Hoàn thiện thể chế phát triển hạ tầng chất lượng quốc gia

Việc sửa đổi, bổ sung Luật Tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật (TC, QCKT) sẽ đáp ứng yêu cầu hội nhập, phù hợp với các cam kết quốc tế của Việt Nam, tạo lập môi trường sản xuất, kinh doanh minh bạch, thúc đẩy phát triển thị trường thương mại, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh, phát triển hạ tầng chất lượng quốc gia.

Sửa đổi, bổ sung 06 nhóm chính sách

Tại Phiên họp chiều 22/11, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt trình bày Tờ trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật TC, QCKT. Theo Bộ trưởng, Dự thảo Luật được xây dựng nhằm hoàn thiện thể chế để thúc đẩy hoạt động TC, QCKT đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, thúc đẩy hội nhập quốc tế sâu rộng.

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung 19 điều trên tổng số 71 điều (chiếm 26,7%) của Luật TC&QCKT, các quy định này đã thể hiện đầy đủ 06 nhóm chính sách đã được Chính phủ thông qua. Sau khi sửa đổi, bổ sung thì Luật TC&QCKT có 06 chương và 67 điều (giảm 01 chương và giảm 04 điều so với Luật TC&QCKT).

Theo đó, dự thảo Luật tập trung hoàn thiện các quy định đảm bảo tuân thủ cam kết thực hiện Hiệp định WTO/TBT và các FTA thế hệ mới, phù hợp với thông lệ quốc tế liên quan đến khái niệm, thuật ngữ, chiến lược tiêu chuẩn hóa quốc gia, hạ tầng chất lượng quốc gia, minh bạch hóa về hàng rào kỹ thuật trong thương mại, lập báo cáo đánh giá tác động của quy chuẩn kỹ thuật, cung cấp dịch vụ đánh giá sự phù hợp xuyên biên giới. Đồng thời, đẩy mạnh xã hội hóa các hoạt động liên quan đến xây dựng TC, QCKT và hoạt động thử nghiệm, chứng nhận, giám định nhằm khai thác hiệu quả nguồn lực xã hội, phù hợp thông lệ quốc tế.

Dự thảo hoàn thiện quy định về đối tượng, trình tự, thủ tục xây dựng, thẩm định, công bố, ban hành TCVN, QCKT như: quy định đối tượng TC, QCKT thuộc danh mục bí mật nhà nước; quy định rút ngắn thời gian xây dựng, công bố, ban hành TC, QCKT so với hiện nay. Xây dựng TC, QCKT theo trình tự, thủ tục rút gọn; lập đánh giá tác động khi xây dựng QCKT nhằm đảm bảo tính khả thi, hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, đồng thời không gây cản trở hoạt động sản xuất, kinh doanh; quy định về xây dựng tiêu chuẩn cơ sở và trách nhiệm thông báo tiêu chuẩn cơ sở nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Dự thảo cũng bổ sung quy định cơ sở dữ liệu quốc gia về TC, QCKT; đổi mới hoạt động xuất bản, phát hành TCVN theo hướng tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp tiếp cận thông tin, áp dụng TC, QCKT hiệu quả. Bên cạnh đó, hoàn thiện quy định về hoạt động đánh giá sự phù hợp nhằm nội luật hoá các cam kết tại các FTA thế hệ mới, đồng thời đảm bảo tính hiệu lực, hiệu quả trong quản lý trong nước, hỗ trợ doanh nghiệp phát triển bền vững.

Dự thảo Luật cũng hoàn thiện cơ chế, chính sách về phổ biến, đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chuyên gia tiêu chuẩn hoá nói chung, thành viên ban kỹ thuật TCQG nói riêng nhằm đáp ứng yêu cầu khách quan ngày càng cao của tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế.

