Nhìn lại những cột mốc quan trọng của Jack Ma tại Alibaba

2019 quả là một năm đặc biệt đối với Alibaba. Ông lớn thương mại điện tử của Trung Quốc này đang ăn mừng lễ kỷ niệm 20 năm thành lập, nhưng cũng là lúc nhà sáng lập cấp cao của công ty, Jack Ma, từ chức Chủ tịch vào ngày thứ Ba (10/09/2019).

Kể từ khi được thành lập vào năm 1999, Alibaba đã đi trên con đường phát triển từ một công ty thương mại điện tử truyền thống đến khi thành một tập đoàn lớn hoạt động trong nhiều lĩnh vực, từ hậu cần cho đến giao đồ ăn và điện toán đám mây. Alibba hiện có giá trị lên đến hơn 460 tỷ USD.

Sau đây là những cột mốc trọng đại trong lịch sử 20 năm của Alibaba.

Tháng 4/1999: Hành trình bắt đầu

Alibaba được thành lập bởi một nhóm 18 nhà đồng sáng lập, trong đó Jack Ma là người dẫn dắt. Nhóm người này đã cùng làm việc tại căn hộ của ông Ma tại thành phố Hàng Châu ở Trung Quốc, hiện đây cũng là nơi đặt trụ sở chính của Alibaba.

Trang web đầu tiên của công ty là Alibaba.com, một thị trường bán sỉ sử dụng ngôn ngữ tiếng Anh. Cũng trong năm đó, Alibaba cho ra mắt thị trường bán sỉ trong nước.

Tháng 1/2000: Phi vụ đầu tư của SoftBank

Alibaba nhận được 20 triệu USD vốn đầu tư từ một nhóm các nhà đầu tư do SoftBank dẫn đầu.

“Chúng tôi không bàn về doanh thu, chúng tôi thậm chí còn không nói đến mô hình kinh doanh”, ông Ma kể về Masayoshi Son, Giám đốc điều hành (CEO) của SoftBank. “Chúng tôi chỉ nói đến tầm nhìn chung. Cả hai chúng tôi đã đưa ra những quyết định nhanh chóng”.

Số vốn đầu tư đó đã giúp Alibaba tăng trưởng nhanh chóng.

Tháng 5/2003: Taobao ra đời

Taobao là một nền tảng mua sắm trực tuyến ở Trung Quốc thuộc quyền điều hành của Alibaba, đây là nơi mà người bán bên thứ ba có thể đẩy sản phẩm của họ lên bán.

Trong năm tài chính 2015 của Alibaba, tổng khối lượng hàng hóa trên Taobao đạt mức 1.59 ngàn tỷ Nhân dân tệ (223.9 tỷ USD). Con số đó đã tăng lên thành 3.11 ngàn tỷ Nhân dân tệ trong năm tài chính 2019.

Doanh thu từ Taobao là một phần quan trọng trong hoạt động thương mại cốt lõi của Alibaba.

Tháng 12/2004: Ra mắt Alipay

Alipay là một trong hai nền tảng thanh toán lớn ở Trung Quốc, đối thủ của Alipay là WeChat Pay – thuộc sở hữu của Tencent. Hệ thống thanh toán này dựa trên mã QR, một loại mã vạch có thể được tìm thấy tại các quầy thanh toán của các cửa hàng. Người mua hàng ở những cửa hàng đó có thể quét mã để thanh toán. Nhưng Alipay còn có thể sử dụng tại các cửa hàng trực tuyến.

Tuy nhiên, Alipay đã được chứng minh là loại tài sản gây tranh cãi trong suốt lịch sử của Alibaba, khiến cho công ty này và nhà sáng lập Jack Ma phải tranh cãi với các cổ đông chính là Yahoo và SoftBank.

Tháng 8/2005: Yahoo trở thành cổ đông lớn nhất của Alibaba

Yahoo đã rót vào Alibaba số vôn 1 tỷ USD để đổi lấy 40% cổ phần công ty, khiến cho họ trở thành cổ đông lớn nhất của công ty thương mại điện tử này.

Như một phần của thỏa thuận, Alibaba nắm quyền kiếm soát hoạt động kinh doanh của Yahoo ở Trung Quốc.

“Cùng nhau, chúng tôi sẽ tạo ra một trong những công ty Internet lớn mạnh nhất Trung Quốc , và tổng số tài sản sẽ biến chúng tôi trở thành công ty duy nhất có vị trí dẫn đầu trong mọi lĩnh vực chính – vốn là những yếu tố đang thúc đẩy sự phát triển bùng nổ của Internet ở Trung Quốc, như là lĩnh vực tìm kiếm, thương mại và giao tiếp”, Terry Semel, CEO của Yahoo vào thời điểm đó cho biết trong một bài báo được xuất bản.

Tháng 11/2007: Phát hành lần đầu ra công chúng (IPO) ở Hồng Kông

Trước khi Alibaba ra mắt tại Mỹ vào năm 2014, họ đã thực hiện IPO ở Hồng Kông vào năm 2007.

