04/07/2024 Thiệp 24HMoney v2.0 Mới

Lãi suất tăng có cần lo lắng

Một góc nhìn về câu chuyện lãi suất tháng 6 và nửa cuối 2024

Sau khoảng thời gian lãi suất huy động của các ngân hàng được duy trì ở vùng thấp nhất lịch sử để hỗ trợ nền kinh tế thì từ tháng 4 một số ngân hàng đã rục rịch tăng lãi suất huy động trong bối cảnh tín dụng tăng trở lại nhưng huy động vốn tăng trưởng thấp. Nếu các tháng trước việc tăng lãi suất chỉ diễn ra ở một vài ngân hàng chứ không phổ biến thì trong nửa cuối tháng 06 lãi suất huy động đã bắt đầu tăng ở quy mô hệ thống với hơn 20 ngân hàng điều chỉnh tăng lãi suất huy động trong các tuần cuối tháng 06.

Vậy điều gì đã xảy ra và nó sẽ ảnh hưởng ra sao đến nền kinh tế và thị trường chứng khoán?

Theo số liệu của Tổng cục thống kê, tín dụng đến 24/06 tăng 4.45% so với đầu năm, là mức tăng nhanh (cùng kỳ năm 2023 chỉ ở mức 3.83%). Nếu nhìn thời gian ngắn hơn thì tín dụng tăng đến 2.04% chỉ trong hơn 1 tháng (21/5-24/6) hay tăng hơn 1.38% trong vòng 10 ngày (15/6-24/6). Do đó, có thể thấy tốc độ tăng trưởng tín dụng đang có gia tốc tăng nhanh trong tháng 6. Trong bối cảnh tín dụng đang tăng nhanh chóng thì huy động vốn đến 24/6 chỉ tăng 1.5% với với đầu năm, là mức tăng rất chậm (cùng kỳ năm 2023 ở mức 3.68%) do nền lãi suất huy động đang rất thấp.

Như vậy, tăng trưởng tín dụng là nguyên nhân chính khiến các ngân hàng thương mại tăng lãi suất huy động gần đây, ngoài một số nguyên nhân khác. Và việc lãi suất quá thấp kéo dài cũng chưa hẵn là tốt cho nền kinh tế, việc xu hướng lãi suất tăng lại sau thời gian thấp là điều khó tránh khỏi.

Lãi suất của nền kinh tế luôn là một trong những yếu tố quan trọng tác động đến dòng tiền thị trường chứng khoán và triển vọng của các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường. Do đó, việc tăng lãi suất gần đây nếu tiếp diễn sẽ chắc chắn gây ra các tác động đến thị trường mà trước tiên là tâm lý, đặc biệt là nhà đầu tư cá nhân – bài học còn đó vào giữa năm 2022 khi lãi suất tăng.

Vậy lãi suất thị trường sẽ ra sao và tác động đến thị trường chứng khoán như thế nào?

Để đánh giá tác động của lãi suất đến nền kinh tế và thị trường chứng khoán cần nhìn nhận lãi suất ở 2 góc độ là mức lãi suất và xu hướng lãi suất. Phân tích các giai đoạn biến động lãi suất trong quá khứ cho thấy:

- thị trường chứng khoán chịu tác động rất tiêu cực khi (1) lãi suất tăng mạnh và/hoặc (2) lãi suất ở vùng cao gây áp lực cho nền kinh tế như đã diễn ra trong giai đoạn 2010-2012 hay cuối 2022.

- thị trường hưởng lợi và hồi phục mạnh khi lãi suất giảm mạnh về vùng hỗ trợ như đã diễn ra khi dịch Covid bùng phát hay năm 2023 khi nền kinh tế bị ảnh hưởng nặng nề;

- thị trường tăng trưởng ổn định dù có nhiều correction trong giai đoạn lãi suất tăng dần (tốc độ tăng chậm) từ vùng hỗ trợ về trung lập khi nền kinh tế phục hồi và trở lại guồng tăng trưởng như giai đoạn 2014-2018.

Ở thời điểm hiện tại, lãi suất dù tăng trong tháng 6 nhưng mức tăng không cao và các mức lãi suất huy động của hệ thống ngân hàng vẫn ở mức thấp nhất lịch sử. Vì vậy, việc tăng lãi suất sẽ không tác động quá mạnh đến triển vọng thị trường chứng khoán và xu hướng tăng dần lãi suất huy động từ đây đến cuối năm sẽ tương tự thời kỳ đầu của giai đoạn 2014-2018. Ở thời kỳ phục hồi này, thị trường dần đi theo các yếu tố cơ bản liên quan đến triển vọng kinh doanh của các nhóm ngành và doanh nghiệp niêm yết.

Lãi suất thị trường tăng nhẹ trong bối cảnh kinh tế phục hồi là tín hiệu tốt

Như đã phân tích ở trên, một trong những nguyên nhân chính khiến lãi suất tăng là tín dụng đang tăng trở lại trong khi huy động vốn tăng chậm. Số liệu từ Tổng cục thống kê cho thấy đầu tư tư nhân quý 2/2024 đã có những bước phục hồi nhất định so với nền thấp 2023 và phục hồi kém của quý 1/2024. Do đó, lãi suất tăng trong trường hợp này có thể xem là tích cực hơn là tiêu cực.

Theo số liệu của Tổng cục thống kê thì GDP Việt Nam tăng trưởng 6.93% trong quý 2/2024 là mức tăng trưởng tốt và vượt qua hầu hết dự phóng của nhiều bên phân tích vốn dự báo tăng trung bình chỉ ở mức 6%. Mức tăng trưởng này càng củng cố đà phục hồi kinh tế của Việt Nam trong năm 2024 và mức tăng trưởng chung cả năm có thể đạt 6.0% hoặc hơn.

Trong bối cảnh kinh tế đang hồi phục thì dự báo lợi nhuận các doanh nghiệp niêm yết sẽ tăng trưởng 15-18% trong năm 2024 so với nền thấp 2023 sẽ là động lực chính và lớn nhất của thị trường giai đoạn này, chứ không phải lãi suất nếu thay đổi không quá lớn.

Ngoài ra, tôi cho rằng nếu lãi suất liên ngân hàng điều hành tăng nhẹ trong bối cảnh này cũng là một điều tốt cho thị trường và nền kinh tế chứ cũng không cần phải quá lo lắng. Bản chất là dù nâng lãi suất nhẹ thì lãi suất vẫn đang ở mức hỗ trợ lớn cho nền kinh tế, trong khi đó việc tăng lãi suất sẽ giải quyết được vấn đề tỷ giá giúp hỗ trợ ổn định dòng vốn ngoại và ổn định đồng nội tệ. Do đó, nếu nhìn góc nhìn rộng hơn thì việc tăng lãi suất ở mức độ vừa phải sẽ không tác động quá lớn đến nền kinh tế trong khi đó có thể giúp hạn chế nhiều áp lực ngắn hạn giúp kinh tế và thị trường chứng khoán phát triển ổn định hơn.