Tránh tình trạng tùy tiện, lạm dụng quy chuẩn quốc gia

Thẩm tra dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy cho biết, Ủy ban tán thành với sự cần thiết ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật TC&QCKT và cho rằng, việc sửa đổi Luật lần này sẽ đáp ứng yêu cầu hội nhập, phù hợp với các cam kết quốc tế của Việt Nam, tạo lập môi trường sản xuất, kinh doanh minh bạch, thúc đẩy phát triển thị trường thương mại, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh, phát triển hạ tầng chất lượng quốc gia.

Về Chiến lược tiêu chuẩn hóa quốc gia, Ủy ban đề nghị nghiên cứu quy định rõ giai đoạn, thời kỳ, quan điểm, mục tiêu, tầm nhìn. Nội dung Chiến lược cần được liên kết với các điều, khoản khác; bổ sung quy định nội dung định hướng, đánh giá thực trạng, hoàn thiện hạ tầng chất lượng quốc gia. Đồng thời, cần quy định rõ cơ quan tiêu chuẩn hóa quốc gia bảo đảm phù hợp thông lệ quốc tế; Bổ sung nguyên tắc, căn cứ xây dựng Chiến lược, thống nhất, đồng bộ với Chiến lược phát triển của các ngành, lĩnh vực khác; Cân nhắc việc ban hành Kế hoạch xây dựng TCQG hằng năm và định kỳ 5 năm bảo đảm đồng bộ với Chiến lược.

Về hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về TC&QCKT, tiếp cận thông tin TC&QCKT, Uỷ ban đề nghị Chính phủ tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện cơ chế khai thác cơ sở dữ liệu, cơ chế phân cấp trong xây dựng, khai thác và sử dụng hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia. Đồng thời bổ sung, giải trình làm rõ cơ chế khai thác cơ sở dữ liệu quốc gia về TC&QCKT; tính khả thi của việc xây dựng, khai thác và sử dụng hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia; trách nhiệm của tổ chức công bố tiêu chuẩn cơ sở; quy định liên thông hệ thống cơ sở dữ liệu TC&QCKT.

Đối với xây dựng, thẩm định, công bố và áp dụng tiêu chuẩn, Chính phủ cần bổ sung quy định về quy trình xây dựng TCVN; quy định rõ ràng hơn về sự tham gia của tổ chức, cá nhân trong xây dựng TCVN; bổ sung quy định tiêu chí, điều kiện, trách nhiệm để các tổ chức, cá nhân liên quan được tham gia vào xây dựng TCVN; căn cứ kế hoạch xây dựng TCVN của các bộ, ngành, tổ chức đề xuất trong từng thời kỳ phù hợp với Chiến lược tiêu chuẩn hóa quốc gia; nhiệm vụ của Ban Kỹ thuật TCQG; tiêu chí, điều kiện, quyền lợi, nghĩa vụ và trách nhiệm của các thành viên Ban tiêu chuẩn.

Liên quan đến xây dựng, thẩm định và ban hành quy chuẩn quốc gia, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị nghiên cứu, bổ sung, làm rõ một số nội dung quy định về trách nhiệm tổ chức thẩm định QCVN, theo dõi, đôn đốc việc rà soát ban hành, sửa đổi QCVN; trách nhiệm của các Ban kỹ thuật trong xây dựng QCVN. Làm rõ quy trình lấy ý kiến, bảo đảm tính khả thi; làm rõ căn cứ, điều kiện để xây dựng, ban hành QCVN; rà soát, hủy bỏ QCVN, tránh tình trạng tùy tiện, lạm dụng.

Về xã hội hoá hoạt động xây dựng, phổ biến, áp dụng tiêu chuẩn, Chính phủ cần quy định đầy đủ, chi tiết hơn nữa các nội dung này, trong đó, nghiên cứu quy định các chính sách, cơ chế ưu đãi cụ thể hỗ trợ kinh phí, cơ sở vật chất… cho tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân tham gia hoạt động tiêu chuẩn hóa, nhất là đối với các lĩnh vực mới.