Liệu có phải nước Mỹ trở nên giàu có là nhờ thể chế không khai thác?

Không. Không và không. Đấy là câu trả lời của Tiến sĩ Yuen Yuen Ang, giáo sư kinh tế chính trị, Chủ tịch Alfred Chandler về Kinh tế Chính trị tại Đại học Johns Hopkins (Mỹ).

Giáo sư Ang đã đăng một loạt bài trên X bày tỏ việc không đồng tình với các tác giả giải thưởng Nobel kinh tế, cũng là tác giả cuốn sách “Tại sao các quốc gia thất bại”). Sau đây là một vài luận điểm của giáo sư Ang:

“Xin chúc mừng AJR! Họ thật tuyệt vời.

Nhưng tôi không đồng ý với cách họ lý tưởng hóa các thể chế trong quá trình phát triển của phương Tây. Về mặt lịch sử, điều này không chính xác, nếu không muốn nói là mang tính ý thức hệ.

Vì vậy, họ không chỉ gặp khó khăn trong việc giải thích về Trung Quốc mà còn không thể giải thích tại sao các nền kinh tế phương Tây như Hoa Kỳ lại thịnh vượng mặc dù họ cũng tham nhũng như Trung Quốc hiện nay.”

“Khi nước Mỹ còn là một quốc gia đang phát triển, họ đã tham nhũng tràn lan và tham gia vào các chương trình tài trợ công rủi ro - giống như Trung Quốc ngày nay.”

“Quan điểm lớn hơn của tôi là: họ cũng không giải thích được sự phát triển của phương Tây.”

Giáo sư Ang cho rằng: các tác giả giải Nobel kinh tế 2024 chỉ mới thuần tuý nghiên cứu về kinh tế chính trị học, họ thiếu mất nghiên cứu về lịch sử (giáo sư Ang được đào tạo về kinh tế học thể chế, sau đó chuyển sang lịch sử).

Tham nhũng là đặc hữu của các nước phương Tây trong quá trình làm giàu ở thế kỷ 18, đầu thế kỷ 19 được hầu hết các nhà sử học thống nhất, chính cố Thủ tướng Singapore Lý Quang Diệu cũng đã từng nói và viết như vậy. Ở Mỹ trong gần một thế kỷ rưỡi (cuối thế kỷ 19 và thế kỷ 20), tham nhũng có hệ thống, nặng nề như tham nhũng ở các nước đang phát triển hiện tại, thế nhưng đấy cũng chính là giai đoạn mà kinh tế Mỹ tăng trưởng rất cao, trong đó có 10 năm 1870-1880 tăng trưởng cao nhất trong lịch sử, để đến năm 1920 Mỹ vượt qua Châu Âu trở thành cường quốc kinh tế số 1 thế giới.

Giáo sư Ang cho rằng tham nhũng ở các nước phương Tây thời họ làm giàu cũng nặng nề như Trung Quốc hiện tại và chỉ giảm dần sau khi họ đã giàu có. Vậy nếu tham nhũng là nguyên nhân của sự nghèo khó thì lẽ nào nó chỉ đúng với các nước đang phát triển hiện nay mà không đúng với các nước phương Tây trong thế kỷ 18, 19, giai đoạn mà họ nhanh chóng trở nên giàu có vượt trội phần còn lại của thế giới. Chính vì vậy mà luận điểm của các tác giả Nobel kinh tế 2024 đồng thời là tác giả cuốn sách “Tại sao các quốc gia thất bại” có vẻ mang tính ý thức hệ hơn là khoa học.

—————— o O o —————-

Giáo sư Yuen Yuen Ang, sinh ở Singapore, tốt nghiệp đại học Colorado, nhận bằng Tiến sĩ khoa học chính trị Đại học Stanford (năm 2010), đã từng giảng dạy tại các trường đại học Columbia, Michigan, John Hopkin. Giáo sư Ang có nhiều công trình nghiên cứu về sự tương tác giữa phát triển công nghiệp, đổi mới công nghệ và cấu trúc chính trị, đặc biệt là về Trung Quốc.