Lý do gạo Việt đắt đỏ, khó xuất khẩu

Theo VCCI, việc đáp ứng các điều kiện để cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo ở Việt Nam hiện khá ngặt nghèo khiến nhiều doanh nghiệp nhỏ khó có thể tiếp cận. Điều này buộc doanh nghiệp phải đi thuê giấy chứng nhận dẫn tới hạt gạo của Việt Nam trở nên đắt và khó xuất khẩu hơn.

Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa có công văn góp ý về dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 107 về kinh doanh xuất khẩu gạo.

Theo VCCI, sau khi tham vấn ý kiến, các doanh nghiệp cho rằng, chi phí và thời gian đi lại để nộp hồ sơ và nhận “Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh” hiện ở mức khá lớn, đặc biệt là với các doanh nghiệp ở Đồng bằng sông Cửu Long.

Để cải cách thủ tục hành chính và tăng cường phân cấp, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo điều chỉnh quy định theo hướng giao thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo cho UBND cấp tỉnh hoặc Sở Công Thương. Những đơn vị này sẽ chịu trách nhiệm báo cáo về việc cấp phép cho Bộ Công Thương và doanh nghiệp vẫn phải báo cáo hoạt động đối với bộ định kỳ.

VCCI cũng đề nghị cơ quan soạn thảo bãi bỏ quy định về thời hạn 5 năm cấp lại Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo mới. Bởi quy định về thời gian cấp lại không cần thiết do hiện nay Sở Công Thương các địa phương vẫn thường xuyên kiểm tra định kỳ việc đáp ứng điều kiện kinh doanh (kho và cơ sở xay xát) của doanh nghiệp và thu hồi giấy chứng nhận đối với doanh nghiệp không đủ điều kiện.

Đặc biệt, hiện để có thể đáp ứng được quy chuẩn kỹ thuật về kho và cơ sở xay, xát thóc gạo, doanh nghiệp cần có chi phí đầu tư lớn, kể cả trong trường hợp đi thuê. Tuy nhiên, trong Thông tư 12 yêu cầu nhiều điều kiện mang tính quy mô như dung tích của silo chứa gạo, công suất của máy xay xát 10 tấn/giờ và nhiều yêu cầu khác.

Theo VCCI, các điều kiện này chỉ phù hợp với các doanh nghiệp xuất khẩu gạo số lượng lớn nhưng rất khó đáp ứng đối với doanh nghiệp nhỏ. Trong khi đó, nhiều doanh nghiệp Việt Nam rất năng động trong việc tìm kiếm các thị trường mới như châu Âu, Canada, Trung Đông…

VCCI cho rằng, đây là những thị trường đòi hỏi số lượng gạo ít, nhưng chất lượng cao, quy cách bảo quản, đóng gói và có giá tốt. Do đó, nếu doanh nghiệp không thể đáp ứng điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo buộc phải uỷ thác xuất khẩu cho doanh nghiệp đủ điều kiện. Trong trường hợp này, doanh nghiệp phải trả phí ủy thác xuất khẩu gạo khoảng 1 đến 5 USD/tấn.

"Nói cách khác, các doanh nghiệp có giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh đang có quyền cho thuê giấy này để được hưởng phí. Vô hình trung, các quy định về điều kiện xuất khẩu gạo đang khiến hạt gạo của Việt Nam trở nên đắt hơn, khó xuất khẩu hơn", VCCI cho hay.

VCCI đề xuất về lâu dài cơ quan soạn thảo cần tiếp tục giảm các điều kiện đầu tư kinh doanh xuất khẩu gạo, tiến tới tự do hoá thị trường. Việc bảo đảm dự trữ gạo bắt buộc nên được thực hiện theo hình thức Nhà nước đặt hàng doanh nghiệp theo cơ chế thị trường, thay vì biện pháp hành chính như hiện nay.