Lời giải nào cho tình trạng “trống” hạ tầng trong các khu đô thị

Việc hình thành những khu đô thị (KĐT) mới đương nhiên mang lại diện mạo mới cho thành phố, nhưng dường như cũng đem đến nhiều vấn đề nan giải cho chính quyền. Nhiều KĐT mới sau khi hoàn thiện và đưa vào vận hành nhưng thiếu những hạ tầng xã hội cần thiết như trường học, cây xanh, không gian vui chơi... Có thể nhìn thấy, có thể chỉ ra nhưng tìm lời giải cho những hệ lụy trên lại không hề dễ dàng.

Những năm gần đây, Hà Nội đã có hàng trăm KĐT mới, khu nhà ở được xây dựng, đưa vào sử dụng. Không chỉ quy mô 5 - 7ha mà đã lên tới hàng trăm ha, với hàng nghìn căn hộ, đáp ứng chỗ ở cho hàng vạn người.

Ở mặt nào đó, các KĐT mới là sự phát triển tất yếu của một đô thị văn minh, nhưng cũng là sự tự hào, là diện mạo mới của một thành phố đang thay da đổi thịt, phát triển mạnh mẽ…

Tuy nhiên trên thực tế, nhiều KĐT mới lớn về diện tích, hiện đại về quy mô nhưng vẫn thiếu trường học, nhà trẻ, mẫu giáo, thiếu sân vận động, thiếu trung tâm thương mại… Chủ đầu tư là những doanh nghiệp thường chỉ tập trung làm nhà ở để bán, còn trường học hay công trình hạ tầng xã hội để làm sau vì không sinh lời như nhà ở. Hay nếu có đầu tư trường học thì cũng là trường tư hay trường quốc tế hoành tráng, mang tính chất kinh doanh, với mức học phí chỉ dành cho con nhà giàu.

Theo các chuyên gia, trong luật có quy định, quy hoạch phải có công trình hạ tầng xã hội. Nhưng vẫn tồn tại tình trạng chung ở nhiều KĐT mới, kể cả KĐT được công nhận "kiểu mẫu" là điều chỉnh quy hoạch vô tội vạ, đất cây xanh, trường học khi quy hoạch được điều chỉnh sang công trình hỗn hợp, nhà ở. Đáng nói hơn là người ta điều chỉnh một cách lặng lẽ, đến khi thấy đất cây xanh mọc lên nhà ở cao tầng, người dân khiếu nại, mới vỡ ra quy hoạch thay đổi từ bao giờ rồi. Điển hình là tại các KĐT như Linh Đàm (Hoàng Mai), Kim Văn - Kim Lũ (Hoàng Mai), Nam Trung Yên (Cầu Giấy)…

KTS Trần Huy Ánh - Hội Kiến trúc sư (KTS) Hà Nội cho biết: Vì lợi nhuận nên nhiều chủ đầu tư đã cắt xén diện tích đất được quy hoạch làm hạ tầng xã hội để mở rộng thêm diện tích xây dựng chung cư hay xây xen thêm những căn nhà liền kề để bán. Trong khi đó, các hạ tầng xã hội như cây xanh, khuôn viên vui chơi, trường học... không được quan tâm hoặc chỉ dành một diện tích rất khiêm tốn đất dự án để làm, dẫn đến việc một số KĐT mới thiếu trầm trọng hạ tầng xã hội như hiện nay. Trong tương lai không xa, hạ tầng công cộng sẽ bị thu hẹp hoặc mất đi nếu như các chủ đầu tư chỉ quan tâm đến việc tận dụng tối đa quỹ đất để xây những khu nhà cao tầng mà không thực sự quan tâm đến việc tạo một không gian sống xanh, trong lành kết nối giữa các khu nhà…

Hàng năm, HĐND TP Hà Nội cũng đều tổ chức các đoàn giám sát. Lần nào cũng được nghe báo cáo chất vấn, kiến nghị nơi này thiếu trường học, nơi kia thiếu trường học… nhưng dường như giải quyết vấn đề lại quá khó. Chính quyền cũng đau đầu với tình trạng thiếu hạ tầng xã hội trong các KĐT mới, bởi hệ lụy kéo theo của nó rất lớn. Không chỉ vậy, tình trạng quá tải, ùn tắc giao thông tại các KĐT mới thường xuyên xảy ra cũng vì hạ tầng hạn chế.

Đại diện UBND TP Hà Nội cho biết, Hà Nội đang tổng kiểm tra các dự án KĐT mới. Không chỉ rà soát lại việc quy hoạch, tiến độ triển khai, việc đầu tư hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội tại KĐT mà còn bắt buộc chủ đầu tư lập quy chế quản lý đầu tư theo quy hoạch. Thành phố cũng yêu cầu các KĐT mới phải có đủ cơ sở hạ tầng kỹ thuật, xã hội mới được phép bàn giao nhà ở.

Đặc biệt, tại khu vực trung tâm thành phố, cần đảm bảo các yêu cầu về hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, phù hợp yêu cầu thực tiễn quản lý, quy hoạch chung, quy hoạch phân khu được duyệt, tuân thủ tiêu chuẩn thiết kế hiện hành và quy chuẩn xây dựng.

Một số ý kiến cho rằng, trước khi có chủ trương xây dựng các khu nhà cao tầng, các chủ đầu tư cần xác định thận trọng mục đích quy hoạch, giảm mật độ xây dựng, ưu tiên những phần quỹ đất dành cho trường học, khu vui chơi, cây xanh, chợ dân sinh, y tế... từ đó giảm áp lực cho cho hạ tầng xung quanh, tránh tình trạng “trắng” không gian sinh hoạt cộng đồng tại các KĐT. Có như vậy mới tạo được không gian sống hài hòa, hạ tầng được kết nối đầy đủ tiện ích, đáp ứng được nhu cầu sinh sống của người dân.