IMF: Thách thức dịu bớt, đà phục hồi kinh tế châu Á mạnh lên

Một bài blog của nhóm chuyên gia thuộc Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) nhận định rằng những “cơn gió ngược” kinh tế mà khu vực châu Á-Thái Bình Dương phải đối mặt trong năm ngoái đã bắt đầu suy yếu...

Trong đó, điều kiện tài chính toàn cầu bớt thắt chặt, giá lương thực-thực phẩm và giá dầu giảm xuống, và nền kinh tế Trung Quốc đang hồi phục.

Theo IMF, những diễn biến trên đang giúp cải thiện triển vọng các nền kinh tế trong khu vực. Định chế có trụ sở ở Washington dự báo châu Á-Thái Bình Dương sẽ đạt tốc độ tăng trưởng kinh tế 4,7% trong năm nay, từ mức 3,8% trong năm 2022. Với tốc độ tăng trưởng như vậy, đây sẽ là khu vực tăng trưởng năng động nhất trong số các khu vực lớn của thế giới và đưa châu Á-Thái Bình Dương trở thành một điểm sáng trong nền kinh tế toàn cầu đang giảm tốc.

Nhóm chuyên gia IMF gồm các ông bà Krishna Srinivasan, Thomas Helbling và Shanaka J. Peiris nhận định các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển trong khu vực với mức tăng trưởng dự kiến đạt 5,3% sẽ giữ vai trò trụ cột tăng trưởng của toàn khu vực trong năm nay. Những nền kinh tế này đang thể hiện được sự vững vàng khi những gián đoạn chuỗi cung ứng do đại dịch gây ra dần được tháo gỡ và ngành dịch vụ tăng trưởng bùng nổ.

Chỉ riêng Trung Quốc và Ấn Độ được dự báo đóng góp hơn một nửa tăng trưởng kinh tế toàn cầu trong năm 2023 và phần còn lại của châu Á đóng góp thêm khoảng 1/4 nữa. Các nền kinh tế Campuchia, Indonesia, Malaysia, Philippines, Thái Lan và Việt Nam đều đã trở lại với tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ trước đại dịch.

Bài viết cho biết, kể từ khi IMF đưa ra dự báo kinh tế hồi tháng 10/2022, thay đổi lớn nhất trong dự báo tính đến thời điểm này thuộc về Trung Quốc. Việc nước này bất ngờ mở cửa trở lại đã mở đường cho sự phục hồi mạnh hơn dự báo của các hoạt động kinh tế. Trung Quốc có những mối quan hệ thương mại và du lịch mạnh mẽ với các nền kinh tế khác, nên sự khởi sắc của Trung Quốc thực sự là tin tốt cho cả châu Á – khu vực mà một nửa kim ngạch thương mại là giao dịch giữa các nền kinh tế trong châu lục.

Phân tích của IMF trong báo cáo Triển vọng kinh tế khu vực châu Á-Thái Bình Dương mới nhất cho thấy cứ mỗi điểm phần trăm tăng thêm trong tốc độ tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc, sản lượng kinh tế của phần còn lại của châu Á tăng thêm khoảng 0,3%.

Nhưng dù hưởng lợi từ những diễn biến này, triển vọng của các nền kinh tế phát triển ở châu Á vẫn không đồng đều. Triển vọng ngắn hạn của kinh tế Nhật Bản là mạnh lên, với sự hậu thuẫn từ chính sách nới lỏng, việc mở cửa biên giới trở lại, và những cải thiện trong chuỗi cung ứng. Nhưng sang năm 2024, tăng trưởng kinh tế Nhật có thể lại giảm khi các điều kiện bình thường trở lại và các chính sách hỗ trợ mất dần tác dụng.

Đà tăng trưởng mạnh của hoạt động xuất khẩu các mặt hàng chế tạo cũng bắt đầu yếu đi trong bối cảnh tăng trưởng giảm tốc tại các đối tác thương mại lớn của châu Á. Đối với Hàn Quốc, Singapore, và Đài Loan, chu kỳ công nghệ - thể hiện rõ qua biến động giá con chip - là một trở ngại đối với xuất khẩu và trở ngại này có thể kéo dài đến hết năm nay. Tuy nhiên, ở thời điểm đó, tăng trưởng kinh tế ở phần còn lại của thế giới có thể đã chạm đáy, nên nhu cầu trong năm 2024 sẽ khởi sắc.

LẠM PHÁT SUY YẾU

Lạm phát ở châu Á - trong năm 2022 đã tăng lên mức cao hơn nhiều so với mục tiêu của các ngân hàng trung ương - đang trên đà suy yếu. Đã có những dấu hiệu tích cực cho thấy lạm phát toàn phần ở khu vực này đã qua đỉnh trong nửa sau của năm 2022, dù lạm phát lõi vẫn còn dai dẳng và chưa giảm mạnh. IMF dự báo lạm phát ở châu Á-Thái Bình Dương sẽ giảm về mục tiêu của các ngân hàng trung ương tại một thời điểm nào đó trong năm tới, khi các trở ngại về tài chính và giá hàng hoá cơ bản dịu đi.

