Ngân hàng Nhà nước: Chưa có căn cứ pháp lý về vay ngang hàng

Ngân hàng Nhà nước vừa có văn bản 5228/NHNN-CSTT gửi các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài về hoạt động cho vay ngang hàng.

Ngân hàng Nhà nước cho biết, hoạt động vay ngang hàng (P2P Lending) được thiết kế và xây dựng trên nền tảng công nghệ số, kết nối trực tiếp người đi vay với người cho vay (nhà đầu tư) mà không thông qua trung gian tài chính.

Theo đó, toàn bộ hoạt động vay, trả nợ gốc, lãi giữa người đi vay và người cho vay được nền tảng giao dịch trực tuyến của công ty vận hành nền ghi nhận và lưu trữ bằng các bản ghi điện tử, số hóa trên hệ thống cơ sở dữ liệu của công ty P2P Lending, được đăng tải cho khách hàng đăng ký tham gia nền tảng truy cập.

Tại Việt Nam, một số công ty đăng ký ngành nghề kinh doanh là tư vấn tài chính, môi giới tài chính và tự giới thiệu là các công ty P2P Lending cung cấp dịch vụ kết nối nhà đầu tư và người đi vay, nhưng Ngân hàng Nhà nước khẳng định pháp luật Việt Nam hiện nay chưa có quy định về hoạt động P2P Lending.

Ngân hàng Nhà nước cho biết hoạt động P2P Lending có thể góp phần hỗ trợ phổ cập tài chính, mở rộng khả năng và tạo thêm kênh tiếp cận nguồn lực tài chính, cách thức cho vay đối với nền kinh tế nhất là đối với các đối tượng yếu thế trong xã hội (có khả năng tiếp cận internet ); qua đó có thể góp phần đẩy lùi tình trạng “tín dụng đen ”.

Tuy nhiên, theo Ngân hàng Nhà nước hoạt động P2P Lending cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro như: rủi ro cho vay, rủi ro thông tin, rủi ro phòng chống rửa tiền, rủi ro an ninh mạng . . . có thể tác động bất lợi, bất ổn đến an sinh xã hội.

Nói rõ hơn về vấn đề này, Ngân hàng Nhà nước chỉ rõ, một số công ty P2P Lending lợi dụng việc thiếu thông tin, thiếu hiểu biết của người dân để quảng cáo và đưa ra thông tin không rõ ràng, sai lệch dẫn đến nhà đầu tư hiểu nhầm về việc các hoạt động đầu tư/cho vay qua các nền tảng của công ty P2P Lending đều được bảo hiểm rủi ro.

Đồng thời, hoạt động P2P Lending mới được hình thành và phát triển gần đây, các nền tảng giao dịch trực tuyến của công ty P2P Lending chưa được cơ quan tham quyền kiểm tra, đánh giá nên có thể tồn tại nguy cơ bị tấn công mạng đánh cấp thông tin gây thiệt hại cho các bên tham gia.

Bên cạnh đó, một số công ty P2P Lending là kênh phân phối, tìm kiếm khách hàng cho công ty tài chính, hoặc công ty cầm đồ hợp tác với công ty công nghệ xây dựng nền tảng giao dịch trực tuyến để công ty cầm đồ tìm kiếm người đi vay và thực hiện cho vay; trong đó, một số công ty cầm đồ sử dụng nguồn tiền từ các khoản vay nước ngoài hoặc các khoản vay từ cá nhân, tổ chức trong nước để cho vay lại.

Một số đối tượng có thể lợi dụng mô hình P2P Lending thực hiện hành vi bất hợp pháp (hoạt động tín dụng đen, cho vay nặng lãi, cho vay cầm đồ biến tướng, hoạt động tài chính đa cấp . . .), đưa ra quảng cáo sai sự thật, hứa hẹn lợi nhuận cao, lãi suất cạnh tranh để lừa đảo, chiếm dụng vốn của người dân; tác động tiêu cực đến cuộc sống của người dân, gây bất ổn đến an ninh kinh tế và ổn định xã hội .

Ngân hàng Nhà nước khuyến nghị các tổ chức tín dụng cần nghiên cứu, tìm hiểu nắm rõ các rủi ro phát sinh từ hoạt động P2P Lending để hướng dẫn, thông báo trong nội bộ các tổ chức tín dụng (bao gồm cả các công ty con, công ty thành viên của tổ chức tín dụng) về các rủi ro tiềm ẩn của hoạt động cho vay ngang hàng. Từ đó, thường xuyên rà soát quy trình, mô hình tổ chức, vận hành, quản lý nội bộ… của tổ chức tín dụng nhằm phòng ngừa các rủi ro phát sinh.

Ngoài ra, các tổ chức tín dụng cũng cần thận trọng trong việc ký kết và thực hiện các thỏa thuận hợp tác với các công ty P2P Lending để đảm bảo việc thỏa thuận, ký kết thực hiện hợp đồng giữa các tổ chức tín dụng và các công ty cho vay ngang hàng đúng quy định pháp luật, không ảnh hưởng đến hoạt động uy tín của tổ chức tín dụng cũng như uy tín, an toàn của hệ thống ngân hàng. Qua đó đảm bảo an toàn hệ thống tài chính, ngân hàng, trật tự an ninh xã hội.

Trong quá trình giao dịch, hợp tác với các công ty P2P Lending, các tổ chức tín dụng xem xét, đề nghị các công ty này công bố đầy đủ thông tin, minh bạch, trung thực các thông tin về nội dung hợp tác, giao dịch giữa công ty P2P Lending với các tổ chức tín dụng trong tất cả các thông điệp và phương tiện quảng cáo, tryền thông, bán hàng mà công ty P2P Lending truyền tải đến người tiêu dùng và các bên có liên quan.

Ngân hàng Nhà nước cũng yêu cấu các tổ chức tín dụng thường xuyên theo dõi việc công bố thông tin về quan hệ hợp tác giữa công ty P2P Lending với tổ chức tín dụng để kịp thời phát hiện thông tin được công ty P2P Lending công bố không chính xác, không đầy đủ, có thể gây tổn hại cho người tiêu dùng và các bên liên quan (nếu có) để có giải pháp xử lý phù hợp./.