Lãng phí vì không hiểu chi phí cơ hội

Tôi đã viết nhiều bài về chi phí chìm (sunk cost) trong Group Phát Triển Doanh Nghiệp Việt, và cũng có bài "Đừng chết chìm vì chi phí chìm!" trên Thời báo KTSG. Bạn nào quan tâm có thể tìm đọc để đừng bị... chìm theo các loại chi phí chìm có vô vàn trong cuộc sống hàng ngày. Bài này tôi sẽ viết về chi phí cơ hội (opportunity cost) và sẽ nhấn mạnh chi phí cơ hội của các chủ doanh nghiệp.

Chi phí cơ hội được hiểu nôm na là lợi ích bị bỏ lỡ khi chọn làm việc này mà không làm việc kia, hay chọn phương án này mà không chọn phương án khác.

Nhiều chủ doanh nghiệp bị thiệt hại vì chi phí cơ hội mà không biết. Cùng là thời gian và công sức, lẽ ra họ dành cho những việc lớn để sinh ra lợi ích lớn thì họ lại dành cho những việc vụn vặt để tạo ra lợi ích rất nhỏ, thậm chí còn gây thiệt hại so với để cho người khác làm. Ví dụ, thay vì dành thời gian vào tìm hiểu, đánh giá, nhận định thị trường, ngành hàng, đối thủ, cơ hội, rủi ro, xu hướng mới... để tìm kiếm cơ hội làm ăn hoặc vạch ra những định hướng lớn, tạo giá trị lớn cho công ty, họ lại sa đà vào xử lý sự vụ, chỉ đạo mọi chuyện "thượng vàng hạ cám", và ký duyệt lặt vặt, cả về công việc lẫn chi phí, và tham gia quá sâu vào những việc nhỏ nhặt mà họ không có chuyên môn, không am hiểu bằng nhân viên cấp dưới. Những việc lặt vặt đó chẳng những không tạo giá trị dương đáng kể mà đôi khi, còn tạo giá trị âm vì không phải sở trường của chủ doanh nghiệp. Nếu lấy lợi ích từ những việc lớn mà lẽ ra chủ doanh nghiệp nên làm (nhưng đã không làm) trừ đi lợi ích quá nhỏ (hoặc lợi ích âm) từ những việc nhỏ mà chủ doanh nghiệp say mê làm mỗi ngày, sẽ thấy chủ doanh nghiệp thiệt hại rất lớn, và rất lãng phí! Hiện tượng này khá phổ biến ở nhiều doanh nghiệp Việt.

Ngay cả việc chọn thầy để học và kiến thức để tiếp nhận cũng vậy. Thay vì chọn đúng thầy, đúng kiến thức để tiếp thu và đem về giá trị dương cho doanh nghiệp thì lại chọn nhầm thầy, tiếp thu nhầm kiến thức rồi đem về giá trị âm là những thiệt hại do chọn sai đường và đi sai cách.