Góc nhìn: Chặng đường “Make in Vietnam” còn rất xa

"Make in Vietnam" hay "Làm tại Việt Nam" có hàm nghĩa người Việt Nam chủ động sáng tạo, thiết kế, chế tạo và tích hợp sản phẩm công nghệ số tại Việt Nam.

Khát vọng có những sản phẩm “Make in Việt Nam”, sản phẩm của người Việt, do người Việt sở hữu, thiết kế và chế tạo, khát vọng làm chủ công nghệ trong thời đại 4.0 là quá lớn và rất đáng khích lệ.

Nhưng dù sao thì cũng không nên để khát vọng này lấn át cả ý chí, cả sự sáng suốt khiến nhiều người Việt Nam đi vào thái cực chê bai việc thu hút đầu tư FDI, chê bai sản xuất gia công, cho rằng đấy là đi làm thuê, đấy là việc không vinh quang.

Thực tế thì đầu tư FDI sản xuất sản phẩm & linh phụ kiện, sản xuất gia công không phủ định việc đầu tư vào công nghệ, vào R&D, vào việc tạo ra các sản phẩm “Make in Việt Nam”, nó đang làm đúng trọng trách của nó là tạo công ăn việc làm cho hàng chục triệu lao động chuyển từ lĩnh vực nông nghiệp sang công nghiệp và dịch vụ mà thôi.

Chưa kể là chính sản xuất gia công và sản xuất FDI đã và đang tạo ra công nghệ nền tảng, tạo ra sản phẩm lõi cũng như nguồn lực quản trị sản xuất, thương mại quốc tế cho chính lĩnh vực make in Việt Nam.

Chính vì vậy, giai đoạn hiện tại Việt Nam chúng ta cần làm song song hai việc (1) đầu tư cho công nghệ, cho R&D, cho các sản phẩm make in Việt Nam" và (2) thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa cho lĩnh vực sản xuất gia công, công nghiệp phụ trợ, thu hút đầu tư FDI, bởi chính nó đang lĩnh trọng trách có ý nghĩa kinh tế, xã hội rất lớn là chuyển đổi cho 18,6 triệu lao động từ lĩnh vực nông nghiệp sang công nghiệp và dịch vụ.

Hai việc cần làm song song, mỗi việc có sứ mạng riêng, ý nghĩa kinh tế xã hội riêng. Thế nên không thể và không nên có cái nhìn sản xuất FDI, sản xuất gia công là không sang, là thấp kém, là không yêu nước.

Việt Nam chúng ta vẫn là quốc gia nông nghiệp, có đến hơn 63 triệu người đang sống ở nông thôn (chiếm 65,5%). Trong đó, chỉ có 39,1% lực lượng lao động tốt nghiệp THPT, 23,1% lao động có bằng cấp, chứng chỉ từ sơ cấp trở lên. Điểm chú ý là 30-40 triệu lao động chưa có kỹ năng, kiến thức và 18,6 triệu lao động nông nghiệp, những người ấy họ không biết, không quan tâm công nghệ, R&D, make in Việt Nam là gì đâu, cái họ quan tâm nhất là công ăn việc làm trong nhà máy với mức thu nhập 12 triệu đồng một tháng. Ai giải quyết mối lo, mối quan tâm của 30-40 triệu người lao động ấy?

"Make in Việt Nam" là chiến lược của quốc gia, nên được thể hiện thông qua các chính sách khuyến khích, ưu đãi, đầu tư vào R&D, vào đào tạo nguồn nhân lực của Chính phủ, là chiến lược của từng doanh nghiệp.

Make in Việt Nam hiểu cho đúng đắn nhất là phải có sản phẩm của người Việt, do người Việt sở hữu, người Việt thiết kế và chế tạo, được thương mại ở qui mô lớn trên toàn cầu, chí ít là được thương mại qui mô lớn ở thị trường Việt Nam. Theo tiêu chí ấy thì hiện tại chúng ta mới có rất rất ít. Vì vậy, chặng đường Make in Việt Nam vẫn còn rất xa.