Kenya thua lỗ nặng vì vay tiền Trung Quốc xây đường sắt

Dự án đường sắt 4,7 USD thuộc sáng kiến Vành đai và Con đường thua lỗ nặng, chính quyền Kenya muốn thương lượng với Trung Quốc về việc giãn nợ.

Theo South China Morning Post, dự án đường sắt Mombasa - Naivasha tại Kenya dài khoảng 580 km và tiêu tốn tới 4,7 tỷ USD, được hoàn tất vào năm 2017. Tổng Công ty Cầu đường Trung Quốc (CRBC) thi công phần đầu tiên của dự án, bao gồm đoạn đường từ Mombasa tới Nairobi, có vốn đầu tư 3,2 tỷ USD.

Phần còn lại do Tập đoàn Xây dựng Kiến thiết Trung Quốc (CCCC) đảm nhiệm, kết nối Nairobi với Naivasha, với vốn đầu tư 1,5 tỷ USD. Dự án này thuộc sáng kiến "Vành đai và Con đường" của Trung Quốc. Africa Star Railway, một công ty con của CRBC, thu phí quản lý tuyến đường sắt Mombasa - Naivasha 10 triệu USD/tháng.

Kenya vay tổng cộng 3,2 tỷ USD từ Ngân hàng Xuất nhập khẩu Trung Quốc (Chexim) với thời hạn 20 năm để đổ tiền cho dự án khổng lồ này. Trong đó, khoản vay 1,6 tỷ USD bị tính lãi suất như hợp đồng thương mại, khoản vay 1,6 tỷ USD còn lại được tính lãi suất thấp hơn.

Chính phủ Kenya đã trả đợt lãi đầu tiên 350 triệu USD hồi tháng 1 nhưng có thể không trả nổi đợt hai vì tuyến đường sắt này kinh doanh lỗ nghiêm trọng. Năm ngoái, tuyến đường sắt 4,7 tỷ USD chỉ tạo doanh thu 130 triệu USD, trong khi chi phí vận hành lên đến 170 triệu USD, gây lỗ ròng 40 triệu USD.

Chính phủ Kenya cũng đang nợ Africa Star Railway tới 380 triệu USD phí quản lý tuyến đường sắt Mombasa - Naivasha. Nhà chức trách tìm cách buộc các công ty nhập khẩu sử dụng tuyến đường sắt này. Nhưng bất chấp việc thời gian di chuyển từ Nairobi đến Mombasa giảm một nửa, chi phí vận tải lại tăng lên.

"Tuyến đường sắt này chiếm tới 12% tổng nợ nước ngoài của Kenya. Dự án cũng không thể sinh lãi. Nguồn thu thuế của đất nước đang lao dốc vì dịch Covid-19, do đó chính quyền Kenya cần thương lượng với Trung Quốc về việc giãn nợ", SCMP dẫn lời nhà kinh tế Tony Watima khẳng định.

Dự án đường sắt Mombasa - Naivasha còn đối mặt với rắc rối pháp lý. Hồi tháng 6, một tòa án ở Kenya ra phán quyết khẳng định hợp đồng giữa Tổng công ty Đường sắt Kenya (Kenya Railways) và CRBC là bất hợp pháp vì Kenya Railways vi phạm các quy định nhà nước khi mua sắm hàng hóa phục vụ dự án này.

Từ lâu, Mỹ và nhiều quốc gia phương Tây đã cảnh báo về hiểm họa từ "bẫy nợ" đối với các quốc gia tham gia sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc. Theo thống kê của hãng luật Mỹ Steptoe & Johnson, gần như mọi khoản vay liên quan đến sáng kiến Vành đai và Con đường đều cần thương lượng để giãn, giảm nợ.

Ở châu Phi, Ethiopia, Cộng hòa Congo và Angola đã thương lượng giãn nợ thành công với Trung Quốc. Các quan chức Kenya bày tỏ kỳ vọng cũng sẽ được Trung Quốc giãn nợ.