Alibaba đã thu về được 13.1 tỷ HKD trong tổng số tiền thu được từ đợt IPO. Trong ngày mở cửa đầu tiên đó, cổ phiếu của Alibaba tăng từ mức 13.50 HKD lên đến 39.50 HKD.

Tháng 4/2008: Chào đón sự ra đời của Tmall

Alibaba đã cho ra mắt một sản phẩm có tên là Taobao Mall mà sau đó 1 năm đã được tách ra và trở thành Tmall. Cùng với Taobao, Tmall hiện đang là một trong những thành phần thương mại điện tử quan trọng nhất của Alibaba xét theo khoản doanh thu.

Tmall đã tự định vị được bản thân là một thị trường nơi mà các nhãn hiệu nước ngoài có thể lập ra các cửa hàng trực tuyến và bán sản phẩm cho người tiêu dùng Trung Quốc.

Những nhãn hiệu thời trang cao cấp, những nhà sản xuất hàng điện tử và thậm chí Starbucks cũng có cửa hàng trên Tmall.

Tháng 9/2009: Ra mắt lĩnh vực điện toán đám mây

Năm 2009, Alibaba cho ra mắt lĩnh vực điện toán đám mây và hiện đã trở thành một trong những công ty phát triển nhất trong lĩnh vực này ở Trung Quốc.

Điện toán đám mây là nguồn doanh thu lớn thứ hai của Alibaba và cũng là lĩnh vực kinh doanh phát triển nhanh nhất của công ty.

CEO Daniel Zhang của Alibaba đã trả lời với CNBC vào năm 2018 rằng điện toán đám mây sẽ trở thành “lĩnh vực kinh doanh chính” của công ty trong tương lai.

“Điện toán đám mây là một chiến lược dài hạn của chúng tôi. Chúng tôi có một niềm tin mãnh liệt rằng mọi lĩnh vực kinh doanh trong tương lai đều sẽ được cung cấp bởi điện toán đám mây”, ông Zhang cho biết.

Tháng 11/2009: Lễ Độc thân

Ngày Lễ Độc thân – còn được biết đến với cái tên lễ hội ngày 11/11 – đây là sự kiện mua sắm lớn nhất trong năm ở Trung Quốc. Người tiên phong dẫn đầu xu hướng này là CEO Zhang hiện tại của Alibaba.

Vào ngày này, các nhà bán lẻ sẽ đưa ra những đợt giảm giá khủng ở cửa hàng của họ, và thế là ngày này biến thành một lễ hội trị giá hàng tỷ USD.

Alibaba nhận thấy tổng giá trị hàng hóa – giá trị của những sản phẩm được bán thông qua các nền tảng mua sắm của họ - đạt mức 7.8 triệu USD trong phiên bản Lễ Độc thân năm 2009. Con số đó chạm mốc 30.8 tỷ USD vào phiên bản nă 2018, dựa theo tỷ giá vào thời điểm đó.

“Tôi chưa từng mong rằng chúng tôi có thể thực sự biến ngày này thành một ngày thương mại … cho toàn xã hội”, ông Zhang trả lời với CNBC trong một buổi phỏng vấn vào năm 2018.

Tháng 5/2011: Vụ tranh cãi về Alipay

Alibaba đã bán quyền kiểm soát Alipay cho một nhóm do Jack Ma điều hành. Vào thời điểm đó, công ty này nói rằng họ làm vậy bởi vì những điều luật mới do Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBoC) ban hành. Các quy định dành cho thanh toán trực tuyến bên thứ ba yêu cầu họ phải có các loại giấy phép đặc biệt.

Thế nhưng, Yahoo, cổ đông lớn nhất của Alibaba vào thời điểm đó, lại nói rằng họ không được biết về doanh số của Alipay, tuyên bố này đã bị Alibaba phủ nhận.

Tình huống này đã làm dấy lên mối lo ngại về cấu trúc quản trị của Alibaba.

Yahoo, SoftBank và Alibaba cuối cùng đã đi đến một thỏa thuận trong cùng năm đó: Alibaba sẽ trả ít nhất 2 tỷ USD nhưng không vượt quá 6 tỷ USD nếu như Alipay phát hành ra công chúng; Alipay cũng được yêu cầu phải trả lệ phí cấp giấy phép và tiếp tục phục vụ cho trang Taobao.

Tháng 6/2012: Hủy bỏ niêm yết trên sàn Hồng Kông

Chỉ mới 5 năm kể từ khi ra mắt lần đầu tiên trên sàn chứng khoán Hồng Kông, Alibaba đã đưa công ty về dạng tư nhân thông qua việc hủy bỏ niêm yết.

Công ty này đã chi ra 2.45 tỷ USD để mua 27% cổ phần của Alibaba.com do công chúng nắm giữ. Con số này tương đương với 13.50 HKD cho một cổ phiếu, bằng với mức giá đề nghị trong lần IPO năm 2007 của công ty.

