Mười "ngộ nhận" của nhà đầu tư cá nhân

Trong bất kỳ lĩnh vực đầu tư nào, luôn dựa trên một cơ sở, một tư duy nào đó. Lấy ví dụ đơn giản nhất là gửi Tiết kiệm ở ngân hàng nào, cũng sẽ có những ý kiến khác nhau. Chưa chắc người ta đã chọn nơi có lãi suất cao nhất.

Chứng khoán là một loại đầu tư cao cấp nhất, đòi hỏi tri thức và sự hiểu biết sâu rộng. Người ta lại càng phải dựa vào những kiến thức, lý do, để xác định đầu tư. Tuy nhiên, NĐT cá nhân do nhận thức chưa đầy đủ, lại rất hay mắc những sai lầm. Dưới đây, tôi xin tổng kết 10 điều “ngộ nhận” hay gặp nhất trên thị trường.

1. Hiệu ứng “bầy đàn”: Có một câu chuyện được kể rằng, do có hiềm khích với người lái buôn cừu trước đó, nên khi cùng đi trên một chiếc thuyền, Panurge đã lập mưu trả thù. Ông giả vờ năn nỉ người chủ đàn cừu bán cho một con, sau đó, ông ta ôm cừu ra trước mũi tàu và quăng nó xuống biển. Cả đoàn cừu nghe tiếng kêu theo nhau nhảy xuống biển và bị dòng nước cuốn trôi. Trong CK cũng vậy, rất nhiều người mua vì người bạn mình mua, bán vì người bên cạnh bán. Đó là “ngộ nhận” lớn nhất.

2. Timing đầu tư: có những người xác định mua ngắn hạn T+, nhưng lại bắt chước các hành động của “tay to” hay một Quĩ đầu tư nào đó. Họ không hiểu rằng, mục tiêu là khác nhau, cách hành xử cũng sẽ khác nhau. “Tay to” hay Quĩ kia, có thể chịu đựng khi giá giảm, tiếp tục mua thêm. Còn NĐT cá nhân lướt sóng, sẽ phải cắt lỗ hoặc rời bỏ cổ phiếu khi phải chờ đợi quá lâu. Còn nếu không, sẽ bị “kẹp”, trở thành NĐT dài hạn bất đắc dĩ.

3. Theo chân người khổng lồ: cũng tương tư như ở trên, nhưng lần này NĐT xác định mua trung hạn, thậm chí dài hạn. Họ mua vì thông tin có “tay to”, Quĩ đầu tư, mua số lượng lớn. Nhưng họ không tìm hiểu cặn kẽ lý do mua của “người khổng lồ”. Giá cổ phiếu chưa chắc đã tăng hoặc nếu tăng, thì là lúc NĐT đã bán hết. Khi đó chỉ biết nhìn cổ phiếu tăng chóng mặt với sự tiếc nuối vô hạn.

4. Nội bộ mua vào: NĐT bị tác động bởi thông tin HĐQT, BLĐ, mua vào cổ phiếu. Họ cũng sẽ hành động trước, đẩy giá cổ phiếu tăng cao. Đây cũng sẽ là “ngộ nhận”, vì có thể nội bộ DN sẽ không vội vàng gom cổ phiếu với giá cao, họ kiên nhẫn chờ đợi. Ngoài ra, có thể nội bộ đã mua trước, thông tin ra chỉ là hợp thức hóa việc chuyển thỏa thuận.

5. EPS và P/E hấp dẫn: rất nhiều NĐT lại đưa ra lý do mua cổ phiếu vì EPS cao, P/E thấp. Nhưng thực ra họ không biết rằng, đó chỉ thể hiện kết quả trong quá khứ. Cho dù kinh doanh tốt, nhưng nếu DN có những vấn đề khác, hoặc tương lai bất định, giá cổ phiếu sẽ không thể tăng.

6. Cổ tức hay tỷ suất (dividend yield) cao: đây là một “ngộ nhận” rất hay gặp, kể cả ở những NĐT kỳ cựu. Người ta hay lập luận rằng, mua cổ phiếu có dividend yield cao hơn lãi suất của ngân hàng, sẽ tốt hơn gửi tiết kiệm. Họ quên rằng điều này chỉ đúng khi giá cổ phiếu không giảm. Mà muốn giá cổ phiếu không giảm, lại phụ thuộc vào kinh doanh tương lai và nhiều yếu tố khác.

7. Tài sản lớn: có nhiều NĐT lại mua cổ phiếu vì DN có nhiều tài sản, bất chấp việc kinh doanh bết bát. Họ không nghĩ rằng tài sản đó không giờ “chia” cho họ cả, vì DN kia có phá sản đâu mà chia. Còn giá thị trường lại phụ thuộc trực tiếp vào kết quả kinh doanh, yếu tố dòng tiền. Đầu tư tài chính đơn thuần, chứ không phải mua sở hữu.

8. Tin đồn: rất nhiều NĐT lại mua cổ phiếu theo tin đồn. Đó là một “ngộ nhận” rất nguy hiểm. Cho dù tin đồn đó có chính xác đi chăng nữa, thì một khi đã đến tai bạn, có nghĩa là cả TT đều đã biết. Có thể có “người” cố tình muốn cả TT biết. Đừng bao giờ nghĩ rằng, mình “khôn” hơn thiên hạ.

9. Cổ phiếu mạnh: chúng ta rất hay nghe thấy, con này mạnh quá, con kia đánh ghê thật. NĐT coi đó là dấu hiệu cổ phiếu mạnh, không cần quan tâm đến các yếu tố cơ bản hay kỹ thuật. Họ cần biết rằng, cổ mạnh yếu còn phụ thuộc vào sự cô đặc. Nếu dấu hiệu mạnh đó chỉ là do cộng hưởng của đám ô hợp, thì câu chuyện sẽ tàn lụi nhanh chóng.

10. Đi theo lối nhỏ: có nhiều NĐT lại tìm ra mã cổ phiếu theo tiêu chí cá nhân, rồi “âm thầm” hành động. Họ nghiên cứu quá lâu, thành ra “say mê” DN đó, mã cổ phiếu đó. Sự quen thuộc cổ phiếu làm cho họ mất hết tỉnh táo trong việc định giá. Hãy luôn nhớ câu, thị trường luôn đúng. Ngộ nhận của họ là áp đặt tư tưởng của mình vào đám đông. Một lúc nào đó, chỉ còn một mình họ “chơi” cổ phiếu này.

TTCK là nơi vô cùng hấp dẫn, nhưng cũng đầy chông gai. Nếu không trang bị đủ kiến thức, kinh nghiệm và tư duy học hỏi, sẽ rất dễ “sập bẫy”. Hy vọng với sự phát triển của công nghệ, sự chia sẻ của nhiều người, NĐT cá nhân sẽ có phương pháp đầu tư thành công.