Lãi suất và phát triển kinh tế

Trong 40 năm gần đây, Chích sách Mỹ thông qua FED đã sử dụng hiệu quả học thuyết tiền tệ của Milton Friedman can thiệp vào nền kinh tế chủ yếu qua điều hành lãi suất , thay cho các phương thức nhà nước can thiệp sâu của J..Keynes ; và người vận hành xuất sắt là Alan Greenspan, chủ tịch Fed giai đoạn 1987 - 2006, cũng là giai đoạn điều hành của Tổng thống R.Regan; qua đó đã giúp kinh tế Mỹ hoạt động rất tốt.

Trong suốt hơn 40 năm kể từ 1987 đến 2019, lãi suất trung bình của FED vào khoảng 2,4 - 2,5%; khi kinh tế có dấu hiệu suy giảm, thất nghiệp tăng thì FED cắt lãi suất xuống để kích thích kinh tế, mà đỉnh điểm là giai đoạn khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008 - 2010, lãi suất có lúc gần như bằng 0. Khi nền kinh tế có dấu hiệu phục hồi, lạm phát tăng trở lại (do tiêu dùng tăng), thì FED lại tăng dần lãi suất lên. Trong giai đoạn này, chênh lệch giữa lãi suất và lạm phát Mỹ vào khoảng 0,5%. Như vậy 0,5% là phần thực dương dựa trên lãi suất này.

Giai đoạn 2020 - 2024, tình hình có vẽ không còn êm như vậy, tức là việc cắt (hoặc tăng) lãi suất của FED, không còn nhậy với biến chuyển kinh tế như giai đoạn trước. Cụ thể giai đoạn 2022 - 2023, FED tăng lãi suất liên tục mà đỉnh điểm lên đến 5,5% vào năm 2023; để đối phó với lạm phát cao của Mỹ.

Nhưng lạm phát cao giai đoạn 2021 - 2023 của Mỹ không phải xuất phát từ tiêu dùng tăng (dấu hiện của nền kinh tế đang tăng trưởng), mà từ việc cung tiền phát cho dân rất lớn để chống suy thoái kinh tế vì covid năm 2020 - 2021, kế tiếp là việc đứt gẩy chuổi cung ứng cũng từ covid làm tăng chi phí, và sau đó là chính sách của TT Biden phát triển kinh tế xanh, năng lượng xanh thay dầu làm chi phí tăng. Do vậy quan sát giai đoạn 2022 - 2024, việc tăng lãi suất không tác động đến giảm lạm phát đáng kể.

Tuy nhiên FED không thể duy trì lãi suất cao như hiện nay kéo dài, vì nó sẽ làm tăng chi phí người dân, doanh nghiệp và nền kinh tế. FED cần cắt giảm lãi suất để giúp doanh nghiệp và nền kinh tế, nhưng lạm phát vẫn còn đó; và nếu giảm lãi suất thì chênh lệch lãi suất với lạm phát không còn + 0,5%, mà có thể âm. Do vậy trong tháng 5/2024, FED chưa thể cắt giảm, và dự là vẫn sẽ giử nó trong vài tháng. Tuy nhiên điều này khiến việc làm không được cải thiện;do vậy, sớm muộn gì FED cũng phải giảm lãi suất để kích thích kinh tế.

LÃI SUẤT CAO CỦA FED TÁC ĐỘNG ĐẾN KINH TẾ - CHỨNG KHOÁN VN ?

Với lãi suất FED lên tới 5,5%, cao nhất torng 23 năm qua, có tác động tiêu cực tới kinh tế VN. Tỷ giá năm 2024 đã tăng mạnh từ đồng USD mạnh (do lãi suất FED cao); nguồn vốn cũng rút về Mỹ với lãi suất trái phiếu Chính Phủ Mỹ hấp dẫn khiến nguồn vốn nước ngoài đầu tư gián tiếp vào các nước như VN bị rút một phần về Mỹ; mặc dù đồng USD mạnh sẽ giúp doanh nghiệp các nước thuận lợi xuất khẩu vào Mỹ, nhưng lợi thế đó cũng bị hạn chế bởi NHTW các quốc gia khác buộc phải duy trì lãi suất cao để cạnh tranh nguồn vốn, và làm nền kinh tế và doanh nghiệp của các nước này gặp khó...

