Hai quan điểm về điều hành tỷ giá

Rất ít khả năng Việt Nam bị Mỹ đưa vào danh sách quốc gia thao túng tiền tệ nên có thể xem xét giảm giá VND thêm để hỗ trợ xuất khẩu. Từ khía cạnh khác, việc giảm giá VND chưa hẳn đã hỗ trợ tốt cho xuất khẩu, trong khi ổn định tỷ giá để góp phần ổn định kinh tế vĩ mô là điều nên làm. Đây là hai quan điểm trái chiều về tỷ giá hiện nay.

Có thể vào danh sách thao túng tiền tệ?

Sau khi Mỹ quy kết Trung Quốc thao túng tiền tệ ngày 5/8, đã có ý kiến lo ngại Việt Nam có khả năng bị chuyển từ danh sách theo dõi sang danh sách chính thức về việc này. Thuật ngữ “quốc gia thao túng tiền tệ" được Bộ Tài chính Mỹ định nghĩa là một quốc gia cố ý điều chỉnh tỷ giá để tác động đến cán cân thanh toán hoặc đạt được lợi thế cạnh tranh không lành mạnh trong thương mại quốc tế.

Theo tiêu chí quy định đã được điều chỉnh của Mỹ, một đối tác thương mại bị coi là thao túng tiền tệ nếu thặng dư thương mại ít nhất 20 tỷ USD với Mỹ, thặng dư tài khoản vãng lai tương đương ít nhất 2% GDP và thị trường ngoại hối luôn chịu sự chi phối một chiều.

TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia kinh tế trưởng của Ngân hàng BIDV, cho rằng, hiện tại, Việt Nam không bị Mỹ "gắn mác" thao túng tiền tệ song đã ở trong danh sách 21 nước thuộc diện theo dõi và cũng là quốc gia có khả năng bị chuyển sang nhóm các nước thao túng tiền tệ do Việt Nam đã chạm hai ngưỡng là cán cân thương mại với Mỹ thặng dư trên 20 tỷ USD và thặng dư tài khoản vãng lai trên 2% GDP. Đây là rủi ro đối với Việt Nam trong những lần rà soát tiếp theo của Bộ Tài chính Mỹ (mà gần nhất là tháng 9/2019).

Trong khi đó, ông Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia ngân hàng cho rằng: “Ít có khả năng Việt Nam bị đưa vào danh sách thao túng tiền tệ. Trước hết, quy mô xuất khẩu của Việt Nam vào Mỹ là tương đối thấp so với nhiều quốc gia khác. Bên cạnh đó, Ngân hàng Nhà nước đã và đang thực hiện chính sách tỷ giá thận trọng trong thời gian qua, bằng chứng là tỷ giá USD/VND biến động không đáng kể từ đầu năm đến nay”.

Mặt khác, theo vị chuyên gia này, cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung do Mỹ “châm ngòi” không đơn thuần về khía cạnh ngoại thương mà nhiều khả năng là định hướng chính trị của Tổng thống Donald Trump trước thềm cuộc tranh cử năm nay. Trong khi đó, điều này không xảy ra với Việt Nam. “Dù vậy, phải rất cẩn thận với việc hàng hóa nhập khẩu vào Việt Nam và gian lận xuất xứ để tìm đường sang Mỹ. Nếu việc này xảy ra nhiều thì có nguy cơ Mỹ quay trở lại trừng phạt Việt Nam. Đây là vấn đề đáng quan ngại hơn là tỷ giá USD/VND”, ông Hiếu nói.

Lợi và hại từ việc giảm giá VND

Từ lập luận nêu trên, ông Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, cần giảm giá VND hơn nữa để giảm áp lực với giá cả hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam khi các đồng tiền khác trên thế giới có xu hướng giảm giá.

Còn theo TS. Đặng Đức Anh, Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin và Dự báo kinh tế - xã hội quốc gia (NCIF), chưa có đánh giá cụ thể cho thấy việc giảm giá VND sẽ thúc đẩy xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam. Bởi lẽ, VND giảm giá thì giá bán hàng xuất khẩu có thể giảm, nhưng chúng ta nhập khẩu nhiều nguyên vật liệu để sản xuất hàng hóa xuất khẩu nên nếu giá thành rẻ mà không đáp ứng được yêu cầu xuất khẩu thì cũng không hẳn là có lợi. Trong khi đó, ổn định kinh tế vĩ mô và đề phòng khả năng Mỹ quy kết vào danh sách thao túng tiền tệ là điều cần ưu tiên trong giai đoạn hiện nay.

Cùng quan điểm này, TS. Cấn Văn Lực khuyến nghị, Việt Nam cần tiếp tục điều hành chính sách tiền tệ nhằm kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế một cách hợp lý; cần thực hiện linh hoạt và cần giải trình với Mỹ việc điều hành tỷ giá trong thời gian qua là phù hợp với diễn biến thị trường trong nước và quốc tế cũng như đặc thù của nền kinh tế Việt Nam, không nhằm tạo lợi thế cạnh tranh thương mại quốc tế không lành mạnh.

Đặc biệt, Việt Nam cần hết sức bình tĩnh, không để bị cuốn vào vòng xoáy chiến tranh tiền tệ nếu có và không nên phá giá đồng tiền vì điều chỉnh tỷ giá liên quan đến nhiều mặt của nền kinh tế (không chỉ liên quan đến xuất khẩu, mà còn nhập khẩu, nợ nước ngoài, áp lực lạm phát…) và có thể tăng rủi ro bị Mỹ “gắn mác” thao túng tiền tệ.

Thay vào đó, Việt Nam cần kiên định chính sách tỷ giá chủ động, linh hoạt, tiếp tục củng cố dự trữ ngoại hối, kết hợp với truyền thông một cách hiệu quả nhằm kiểm soát yếu tố tâm lý, rủi ro lan truyền.