Hai quốc gia tiêu thụ than lớn nhất thế giới sẽ tiếp tục phụ thuộc vào than trong 10 năm tới?

Theo giới chuyên gia, Trung Quốc và Ấn Độ sẽ tiếp tục tăng sử dụng than đá ngay cả khi họ đặt ra mục tiêu đầy tham vọng về năng lượng tái tạo.

Trung Quốc hiện đang là quốc gia tiêu thụ năng lượng lớn nhất trên thế giới, còn Ấn Độ xếp thứ 3. Bên canh đó, Trung Quốc và Ấn Độ cũng là hai quốc gia tiêu thụ than hàng đầu thế giới.

Theo dự báo của Cơ quan Năng lượng Quốc tế, đến năm 2025, Trung Quốc sẽ chiếm 1/3 trong tổng lượng tiêu thụ điện toàn cầu, tăng mạnh so với mức 1/4 tại thời điểm năm 2015.

Trong khi đó, với nền kinh tế đang lên, Ấn Độ cũng cần thêm năng lượng, Rob Thummel, Giám đốc tại công ty quản lý đầu tư năng lượng Tortoise Capital, chia sẻ.

“Nếu kinh tế Ấn Độ và Trung Quốc tiếp tục tăng trưởng ở mức khá trong thập kỷ kế tiếp, nhu cầu sử dụng than đá sẽ không sớm biến mất”, Ian Roper, Chiến lược gia hàng hóa tại Astris Advisory Japan KK, chia sẻ với CNBC.

Trong năm 2023, lượng tiêu thụ than đá toàn cầu chạm mức kỷ lục, vượt mức 8.5 tỷ tấn lần đầu tiên. Theo IEA, điều này đến từ nhu cầu mạnh mẽ ở các thị trường mới nổi và các quốc gia đang phát triển như Ấn Độ và Trung Quốc.

Hiện lượng tiêu thụ than vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, IEA cho biết tiêu thụ than đá ở Ấn Độ và Đông Nam Á được dự báo tăng đáng kể. Sản xuất than đá tại Ấn Độ tăng lên 893 triệu tấn trong năm tài chính kết thúc vào tháng 3/2023, tăng gần 15% so với cùng kỳ. Trong khi sản lượng than đá của Trung Quốc tăng 2.9% trong 11 tháng đầu năm 2023.

Trong khi đó, Mỹ – đất nước tiêu thụ than đá lớn thứ hai thế giới – chứng kiến lượng tiêu thụ giảm mạnh. Theo Viện Phân tích Kinh tế và Tài chính Năng lượng (IEEFA), lượng than tiêu thụ mỗi ngày tại nền kinh tế lớn nhất thế giới đã giảm 62% so với cùng kỳ, từ 2.8 triệu tấn/ngày xuống 1.1 triệu tấn/ngày.

Là bước lùi về mục tiêu cắt giảm phát thải?

Trên toàn cầu, lượng phát thải từ nhiên liệu hóa thạch chạm mức kỷ lục trong năm 2023. Lượng phát thải của Ấn Độ được dự báo tăng 8.2% trong năm 2023, trong khi Trung Quốc được dự báo tăng 4%, theo ước tính mới nhất trong Global Carbon Budget (Báo cáo ngân sách carbon).

“Tâm điểm chú ý đang dồn về Trung Quốc và Ấn Độ vì hai quốc gia này đang tăng sử dụng than đá một cách đáng kể. Vì vậy, lượng phát thải đang trên đà tăng chứ không giảm”, ông Thummel chia sẻ.

Đây là điều đáng kinh ngạc khi hai quốc gia này đặt ra mục tiêu đầy tham vọng về năng lượng tái tạo.

Ấn Độ đặt mục tiêu 50% lượng điện năng được tạo ra từ năng lượng tái tạo vào năm 2030. Hiện năng lượng tái tạo đang chiếm 22% trong tổng nguồn tạo điện năng tại Ấn Độ.

Trong khi đó, 75% điện năng của Ấn Độ đến từ các nhà máy nhiệt điện than. Theo một nghiên cứu của Citibank, trong năm 2023, lượng tồn kho than đá tại các nhà máy điện ở Ấn Độ đã tăng 6% so với năm trước. Nước này cũng dự kiến ​​sẽ bổ sung thêm 80 gigawatt công suất nhiệt điện than trong 8 năm tới.

Tương tự, than đá chiếm 61% nguồn sản xuất điện tại Trung Quốc, dù rằng quốc gia này được cho là đi đầu trong việc mở rộng năng lượng tái tạo.

Theo các chuyên gia, Trung Quốc và Ấn Độ khó có thể từ bỏ sử dụng than đá khi thiếu nguồn năng lượng tái tạo đáng tin cậy.

“Trung Quốc vừa trải qua cảnh thiếu điện cách đây vài năm. Sản lượng từ các nhà máy thủy điện rất thấp trong vài năm qua, vì vậy họ phải trở lại với các nhà máy nhiệt điện than”, Roper chỉ ra.

Năm 2023, Trung Quốc bị hạn hán trong vài tháng, từ đó khiến sản lượng từ thủy điện ở các tỉnh miền Nam giảm mạnh. Để cung cấp điện năng cho nền kinh tế, Trung Quốc phải trở lại sử dụng than.

Tình trạng tương tự cũng diễn ra ở Ấn Độ. Vào tháng 10/2023, than đá chiếm tới 80% tổng nguồn sản xuất điện, cao hơn mức 73% của cùng kỳ. Sản lương than đá trong tháng đó cũng tăng 18% so với cùng kỳ.

Điều này có nghĩa Trung Quốc và Ấn Độ sẽ tiếp tục phụ thuộc vào than đá như một nguồn quan trọng để sản xuất điện cho vài năm tới. Theo Roper, lượng tiêu thụ than của Ấn Độ và Trung Quốc vẫn còn có thể tăng trong ít nhất 1 thập kỷ tới.