Nhiều đối tác chuyển đơn hàng sang nước khác, xuất khẩu gặp khó

Dịch Covid-19 vẫn diễn biến phức tạp khiến nhiều tỉnh, thành phố phải tiếp tục thực hiện giãn cách, đã ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động xuất, nhập khẩu thời gian tới.

Bộ Công Thương cho biết, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa tháng 8/2021 ước tính đạt 53,7 tỷ USD, giảm 5,8% so với tháng trước. Dù vậy, nhờ tốc độ tăng trưởng cao trong những tháng trước đó nên tính chung 8 tháng năm 2021, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa ước tính vẫn đạt ở mức cao, đạt 428,81 tỷ USD, tăng 27,2% so với cùng kỳ năm trước, trong đó xuất khẩu đạt 212,55 tỷ USD, tăng 21,2%; nhập khẩu đạt 216,26 tỷ USD, tăng 33,8%.

Số liệu trên cho thấy, dịch Covid-19 lần thứ tư vẫn diễn biến phức tạp khiến nhiều tỉnh, thành phố trên cả nước phải tiếp tục thực hiện giãn cách, đã ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động xuất, nhập khẩu. Trong bối cảnh khó khăn, Bộ Công Thương xác định những tháng tiếp theo sẽ tổng lực thúc đẩy xuất khẩu, kiềm chế nhập siêu. Tuy nhiên, việc dự liệu kết quả xuất khẩu cả năm vẫn được nhìn nhận khá khó khăn khi dịch đang còn diễn biến phức tạp.

Theo Hiệp hội Da giày - Túi xách Việt Nam (Lefaso), tại các tỉnh phía Nam như TP.HCM, Đồng Nai, Bình Dương, Bình Phước... là những địa phương tập trung nhiều doanh nghiệp (DN) da giày lớn, đóng góp đáng kể vào kim ngạch xuất khẩu toàn ngành. Tuy nhiên, việc thực hiện giãn cách xã hội theo Chỉ thị 16 thời gian qua đã khiến đã số DN phải đóng cửa do không thể thực hiện mô hình "3 tại chỗ".

Bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Lefaso cho biết, các DN khu vực phía Bắc dù vẫn hoạt động nhưng với công suất chỉ 50% do thiếu nguyên phụ liệu từ các nhà máy phía Nam. Trong khi đó, việc nhập khẩu từ Trung Quốc cũng không thuận lợi do việc di chuyển gặp khó khăn. Do đó, các đối tác đã dần chuyển đơn hàng sang các nước khác.

Tương tự với ngành da giày, ngành dệt may cũng đưa ra dự báo không mấy khả quan. Ông Vũ Đức Giang, Chủ tịch Hiệp hội dệt may Việt Nam đánh giá, với kịch bản khả quan năm nay xuất khẩu mới có thể đạt khoảng 32-33 tỷ USD, trong khi mục tiêu xuất khẩu ban đầu đặt ra năm 2021 là 39-39,5 tỷ USD. Nhưng với tình hình dịch bệnh tiếp tục diễn biến phức tạp như hiện nay, mục tiêu sản xuất và xuất khẩu sẽ rất khó đoán trước.

Tình cảnh khó khăn cũng không bỏ qua đối với ngành chế biến, xuất khẩu gỗ. Nhóm nghiên cứu của các Hiệp hội gỗ và Tổ chức Forest Trends cũng mới đưa ra nhận định, với kịch bản xấu nhất, kim ngạch xuất khẩu trong các tháng cuối năm 2021 tiếp tục đà giảm, xuất khẩu cả năm sẽ đạt khoảng 12,69 tỷ USD thay vì khoảng 15 tỷ USD như mục tiêu ban đầu.

Thời gian gần đây, việc áp dụng Chỉ thị 16 tại nhiều tỉnh, thành phố phía Nam với những yêu cầu nghiêm ngặt, các DN phải đáp ứng được các điều kiện sản xuất "3 tại chỗ" hoặc "1 cung đường, 2 điểm đến" mới được phép duy trì sản xuất. Nhưng thực tế cho thấy, số lượng DN có khả năng áp dụng các biện pháp kể trên rất ít, số lượng DN phải dừng hoạt động khá đông.

Theo thống kê của Ban Quản lý các khu công nghiệp, khu chế xuất TP.HCM, hiện chỉ có khoảng 600 DN của thành phố tiếp tục hoạt động nhờ áp dụng chế độ này. Đây là con số quá ít ỏi so với hàng chục nghìn DN của TP.HCM và các DN ngừng hoạt động sẽ không đáp ứng được đơn hàng xuất khẩu. Trong khi kinh tế thế giới đang trên đà phục hồi, nhu cầu hàng hóa rất lớn, việc không tham gia được vào chuỗi cung ứng và không đáp ứng được đơn hàng là thiệt thòi, ảnh hưởng nhiều đến DN trong thời gian tới.

Đã có những phục hồi bước đầu

Ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết, sau thời gian gián đoạn vì dịch bệnh, DN của các địa phương như Bắc Ninh, Bắc Giang đang khôi phục sản xuất tương đối mạnh mẽ, phục hồi xuất khẩu. Đối với Bắc Ninh, tháng 6/2021, khi bùng phát dịch kim ngạch xuất khẩu đã sụt giảm khoảng 19%. Tuy nhiên, tháng 7/2021, khi đã kiểm soát dịch bệnh xuất khẩu đã tăng hơn 65%. Tương tự với Bắc Giang, dịch bệnh khiến xuất khẩu giảm 31% nhưng sau khi dịch được khống chế kim ngạch xuất khẩu đã tăng trưởng đến 79,8%.

“Trong môi trường sản xuất tập trung, số lượng nhân công lớn, những tỉnh này tiềm ẩn nguy cơ rất lớn về dịch bệnh, nhất là biến chủng Delta có tốc độ lây lan rất nhanh. Vì vậy, yêu cầu hàng đầu hiện nay vẫn là phải triển khai nhanh chóng việc tiêm vaccine cho người lao động, lực lượng vận chuyển và những khâu khác trong chuỗi cung ứng hàng hóa”, lãnh đạo Cục Xuất nhập khẩu lưu ý.

Bộ Công Thương cũng xác định những tháng tiếp theo sẽ tập trung thúc đẩy xuất khẩu, tổ chức khai thác, tận dụng cơ hội từ các FTA, cũng như tìm giải pháp phát triển thị trường và tháo gỡ rào cản để thâm nhập các thị trường mới. Bên cạnh đó, Bộ Công Thương cũng sẽ tiếp tục theo dõi sát sao diễn biến của đại dịch Covid-19 trên thế giới để có các biện pháp ứng phó kịp thời; đa dạng hóa thị trườn xuất nhập khẩu, đa dạng hoá cơ cấu sản phẩm xuất khẩu.

Trong bối cảnh hiện tại khi thuận lợi và thách thức đan xen, ông Trần Thanh Hải cho rằng vẫn rất khó để đưa ra dự báo về kết quả xuất khẩu cả năm 2021, bởi phụ thuộc lớn vào kết quả khống chế dịch bệnh. “Tuy nhiên, tôi tin rằng với tiềm lực, kinh nghiệm tích lũy được trong thời gian vừa qua, cộng với những thuận lợi từ các Hiệp định Thương mại tự do (FTA) và uy tín mà DN đã thiết lập được thì sẽ nhanh chóng lấy lại đà phục hồi xuất khẩu trong thời gian tới”, ông Hải hi vọng./.