đời 1970 tại Mỹ. Những quỹ ETF nổi tiếng nhất ở VN là Vaneck, FTSE, MSCI, Fubon.

2. Nguyên lý giao dịch của khối ngoại :

- NĐT cá nhân nước ngoài giao dịch giống hệt cá nhân nhỏ lẻ trong nước. Quy mô vốn của họ rất bé, dù họ thường gôm lại từ nhiều ông già bà lão về hưu, nhưng không thể so được với cá nhân trong nước.

- Các quỹ đóng: do hình thức đầu tư dài hạn, các quỹ đóng giao dịch ít, theo những rule mà cổ đông cho phép. Tuy giao dịch ít, nhưng khi thoái vốn (công bố trước) thì các quỹ đóng cũng bán rất quyết liệt. Một case điển hình ở TTCK VN là vụ thoái vốn hoàn toàn khỏi thị trường VN của Red River Holding. Khi đó quỹ này công bố bán toàn bộ danh mục khoảng 8k tỷ trong vòng 1 năm. Cổ phiếu HDC đã từng được Red River mua giá 45, sau 5 năm nắm giữ họ bán hết (qua thỏa thuận, chúng tôi có tham gia vụ này) với giá 18. Kể cả cổ tức các năm thì họ lỗ khoảng 5%. Hiện không có vụ thoái vốn nào từ các quỹ đóng lớn.

- Quỹ mở: đây là hình thức có thể rút vốn nhanh qua việc bán lại CCQ cho chính Quỹ phát hành. Cho nên các quỹ mở sẽ giao dịch rất nhanh, họ sẽ bán danh mục khi có nhu cầu trả tiền lại cho NĐT. Đây là loại hình giao dịch active, mua bán khá nhanh và tần suất cao.

- Quỹ ETF: đây là loại hình hoán đổi chỉ số, có nghĩa là mỗi quỹ ETF sẽ lập ra rổ danh mục riêng (tỷ trọng của rổ theo một thuật toán được công bố công khai). Rồi quỹ sẽ thực hiện nghiệp vụ arbitrage hàng ngày với giá CCQ được niêm yết tại Mỹ, Thụy sĩ hoặc Hongkong. Có nghĩa là họ sẽ redeem khi giá CCQ thấp hơn giá Nav của rổ danh mục, và ngược lại sẽ add mới khi giá CCQ cao hơn. Ngoài hoạt động arbitrage diễn ra hàng ngày, những đợt huy động vốn thêm hoặc review định kỳ của ETF 4 lần / năm đều gây xáo đông lớn. Họ sẽ bán ra hoặc mua vào để đảm bảo đúng tỷ trọng theo thuật toán. ETF không có khái niệm lời lỗ thông thường. Tức là họ có thể mua giá cao, bán giá thấp. Một ví dụ điển hình là 2 quỹ ETF VNM và FTSE đã từng mua ROS giá 200k, nhưng họ bán hết giá 4k. Họ không quan tâm đến lãi hay lỗ, mà mục tiêu là cân bằng danh mục.

3. Tại sao thời gian gần đây quỹ ngoại lại bán ròng liên tục

Chúng ta phải xem xét các yếu tố và phân tích theo từng phân khúc đầu tư sau:

- NĐT cá nhân: đây là phân khúc không cần quan tâm bởi toàn bộ chỉ giao dịch chưa đến 100 tỷ / ngày, thua xa cá nhân nhỏ lẻ trong nước.

- Quỹ đóng ngoại: quỹ này chỉ thoái vốn theo chu kỳ, ít giao dịch. Tất nhiên họ cũng cơ cấu danh mục theo từng giai đoạn, nhưng chỉ ảnh hưởng đến cổ phiếu đơn lẻ. Ví dụ như quỹ SAM thoái vốn CTG, quỹ PXP thoái vốn HPG.

- Quỹ mở: đây là phân khúc quan trọng nhất, theo tôi đang ảnh hưởng lớn nhất đến lượng bán ròng của khối ngoại hiện nay. Lượng CCQ mà công chúng bán vào quỹ khả năng đang tăng cao. Dẫn đến việc các Quỹ mở phải bán bớt danh mục để trả tiền, dù chưa chắc họ đã có lời.

Nguyên nhân nào để NĐT góp vốn vào quỹ mở rút lại vốn?

FED vẫn giữ nguyên lãi suất, khả năng kéo dài. Dẫn đến lợi tức trái phiếu kỳ hạn 2 năm, 10 năm của Mỹ tăng cao. Nếu xét bối cảnh VN, dù lãi suất có hạ nhưng tiền đồng VN lại giữ giá, cho nên sẽ có một bộ phận rút tiền về để mua TP Mỹ.

Bất ổn kinh tế, nguy cơ suy thoái dình dập, làm NĐT chuyển tiền qua các kênh khác, an toàn hơn so với cổ phiếu. Minh chứng là trong 4 tháng đầu năm đã có 6.5 tỷ $ được rút khỏi các thị trường mới nổi.

Từ đầu năm đến giờ, hiệu suất đầu tư của các quỹ ngoại mở rất kém, đa phần là lỗ, danh mục chủ yếu Vn30 không hề có nhịp sóng nào trong 4 tháng qua. NĐT không thấy lợi nhuận nên rút vốn là hợp lý.

ETF: hiện nay quy mô vốn của ETF so sánh với vốn hóa toàn thị trường ngày càng giảm đi về tỷ lệ, dù số tuyệt đối có tăng. Các đợt huy động vốn mới khá thưa thớt. Cho nên về mặt tác động của ETF là không lớn.

Kết luận: việc khối ngoại bán ròng liên tục là hiện tượng đang xảy ra. Không phải đến từ việc chốt lời (có quan điểm là họ mua vùng 900, bây giờ bán - quan điểm sai lệch). Mà cũng không liên quan đến các quỹ đóng lớn tỷ đô (các quỹ này bán mới đáng ngại). Còn việc ra vào theo chu kỳ ngắn của các quỹ mở, của ETF thuần túy chỉ là tâm lý đám đông (cừu Mỹ thì cũng là cừu). Tôi đánh giá tổng thể khi tất cả giao dịch nước ngoài chỉ chiếm 5% tổng giao dịch hàng ngày, thì nội khối vẫn là dòng tiền chi phối và quyết định.