Mỹ - Trung và chiến tranh lạnh kiểu mới

Mỹ và Trung Quốc khó hợp tác được với nhau tin cậy và bền vững trong khi cạnh tranh chiến lược còn dai dẳng

Cuộc xung khắc thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc tạm lắng phần nào. Chừng nào Trung Quốc chưa hết khó khăn và khó xử bởi dịch Covid-19 thì ít khả năng Washington gây khó thêm cho Bắc Kinh về kinh tế và thương mại, nhưng cũng ít khả năng hai bên có thể nhanh chóng đàm phán và đạt được thỏa thuận thương mại giai đoạn 2. Tuy nhiên, thực tế đó vẫn không ngăn cản được một dạng chiến tranh lạnh giữa hai nước về truyền thông.

Mối bất hòa mới này cũng lại do Mỹ khởi xướng. Bằng một quyết định hành chính, chính phủ Mỹ liệt 5 cơ quan truyền thông và báo chí của Trung Quốc hoạt động ở Mỹ thuộc diện giống như cơ quan ngoại giao và lãnh sự của nước ngoài ở Mỹ, tức là sẽ bị quản lý, kiểm soát và hạn chế đặc biệt. Mỹ biện luận cho quyết định này bằng việc coi những cơ quan báo chí và truyền thông kia của Trung Quốc nằm trong bộ máy hệ thống tuyên truyền của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Gần như ngay sau đó, Trung Quốc đã rút sự cho phép làm việc ở Trung Quốc đối với 3 nhà báo Mỹ, trong đó có nhà báo của tờ The Wall Street Journal. Cách thức hành xử với nhau và việc Mỹ viện dẫn lý do ý thức hệ như thế khơi dậy hình ảnh và cảm nhận về quan hệ quốc tế ở thời chiến tranh lạnh.

Vụ việc chỉ có vậy nhưng lại đủ để phản ánh tác động rất quyết định của nhân tố ý thức hệ trong cuộc cạnh tranh chiến lược hiện tại Mỹ - Trung. Cũng từ đấy mà người ngoài có thể thấy hai bên khó hợp tác được với nhau tin cậy và bền vững trong khi cạnh tranh chiến lược còn dai dẳng, mọi thỏa thuận đạt được chỉ là nhất thời.