Gỡ khó cho ngành thép: Cần sớm trình Thủ tướng ban hành Chiến lược phát triển

Bên cạnh việc áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại, để gỡ khó cho ngành thép pháp triển, theo chuyên gia, cần sớm trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Chiến lược phát triển...

Theo đó, số liệu của cơ quan Hải quan cho thấy, tính riêng tháng 6, Việt Nam nhập khẩu 886.000 tấn thép cuộn cán nóng (HRC), bằng 151% sản xuất trong nước; trong đó lượng thép nhập từ Trung Quốc chiếm 77%. Lũy kế 6 tháng đầu năm, sản lượng thép HRC nhập khẩu lên đến gần 6 triệu tấn, tăng 32% so với cùng kỳ 2023. Lượng nhập khẩu này bằng 173% so với sản xuất trong nước; trong đó, lượng thép nhập từ Trung Quốc chiếm 74%, còn lại là từ Hàn Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản,...

Giá trị kim ngạch nhập khẩu HRC 6 tháng đạt 3,46 tỷ USD, riêng Trung Quốc chiếm 2,5 tỷ USD. Về giá HRC nhập khẩu, sản phẩm nhập khẩu từ Trung Quốc rất thấp, bình quân 560 USD/tấn, thấp hơn mức giá chào hàng trong nước khoảng 15-20 USD/tấn và thấp hơn các quốc gia khác từ 45-108 USD/tấn.

Chưa kể, thép không gỉ của Việt Nam cũng đang phải chịu thuế phòng vệ thương mại cao ở thị trường một số nước như: Thái Lan (thuế 310,74%), Malaysia (thuế từ 7,81%-23,845), Thổ Nhỹ Kỳ (19,64%-25%), Hoa Kỳ (16,24%)… đang nói, hiện một số mặt hàng thép không gỉ xuất khẩu tiếp tục đang bị điều tra tại Ấn Độ và Liên minh Châu Âu.

Trước thực tế đã nêu, nhiều ý kiến cho hay, khó khăn lớn nhất là việc Trung Quốc tiếp tục gia tăng xuất khẩu thép, các nhà sản xuất thép Việt Nam đối diện với nguy cơ mất thị trường nội địa. Bên cạnh đó, sự gia tăng của chủ nghĩa bảo hộ sản xuất trên toàn thế giới khi các nước đều tăng cường các “hàng rào” kỹ thuật, phòng vệ thương mại ngăn cản thép nhập khẩu để bảo vệ sản xuất trong nước cũng là lực cản không nhỏ đối với việc xuất khẩu thép của Việt Nam hiện nay.

Cùng với đó, tình trạng “cung vượt cầu” của nhiều sản phẩm thép trong nước cùng sự gia tăng thép nhập khẩu sẽ làm cho sự cạnh tranh về giá cả mặt hàng thép thành phẩm nội địa trở nên khốc liệt hơn. Thị trường thế giới nhiều bất ổn, giá cước vận tải quốc tế tăng… cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro cho các doanh nghiệp ngành thép.

Vì vậy, bên cạnh việc áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại để bảo vệ thị trường trong nước, chuyên gia đề nghị, cần sớm trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Chiến lược phát triển ngành Thép.

Ông Nghiêm Xuân Đa – Chủ tịch Hiệp hội Thép Việt Nam kiến nghị, Chính phủ chỉ đạo các cơ quan liên quan tiếp tục xây dựng, hoàn thiện hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn quản lý kỹ thuật, quản lý chất lượng, hàng rào kỹ thuật nhằm ngăn ngừa các sản phẩm thép không đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật an toàn và môi trường tràn vào thị trường Việt Nam.

Đồng thời, kiến nghị Bộ Công Thương cần đẩy nhanh tiến độ xây dựng, trình Chiến lược phát triển công nghiệp thép Việt Nam đến 2030, tầm nhìn 2050, gắn với các chính sách đặc thù cho ngành thép tăng trưởng xanh và bền vững. Tiếp tục hướng dẫn, hỗ trợ các doanh nghiệp xuất khẩu thép ứng phó kịp thời hiệu quả các vụ việc phòng vệ thương mại đối sản xuất thép ở nước ngoài.

Đồng tình với ý kiến của lãnh đạo Hiệp hội Thép Việt Nam, nhiều ý kiến cho rằng, Việt Nam cần có các định hướng chính sách để phát triển mạnh ngành luyện kim, vật liệu, đặc biệt là các loại thép chế biến chế tạo.

Cụ thể, cần phát triển thêm các khu liên hợp gang thép có quy mô lớn với cơ cấu sản phẩm đa dạng, đặc biệt là các sản phẩm thép phục vụ công nghiệp chế biến chế tạo. Tập trung khuyến khích sản xuất thép hợp kim và đặc biệt phục vụ ngành cơ khí, chế tạo máy. Xây dựng chiến lược phát triển ngành thép theo hướng thu hút đầu tư các liên hợp thép lớn nhằm sản xuất các chủng loại sản phẩm thép đa dạng, đặc biệt tập trung thép ứng dụng trong ngành chế biến, chế tạo, cơ khí, ô tô.

Được biết, cùng với việc xây dựng Chiến lược phát triển ngành thép Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, Bộ Công Thương cũng đang hoàn tất Dự thảo Luật Phát triển công nghiệp trọng điểm để báo cáo Chính phủ trình Quốc hội ban hành, trong đó, mục tiêu dài hạn là phát triển ngành công nghiệp thép trở thành ngành công nghiệp nền tảng quốc gia, đáp ứng được nhu cầu trong nước và tăng nhanh xuất khẩu...

Thực tế, trước sự quan tâm của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và sự chủ động, nỗ lực của các doanh nghiệp trong những năm gần đây, ngành thép đã đạt những kết quả tích cực, là một trong những ngành công nghiệp tăng trưởng nhanh. Sản xuất thép thô, thép xây dựng, thép cán nguội đã cơ bản đáp ứng nhu cầu trong nước, trong đó sản xuất thép thô của Việt Nam hiện đứng vị trí thứ 13 thế giới và đứng đầu khu vực ASEAN. Việt Nam cũng đã phát triển được công nghệ sản xuất lò cao luyện gang với dung tích lớn hơn 2.000m3 với các sản phẩm chất lượng cạnh tranh được với các sản phẩm thép từ Trung Quốc.

Bên cạnh đó, một số doanh nghiệp trong nước ứng dụng công nghệ hiện đại phát triển sản xuất và xuất khẩu giá trị cao. Và trong bối cảnh phải cạnh tranh gay gắt với các doanh nghiệp FDI, doanh nghiệp trong nước vẫn tiếp tục chiếm ưu thế trong sản xuất thép hình với trên 60% tổng sản lượng sản xuất trong nước và trên 70% thép hợp kim.