Ngành công nghiệp ô tô Hàn Quốc lung lay

Sản lượng ô tô hàng năm của Hàn Quốc đang có nguy cơ tụt xuống dưới mức 4 triệu chiếc mỗi năm, báo hiệu sự sa sút của ngành công nghiệp đóng góp 20% GDP vào nền kinh tế lớn thứ 4 châu Á.

Giữa lúc ngành công nghiệp ô tô toàn cầu đang trải qua thời kỳ suy yếu một phần do cuộc chiến tranh thương mại Mỹ-Trung, các nhà máy lắp ráp ô tô ở Hàn Quốc đang hứng chịu tác động đặc biệt nặng nề.

Theo cuộc khảo sát của IHS Market, trong tháng 8, chỉ số nhà quản trị mua hàng (PMI) ngành công nghiệp ô tô trên toàn cầu giảm về mức thấp nhất trong sáu năm qua.

Hồi cuối tháng 8, trong một nỗ lực tuyệt vọng nhằm cứu vãn việc làm trong ngành sản xuất ô tô, Oh Keo-don, thị trưởng Busan, thành phố đông dân thứ hai Hàn Quốc, đã có chuyến công du đến trụ sở hãng xe Renault (Pháp) để thuyết phục hãng này lắp ráp xe ở Busan để xuất khẩu sang châu Âu.

Busan là nơi đặt nhà máy lắp ráp ô tô duy nhất của liên doanh Renault - Samsung - Motors. Nhà máy sử dụng 1.800 công nhân nhưng họ đang có nguy cơ mất việc vì cuộc cải tổ đang diễn ra ở hãng xe Nissan Motor, đối tác nằm trong liên minh sản xuất ô tô Renault - Nissan - Mitsubishi.

Một phần trong nỗ lực tái cấu trúc hoạt động sản xuất ô tô trên toàn cầu của Nissan là liên doanh Renault - Samsung - Motors sẽ phải dừng sản xuất dòng xe thể thao đa dụng Rogue của Nissan trong năm nay. Tuy nhiên, Rogue đang chiếm gần một nửa sản lượng ô tô của liên doanh, vì vậy sự sống còn của nhà máy tại Busan đang bị đe dọa.

Dù chính quyền TP. Busan đang kêu gọi sản xuất dòng xe khác nhưng Renault vẫn chưa ra quyết định.

Sản lượng của Renault - Samsung - Motors sẽ suy giảm 25% trong tháng này. Tháng trước, liên doanh này đã đưa ra gói bồi thường nghỉ hưu sớm cho bất kỳ công nhân nào tự nguyện thôi việc nhưng chỉ vài chục công nhân đồng ý.

Hãng xe GM Korea, công ty con của hãng xe lớn nhất Mỹ, General Motors, tại Hàn Quốc cũng đang thu hẹp quy mô sản xuất. Hồi tháng 4-2018, GM Korea đã đóng cửa một trong ba nhà máy do doanh số yếu ớt tại Hàn Quốc và tăng trưởng xuất khẩu dưới mức kỳ vọng.

General Motors đang trải qua đợt tái cấu trúc hoạt động sản xuất trên toàn cầu và quyết định đóng cửa năm nhà máy tại Bắc Mỹ vào tháng 11 năm ngoái. Các hoạt động sản xuất của General Motors tại Hàn Quốc được dự báo sẽ là mục tiêu cắt giảm tiếp theo.

Trong khi đó, Hyundai Motor, hãng xe lớn nhất Hàn Quốc, cũng đang cân nhắc thu hẹp hoạt động lắp ráp xe ở trong nước.

Dù chiếm lĩnh 70% thị phần ở Hàn Quốc nhưng Hyundai Motor đang kinh doanh khó khăn. Hãng đang đẩy mạnh sản xuất tại chỗ ở một số thị trường xuất khẩu mấu chốt như Bắc Mỹ, Trung Quốc và Ấn Độ.