Tuy nhiên phần tác động của lãi suất FED đang duy trì mức cao không phải là vấn đề chính cho doanh nghiệp và người dân VN về lãi suất.

Hiện nay, với lãi suất tiền gửi kỳ hạn 12 tháng khoảng 5%/năm, chênh lệch khoảng 0.75% so với lạm phát VN cũng là hợp lý với người gửi tiền. Và với lãi suất tiền gửi tương đối thấp, sẽ giúp cho NH cho vay với lãi suất từ 7% - 10% cũng là lãi suất chấp nhận được (mặc dù người dân và doanh nghiệp đều than còn cao).

Vấn đề ở chổ Doanh nghiệp và người dân đạt tiêu chuẩn vay thì họ không dám vay, vì kênh hấp thụ vốn vay lớn nhất là vay để đổ vào BĐS thì họ chưa dám; còn doanh nghiệp tốt cũng không dám vay để đầu tư mở rộng SXKD trong giai đoạn này khi thấy sức mua thị trường còn yếu.

Tóm lại vấn đề phát triển nền kinh tế, doanh nghiệp hiện nay không phải từ lãi suất (dù nó cũng khá quan trọng), mà vấn đề ở thị trường tiêu dùng và xuất khẩu. Thị trường xuất khẩu có thể đang phục hồi, nhưng thị trường tiêu dùng và dịch vụ vẫn còn khó; áp lực trã lãi và vốn vay của doanh nghiệp và người dân do đổ vào BĐS vẫn còn cao, còn cần thời gian để xử lý xong ....

P/S 1 : dự là Ngài D.Trump sẽ đắc cử Tổng thống Mỹ, và có thể ngay lập tực trong năm 2025 Ông sẽ cho phục hồi SX dầu đá phiến, dẹp bỏ các chính sách kinh tế - năng lực xanh gây bất lợi cho kinh tế Mỹ. Điều này trực tiếp giúp giảm lạm phát và tiêu dùng, việc làm Mỹ phục hồi; và VN sẽ là nước hưởng lợi nhanh nhất, do đang xuất siêu rất cao vào Mỹ (còn về trung hạn thì VN sẽ phải nhập khẩu nhiều từ Mỹ để cân bằng). Tức là, kinh tế VN (và TTCK) sẽ được hưỡng lợi từ năm 2025 !

P/S 2 : trong một quan điểm khác của các nhà đầu tư BĐS , họ tin rằng chỉ cần Chính phủ giúp thị trường BĐS phục hồi là kinh tế sẽ tốt đẹp; nhưng họ có thể không nhận ra Chính phủ không dám giúp thị trường BDS phục hồi theo kiểu họ muốn (cung ứng tín dụng, nhà nước tung tiền lớn để dòng tiền chảy vào đầu cơ BDS giúp tăng giá trở lại), và họ có thể quên giai đoạn 2021 - 2022 trên các group face, trên một số báo, những nhà đầu tư - kinh doanh BDS đang rất tự tin (và tự hào) khi thấy những kỷ sư, chuyên viên làm việc trong các doanh nghiệp SXKD nhận đồng lương cố định, chật vật trong cuộc sống, trong khi những nhà đầu tư, môi giới BDS thì kiếm tiền lớn. Kinh tế học trong ngắn hạn có thể bị méo bởi chính sách và dòng vốn đầu cơ, nhưng trung hạn thì nó thể hiện quy luật của nó mà không dựa trên ý chí của các người lãnh đạo; "đất tăng giá cho lời cao" không thể tạo ra giá trị gia tăng và việc làm thật sự so số đông người lao động của quốc gia. Tác phẩm "của cải loài người" của A.Smith cho thấy của cải quốc gia chỉ tạo ra từ sản xuất dựa trên lợi thế cạnh tranh và giao thương hàng hóa, chứ không tạo nên từ chính sách giúp tăng giá đất như chúng ta chứng kiến giai đoạn 15 năm vừa qua. (Một trong những dấu ấn của TBT là nghị quyết 18, cưng quyết lập lại trật tự thị trường BĐS)....