Khôi phục niềm tin của nhà đầu tư với thị trường trái phiếu

TS. Nguyễn Hữu Huân, giảng viên Trường đại học Kinh tế TP.HCM cho rằng, muốn phục hồi thị trường trái phiếu doanh nghiệp, thì phải cân nhắc và đề ra những giải pháp khôi phục niềm tin của nhà đầu tư đối với thị trường.

Trong bối cảnh tín dụng khó tăng hiện nay, vốn từ thị trường trái phiếu doanh nghiệp có kỳ vọng hồi phục không, thưa ông?

Chắc chắn là khó và chưa thể kỳ vọng vào huy động vốn từ thị trường trái phiếu doanh nghiệp, vì những vấn đề nội tại của thị trường chưa được giải quyết. Vì vậy, trước hết, chúng ta phải giải quyết rốt ráo những vấn đề nội tại, đồng thời có những chính sách khuyến khích nhà đầu tư tham gia thị trường, khôi phục niềm tin của họ.

Thực tế cho thấy, mức độ rủi ro của thị trường trái phiếu doanh nghiệp còn cao hơn cổ phiếu, nhà đầu tư có nguy cơ mất tất cả. So sánh về lợi nhuận, thì trái phiếu cũng không hấp dẫn bằng cổ phiếu. Vì vậy, phải cân nhắc và đề ra những giải pháp để lấy lại niềm tin của nhà đầu tư đối với thị trường trái phiếu. Chẳng hạn, phải cho các công ty bảo hiểm tham gia thị trường để bán bảo hiểm vốn trái phiếu theo như thông lệ quốc tế.

Trên thế giới, mua trái phiếu là mua một tài sản có tính thanh khoản và mức độ an toàn cao, nhưng tại Việt Nam thì ngược lại, nên cần định nghĩa lại thị trường này. Đây là thị trường vốn rất quan trọng cho nền kinh tế, giúp huy động vốn trung, dài hạn cho doanh nghiệp. Còn ngân hàng chỉ huy động nguồn vốn ngắn hạn, nếu đẩy mạnh cho vay trung, dài hạn, sẽ dẫn đến rủi ro thanh khoản rất lớn.

Thông tư 03/2023/TT-NHNN vừa ban hành có được kỳ vọng tạo ra thanh khoản thực cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp trong thời gian tới?

Thông tư 03/2023/TT-NHNN ngưng hiệu lực khoản 11, Điều 4, Thông tư số 16/2021/TT-NHNN, cho phép tổ chức tín dụng được mua lại trái phiếu doanh nghiệp chưa niêm yết mà tổ chức tín dụng đã bán và/hoặc trái phiếu doanh nghiệp chưa niêm yết được phát hành cùng lô/cùng đợt phát hành với trái phiếu doanh nghiệp chưa niêm yết mà tổ chức tín dụng đã bán.

Thông tư 03/2023/TT-NHNN tạm thời gỡ nút thắt thanh khoản trên thị trường khi cho phép các tổ chức tín dụng mua lại trái phiếu doanh nghiệp mà không cần chờ sau 1 năm; giúp ổn định tâm lý từ tổ chức phát hành và nhà đầu tư khi dòng vốn tạm thời được đảm bảo trước áp lực đáo hạn lớn sắp tới. Thông tư cũng góp phần giảm tỷ trọng nắm giữ trái phiếu doanh nghiệp của nhà đầu tư cá nhân, đưa thị trường về trạng thái cân bằng và ổn định hơn khi tài sản được nắm giữ bởi nhà đầu tư tổ chức.

Tuy nhiên, Thông tư 03/2023/TT-NHNN cũng giới hạn doanh nghiệp có trái phiếu được mua lại phải ở mức xếp hạng tín dụng nội bộ cao nhất của tổ chức tín dụng. Trong khi đó, phần lớn các tổ chức phát hành có sức khỏe tín dụng hoặc xếp hạng tín nhiệm ở mức thấp, không đạt được các tiêu chí xếp hạng tín nhiệm cao, nên khó đáp ứng tiêu chí đưa ra.

Tôi cho rằng, Thông tư 03/2023/TT-NHNN không tác động nhiều đến thị trường trái phiếu doanh nghiệp, mà chỉ góp phần làm tăng thanh khoản cho thị trường. Quan trọng là niềm tin của nhà đầu tư đối với thị trường trái phiếu hiện không còn, thì ngân hàng có làm gì cũng vậy thôi.

Lãi suất giảm mạnh thôi thúc dòng tiền chuyển hướng từ tiết kiệm sang chứng khoán. Liệu xu hướng này còn diễn ra mạnh mẽ vào cuối năm 2023?

Từ nay đến cuối năm 2023, mặt bằng lãi suất huy động giữ mức như hiện nay và giảm thêm sẽ tác động tích cực lên thị trường chứng khoán. Tuy nhiên, cũng phải xem động thái của các nhà đầu tư nước ngoài, vì dòng tiền đầu cơ chứng khoán mang tính chất ngắn hạn, nên khả năng thị trường sẽ trồi sụt, chứ không thể hoàn toàn tăng trưởng bền vững.

Ngoài ra, định giá của thị trường chứng khoán Việt Nam được cho là thấp hơn khu vực, nhưng thực ra vẫn cao, do đó không hấp dẫn nhà đầu tư ngoại. Tôi nhận ra điều này khi tiếp xúc với một số nhà đầu tư nước ngoài đang quan tâm thị trường Việt Nam.

Thị trường bất động sản, theo ông, có triển vọng tăng trở lại nửa cuối năm?

Trước hết, phải xử lý xong thị trường trái phiếu doanh nghiệp mới có thể kỳ vọng ở thị trường bất động sản, bởi doanh nghiệp bất động sản đang bị chôn vốn ở thị trường trái phiếu doanh nghiệp; trái phiếu đến hạn, doanh nghiệp không đảo nợ được. Nói chung, để khơi thông thị trường bất động sản, trước hết phải giải quyết được vấn đề vốn cho thị trường này.

Tuy nhiên, Thông tư 06/2023/TT-NHNN vừa được đưa ra lại có bất lợi cho thị trường bất động sản. Theo đó, ngân hàng không được cho vay với những hợp đồng hợp tác kinh doanh và đầu tư. Trong khi đó, đa số các dự án bất động sản sử dụng hợp đồng này, không có dự án nào đợi ra xong sổ đỏ mới bán cho nhà đầu tư. Như vậy, xem như doanh nghiệp bất động sản hết đường tiếp cận vốn tín dụng.