Đó là khúc ngoặt gây bất ngờ của ngành công nghiệp ô tô Hàn Quốc vốn hừng hực tăng trưởng vào thời điểm chuyển giao thế kỷ. Vào những năm đầu thập niên 2000, ngành công nghiệp ô tô Hàn Quốc bắt đầu tung ra thị trường những mẫu xe nhỏ, giá rẻ và có kiểu dáng thiết kế quyến rũ. Những mẫu xe này ngay lập tức hút khách tại Mỹ cũng như các thị trường đang phát triển.

Hyundai Motor “cướp” dần thị phần của các hãng xe Nhật Bản ở các thị trường nước ngoài, do vậy được đặt biệt danh là “sát thủ của ô tô Nhật Bản”. Nhờ sự trỗi dậy của Hyundai Motor, Hàn Quốc đã vươn lên trở thành nhà sản xuất ô tô lớn thứ năm thế giới chỉ sau Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản và Đức.

Nhưng đến giữa thập kỷ này, các hãng xe Hàn Quốc không còn giới thiệu được những mẫu xe mới mang tính sáng tạo, giúp các đối thủ đến từ Nhật Bản và châu Âu lấy lại thị phần, trong khi đó các thương hiệu ô tô Hàn Quốc chứng kiến doanh số dậm chân tại chỗ khắp trên toàn cầu.

Chi phí nhân công tăng và đồng won tăng giá gây áp lực cho lên tình hình tài chính của các hãng xe Hàn Quốc, khiến họ không dành đủ nguồn vốn cần thiết để phát triển các mẫu xe mới.

Hàn Quốc chỉ sản xuất 4,02 triệu xe vào năm ngoái, giảm 500.000 so với 5 năm trước đó. Sản lượng ô tô suy giảm khiến Hàn Quốc thụt lùi về vị trí thứ bảy trên bảng xếp hạng các nước sản xuất ô tô lớn nhất toàn cầu.

“Sản lượng ô tô ở Hàn Quốc có thể rơi về dưới mức 4 triệu chiếc vào năm 2020”, Kim Pil-su, giáo sư chuyên ngành kỹ thuật ô tô, Đại học Daelim (Hàn Quốc), dự báo.

Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Hàn Quốc cho biết sản lượng 4 triệu chiếc mỗi năm là mức tối thiểu cần thiết để duy trì nền tảng ngành công nghiệp ô tô trong nước, bao gồm chuỗi cung ứng. Nếu sản lượng rơi xuống dưới ngưỡng này, các nhà cung cấp linh kiện ô tô ở Hàn Quốc sẽ gặp khó khăn khi vay vốn từ các ngân hàng.

Giống như ngành bán dẫn, sản xuất ô tô là một trong những ngành công nghiệp chủ lực ở nước này, đóng góp gần 20% GDP. Cơn suy thoái ở ngành công nghiệp ô tô Hàn Quốc, nếu diễn ra, có thể ảnh hưởng đến hàng chục ngàn việc làm.

Các tranh chấp lao động cũng góp phần gây khó khăn cho ngành công nghiệp ô tô Hàn Quốc. Các công nhân của liên doanh Renault - Samsung - Motors đã tổ chức một cuộc đình công kéo dài nhiều tháng bắt đầu từ tháng 10 năm ngoái và công đoàn lao động của GM Korea cũng tổ chức cuộc đình công toàn diện đầu tiên trong 22 năm vào tháng trước. Trong khi đó, các cuộc đình công ở các nhà máy của Huyndai Motor diễn ra hầu như mọi năm.

Mức lương trả cho công nhân sản xuất ô tô ở Hàn Quốc được xem là cao nhất trong mọi ngành nghề sản xuất ở nước này. Công nhân của Hyundai kiếm được mức thu nhập trung bình 92 triệu won (77.000 đô la Mỹ)/năm.

Trong mùa hè này, công đoàn lao động của Hyundai Motor đã đồng ý gói lương mới mà không cần đến các cuộc đình công. Dù lợi nhuận của Hyundai Motor đang suy yếu nhưng hãng xe này chấp nhận tăng mức lương cho công nhân thêm 1,7%.

Quyết định không đình công của công nhân Hyundai Motor cho thấy họ thấu hiểu các thực tế khắc nghiệt của ngành công nghiệp ô tô của Hàn Quốc.

Theo Nikkei Asian Review