Người dân Mỹ vượt qua suy thoái kinh tế do Covid-19 tốt hơn thời kỳ khủng hoảng 2008

Đại dịch Covid-19 đã đẩy nền kinh tế Mỹ đến chỗ suy thoái. Nhưng nhiều người Mỹ đã nỗ lực tránh rơi vào tình thế trở nên nghèo hơn. Tất nhiên người vốn giàu có sẽ có lợi thế hơn. 

Theo Cục Dự trữ Liên bang Mỹ, các hộ gia đình nước này đã kiếm được tài sản lên tới 13.500 tỷ USD trong năm 2020 - đây là mức tăng lớn nhất trong vòng 3 thập kỷ qua. Nhiều người Mỹ thuộc các nhóm khác đã thanh toán được nợ tín dụng, tiết kiệm thêm tiền... Điều này tương phản với các lần suy thoái kinh tế trước đó của Mỹ. Chẳng hạn, hồi năm 2008, các hộ gia đình Mỹ mất tới 8.000 tỷ USD.

Trên một số phương diện, sự khác biệt hẳn của suy thoái do đại dịch Covid-19 và quá trình phục hồi sau đó không có gì gây ngạc nhiên vì quy mô của đại dịch này là chưa từng có tiền lệ trong kỷ nguyên hiện đại.

Tương tự, phản ứng tài chính của chính phủ Mỹ cùng chưa từng có tiền lệ. Mỹ đã vay, cho vay, và chi hàng nghìn tỷ USD để ngăn nền kinh tế nước này khỏi lao dốc hơn nữa như đã từng.

Suy thoái kinh tế đợt Covid-19 khác với thời 2008

Các động thái nói trên tạo lên cốt lõi cho bản chất đặc biệt của đợt suy thoái và phục hồi lần này. Chúng cũng tiếp thêm nhiều xung lực cho sự bùng nổ bất ngờ của thị trường chứng khoán. Lãi suất chạm đáy đã hút thêm nhiều nhà đầu tư vào thị trường chứng khoán. Các lao động bị kẹt tại nhà đã thử sức trong các giao dịch, còn các gã khổng lồ công nghệ thì có thêm chỗ đứng trong thời kỳ phong tỏa vì dịch bệnh.

Đến lượt mình, thị trường chứng khoán lại trở thành động lực gia tăng nguồn của cải gia đình, chiếm tới gần nửa tổng mức tăng.

Điều này một lần nữa cũng lại tạo ra sự phân bổ lệch các mức thu của cải, vì các hộ khá giả thường có xu hướng sở hữu nhiều cổ phiếu hơn. Hơn 70% mức tăng của cải hộ gia đình thuộc về nhóm 20% những người có thu nhập cao hàng đầu. Và khoảng 1/3 số tài sản tăng thêm là thuộc về 1% số người có thu nhập cao nhất.

Mức tăng tài sản còn tập trung nhiều hơn nữa ở tốp phía trên khi người Mỹ được chia nhóm theo mức độ tài sản thay vì thu nhập. (Mức độ tài sản được tính bằng cách trừ các nghĩa vụ tài chính như các khoản thế chấp và nợ học đại học ra khỏi các tài sản như nhà cửa và đầu tư vào thị trường chứng khoán).

Các lệnh giãn cách yêu cầu ở tại nhà đã khiến kinh tế Mỹ rơi tự do vào đầu đại dịch Covid-19 nhưng cú sốc chỉ diễn ra ngắn ngủi.

Những người Mỹ làm các công việc mang lại thu nhập cao đã vượt qua khó khăn tương đối tốt. Nhiều nhân viên cổ cồn trắng có khả năng làm việc từ nhà, và họ tiết kiệm được tiền bạc vốn phải chi cho việc đi đi về về và ăn uống bên ngoài. Các gói kiểm tra kích thích kinh tế của chính phủ và các trợ cấp mở rộng cho người thất nghiệp đã giải cứu các nhân viên phục vụ tại các nhà hàng, nhân viên vệ sinh và những người lao động khác trong các lĩnh vực thu nhập thấp bị cho nghỉ việc.

Nhiều lao động có thu nhập thấp hơn đi tiên phong. Chẳng hạn, vào tháng 10/2020, số dư tài khoản vãng lai của hộ gia đinh trong nhóm 25% lao động có thu nhập dưới đáy đã tăng khoảng 50% tính từ năm 2019, theo Viện JPMorgan Chase. Nhưng đa phần sự gia tăng tài sản ở nhóm này xuất hiện dưới hình thức kiểm tra kích thích kinh tế hoặc phúc lợi thất nghiệp mà sẽ mất dần khi nền kinh tế hồi phục.

Và nhiều công việc thu nhập thấp vẫn mất tăm. Đến tháng 4/2021, các công việc trả hơn 60.000 USD đã tăng khoảng 2% so với mức của tháng 1/2020, theo Opportunity Insights - một nhóm nghiên cứu có trụ sở ở Đại học Havard. Việc làm trả chưa đầy 27.000 USD giảm gần 24%.

Những người Mỹ thu lợi nhiều nhất trong năm 2020 là những người có khối tài sản lớn hơn nhiều vào thời điểm họ khởi đầu. Nhà cửa, chứng khoán, và các tài khoản hưu trí (người giàu có hơn thường có) đã tăng vọt về giá trị, và những sự gia tăng như thế này có khả năng sẽ tồn tại lâu dài.