“Đưa Alibaba.com về dạng tư nhân sẽ cho phép công ty của chúng tôi đưa ra những quyết định dài hạn hướng đến phục vụ lợi ích tốt nhất của khách hàng và đồng thời việc này cũng sẽ giúp chúng tôi thoát khỏi những ap lực đến từ việc có một công ty được niêm yết công khai”, ông Ma cho biết trong một bình luận tại thời điểm đó.

Tháng 9/2012: Alibaba mua lại Yahoo

Alibaba mua lại một nửa trong số 40% cổ phần bị Yahoo nắm giữ với giá 7.6 tỷ USD. Yahoo đã nhận được xấp xỉ 6.3 tỷ USD tiền mặt và 800 triệu USD dưới dạng cổ phiếu của Alibaba.

Số tiền đó là một món hời lớn cho Yahoo so với số vốn đầu tư chỉ 1 tỷ USD vào năm 2005.

Tháng 9/2014: IPO trên sàn New York

Đợt Alibaba ra mắt công chúng trên sàn chứng khoán New York cũng là đợt IPO lớn nhất trong lịch sử.

Ông lớn thương mại điện tử này đã thu về khoảng 25 tỷ USD trong đợt IPO đầu tiên trên sàn New York này. Hiện Alibaba là tập đoàn công nghệ lớn nhất châu Á tính theo mức định giá.

Cổ phiếu của Alibaba tăng hơn 150% từ mức giá niêm yết 68 USD/cổ phiếu.

Tháng 10/2104: Ant Financial được tạo ra

Sau vụ việc chia tách đầy tranh cãi của Alipay, Ant Financial được tạo ra nhằm nắm gọn tất cả những dịch vụ tài chính khác chứ không chỉ mỗi hệ thống thanh toán.

Sự ra đời của công ty liên kết này là dấu hiệu cho thấy Alibaba đang có chủ đích thâm nhập vào lĩnh vực công nghệ tài chính hay còn gọi là fintech.

Ant Financial, hiện là công ty công nghệ tài chính lớn nhất Trung Quốc, được cho là có mức định giá khoảng 150 tỷ USD.

Tháng 8/2015: Hợp đồng thu mua Suning trị giá 4.6 tỷ USD

Alibaba đã đầu tư 28.3 tỷ Nhân dân tệ, tương đương khoảng 4.56 tỷ USD, vào nhà bán lẻ hàng điện tử Suning. Vụ việc này diễn ra sau khi Alibaba đầu tư vào chuỗi cửa hàng bách hóa Intime vào năm trước đó.

Điều này cho thấy dự tính đẩy mạnh chiến lược có tên là “bán lẻ theo cách mới” của Alibaba, chiến lược này tìm cách hợp nhất các cửa hàng kinh doanh trực tuyến với các cửa hàng trên thực tế. Mục tiêu của chiến lược này là đem việc thanh toán, thương mại điện tử, giao đồ ăn và những phần còn lại trong chuỗi các hoạt động của công ty hợp thành một hệ sinh thái lớn.

Chiến lược này vẫn đang được Alibaba tiếp tục thúc đẩy trong thời điểm hiện tại.

Tháng 4/2016: Vươn ra quốc tế

Kể từ khi được thành lập vào 20 năm trước, Alibaba tập trung rất nhiều vào thị trường nội địa: Giúp đỡ các thương hiệu trong và ngoài nước bán hàng cho người tiêu dùng Trung Quốc.

Nhưng vào tháng 04/2016, công ty này đã chiếm cổ phần kiểm soát công ty Lazada có trụ sở tại Singapore, một công ty thương mại điện tử phục vụ ở rất nhiều thị trường thuộc khu vực Đông Nam Á.

Điều đó đã đánh dấu bước chân đầu tiên vươn ra quốc tế trong lĩnh vực thương mại điện tử của Alibaba.

Tháng 2/2018: Alibaba mua cổ phần của Ant Financial

Alibaba đã mua 33% cổ phần của Ant Financial. Công ty này có khả năng làm vậy nhờ vào một mệnh đề có trong hợp đồng được tạo ra giữa hai công ty từ năm 2014 khi mà công ty Ant Financial được thành lập.

Có báo cáo cho rằng Ant Financial đang chuẩn bị để IPO, mặc dù công ty này vẫn chưa đưa ra thông báo chính thức nào.

Tháng 9/2019: Jack Ma tuyên bố từ chức Chủ tịch

Vào tháng 9/2018, Alibaba cho biết Jack Ma sẽ từ chức Chủ tịch Hội đồng quản trị vào năm sau – tức là vào ngày 10/09/2019.

CEO hiện tại của Alibab, Daniel Zhang sẽ là người tiếp quản vị trí Chủ tịch này.

Ông Ma dự định sẽ vẫn ở lại Ban giám đốc của Alibaba cho đến khi cuộc họp cổ đông thường niên năm 2020 của công ty diễn ra.