Hiện tại, các điều kiện tại chính trên toàn cầu đã nới lỏng phần nào, và cùng với đó, tỷ giá đồng USD đã bớt “nóng” so với năm ngoái. Các ngân hàng trung ương ở châu Á đã tăng lãi suất để chống lạm phát. Tất cả những yếu tố này giúp các đồng tiền trong khu vực phục hồi, phần lớn đã lấy lại được một nửa phần giá trị bị mất trong năm ngoái, từ đó giảm bớt áp lực giá cả trong nước.

Năm ngoái, giá hàng hoá cơ bản tăng vọt sau khi nổ ra xung đột Nga-Ukraine đã đặt ra thách thức lớn đối với các nền kinh tế phụ thuộc vào năng lượng nhập khẩu ở châu Á. Cùng với đó, cước vận tải biển tăng vọt đẩy cao giá nhập khẩu hàng hoá, gây ra ảnh hưởng đặc biệt nghiêm trọng ở các đảo quốc ở Thái Bình Dương. Nhưng gần đây, hai yếu tố này đồng thời suy giảm, giúp giải toả áp lực về tài khoản vãng lai và lạm phát.

Nhưng dù lạm phát đang đi đúng hướng, IMF khuyến cáo các nước châu Á-Thái Bình Dương cần giữ vững sự cảnh giác. Lạm phát lõi của nhiều nước trong khu vực vẫn đang cao hơn so với mục tiêu. Các cú sốc lớn về nguồn cung và những thay đổi vĩnh viễn về cấu trúc do đại dịch gây ra đã khiến cho việc hoạch định chính sách tiền tệ trở nên rất khó khăn. Tín hiệu trái chiều từ các số liệu kinh tế về hiệu ứng vòng hai của chính sách tiền tệ càng làm gia tăng sự bấp bênh đối với các nhà hoạch định chính sách. Xét tới rủi ro hai chiều về lạm phát ở Nhật Bản, IMF cho rằng nước này nên gia tăng mức độ linh hoạt của lợi suất trái phiếu dài hạn để tránh phải có những thay đổi đột ngột về sau.

Và cuối cùng, động lực tăng trưởng trở lại đối với kinh tế Trung Quốc có thể làm gia tăng sức ép tăng giá hàng hoá cơ bản và dịch vụ, nhất là ở những nước mà ngành du lịch có thể phục hồi mạnh. Điều này có nghĩa là các ngân hàng trung ương cần cẩn trọng bằng cách tái khẳng định cam kết ổn định giá cả. Theo IMF, các ngân hàng trung ương ở châu Á-Thái Bình Dương có thể phải tăng lãi suất lên cao hơn nữa nếu lạm phát lõi không cho thấy dấu hiệu giảm về mức mục tiêu.

RỦI RO NỢ NẦN VÀ TÀI CHÍNH GIA TĂNG

Dù triển vọng kinh tế ngắn hạn của châu Á-Thái Bình Dương được cải thiện, IMF cho rằng những thách thức dài hạn của khu vực vẫn còn đó.

Trong việc IMF điều chỉnh triển vọng kinh tế Trung Quốc, có một điểm quan trọng là cắt giảm triển vọng trung hạn đối với nước này. Tương tự như việc kinh tế Trung Quốc tăng tốc trong ngắn hạn được cho là sẽ tạo ra hiệu ứng lan toả tích cực, sự giảm tốc trong những năm tới của nền kinh tế lớn thứ nhì thế giới sẽ đặt ra gánh nặng đối với triển vọng tăng trưởng trong khắp chuỗi cung ứng có mức độ liên kết cao của châu Á, cũng như đối với toàn thế giới. Điều này khiến cho việc cải cách để thúc đẩy năng suất lao động và tăng trưởng dài hạn trở thành một vấn đề cấp bách trên toàn châu Á.

Bên cạnh đó, thâm hụt tài khoá trong đại dịch và lãi suất dài hạn tăng lên trong năm qua đã làm gia tăng gánh nặng nợ công của châu Á-Thái Bình Dương. Một số nền kinh tế trong khu vực đã rơi vào tình trạng căng thẳng nợ, nên IMF khuyến nghị các chính phủ phải tiếp tục kế hoạch thu hẹp dần chi tiêu. Theo IMF, cách làm này sẽ đảm bảo chính sách tiền tệ và tài khoá không xảy ra xung đột.

Cuối cùng, nhóm chuyên gia của IMF cho rằng nhiều nước châu Á đang đối mặt với khả năng tổn thương tài chính cao hơn, với tỷ lệ đòn bẩy cao ở cả các hộ gia đình và doanh nghiệp, và các ngân hàng đứng trước rủi ro lớn khi thị trường bất động sản sa sút. Điều này phản ánh sự đánh đổi chính sách giữa kiểm soát lạm phát và đảm bảo ổn định tài chính, và sự cần thiết phải củng cố các khung giải pháp cho vấn đề - IMF nhận định.