Giải mã cú sốc giá dầu đối với ngành năng lượng Mỹ

Sự lao dốc của giá dầu thô ngọt nhẹ Mỹ WTI xuống mức âm ngày 20/4 là tín hiệu xấu của một thị trường rối loạn.

Giá dầu thô tiêu chuẩn của Mỹ đã lần đầu tiên trong lịch sử rớt xuống vùng âm vào ngày 20/4, gây ra hàng loạt cú sốc trong lĩnh vực năng lượng trên phạm vi toàn cầu. Tuy nhiên, giá dầu âm là gì và nó có ý nghĩa như thế nào đối với toàn bộ ngành công nghiệp nói chung?

Điều gì đã xảy ra?

Giá dầu thô Mỹ đã lần đầu tiên rơi xuống mức dưới 0, có nghĩa là các nhà sản xuất hoặc các thương nhân phải trả thêm tiền cho các bên khác tham gia thị trường dầu mỏ để bán dầu cho họ. Đây là một dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy, đại dịch Covid-19 khiến nhu cầu dầu mỏ toàn cầu giảm 1/3, đã làm đảo lộn thị trường dầu mỏ Mỹ.

Sự sụt giảm giá trong bối cảnh hợp đồng dầu tiêu chuẩn Mỹ (dầu thô WTI) đã đến kỳ hạn của đợt giao tháng 5, tháng mà sự sụt giảm nhu cầu vì lệnh phong tỏa và hạn chế đi lại được kỳ vọng đến mức đỉnh điểm. Các hợp đồng dầu thô WTI mỗi tháng, được giao dịch trên Sàn Giao dịch Hàng hóa New York của CME Group, cần được tất toán bằng việc giao dầu thô. Thông thường, những giao dịch này vẫn diễn ra hàng tháng mà không có bất cứ sự cố hay vấn đề kịch tính nào. Tuy nhiên, ngày 20/4 vừa qua đã ghi nhận một sự khác biệt.

Giới phân tích tin rằng, việc thiếu kho chứa tại điểm giao hàng Cushing (bang Oklahoma), vốn được coi là lộ đường ống dẫn dầu của thế giới, đã làm gia tăng sự hoảng loạn trong giới thương nhân vốn vẫn đang duy trì các hợp đồng, và đang không tìm được nơi để tích trữ dầu.

Trong phiên giao dịch đêm 19/4, giá dầu WTI vẫn còn ở mức 18 USD/thùng. Thế nhưng chỉ đến cuối ngày hôm sau, nó đã rơi xuống mức -40 USD/thùng. Chuyên gia Ann-Louis Hittle thuộc hãng tư vấn Wood Mackenzie nhận định, do sức chứa tại Cushing không đủ so với nhu cầu, việc bán dầu càng gặp thêm sức ép. Vấn đề này còn nghiêm trọng hơn cả đối với dầu thô WTI giao tháng 5 bởi nhu cầu dầu hiện đang ở mức thấp nhất trong bối cảnh các biện pháp ngăn chặn virus SARS-CoV-2 lây lan đang được áp đặt trên hầu khắp nước Mỹ. Kho chứa dầu tại cơ sở Oklahoma được cho là sẽ hết chỗ chỉ trong vài tuần nữa.

Theo cơ quan Quản lý Thông tin Năng lượng, tính đến ngày 10/4, các thùng chứa tại Cushing đã tích trữ 55 triệu thùng dầu thô, tức là 72% sức chứa (76,1 triệu thùng). Nhóm CME, hãng điều phối giao dịch ngày 20/4 cho biết: “Việc giá dầu WTI trong hợp đồng tháng 5 giảm xuống mức âm ngày hôm nay phản ánh hai vấn đề là sự dư thừa nguồn cung dầu thô trên toàn cầu và sự quá tải của các kho chứa dầu tại Mỹ”.

Các hợp đồng WTI giao tháng 6 vẫn đang giao dịch ở mức trên 20 USD/thùng, mặc dù đã sụt giảm từ mức gần 60 USD/thùng hồi đầu năm nay.

Tín hiệu tồi tệ của sự rối loạn thị trường

Sự sụt giảm giá dầu chưa từng có xảy ra ngày 20/4 chắc chắn sẽ gây ra những thiệt hại rõ rệt. Sự tác động này trải rộng từ việc thương nhân từ bỏ các hợp đồng đang để mất gần 60 USD/thùng dầu mỗi ngày, cho đến các nhân vật quản trị ngành công nghiệp dầu mỏ Mỹ.

Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng, nỗi lo lắng lớn nhất đối với lĩnh vực năng lượng Mỹ là sự mất cân đối lớn giữa cung và cầu của nước này, vốn là gốc rễ của sự tụt giá đột ngột ngày 20/4. Trong bối cảnh các lệnh phong tỏa vì dịch Covid-19 đang được áp dụng khắp nơi và tỷ lệ thất nghiệp gia tăng, bản thân nước Mỹ cũng đang sản xuất nhiều hơn 2 triệu thùng mỗi ngày so với nhu cầu lọc dầu chậm của nước này và sức chứa dầu không đủ để tích trữ lượng dầu dư thừa.

Cho đến khi sự mất cân đối này được khắc phục, giá dầu vẫn sẽ ở mức thấp và không ổn định, gây xáo trộn ngành năng lượng và gia tăng sức ép lên các nhà sản xuất. Cú sốc giá dầu WTI giao tháng 5 này là một tín hiệu tồi tệ của sự rối loạn thị trường nghiêm trọng.

Các nhân tố chính sẽ phản ứng thế nào?

Giá dầu dưới 0 là một cú sốc đối với Saudi Arabia và Nga, hai nước mới cách đây hơn một tuần vừa nhất trí về một sự hợp tác cắt giảm nguồn cung lớn chưa từng có. Chính Tổng thống Mỹ Donald Trump đã thúc ép họ ký thỏa thuận này. Sự bất lực khi đối diện với sự sụt giảm nghiêm trọng về nhu cầu được thể hiện rõ ràng trong sự kiện lịch sử ngày 20/4.

Bất chấp các đại diện Tổ chức các nước xuất khẩu dầu lửa (OPEC) đưa ra hàng loạt tin đồn về những đợt cắt giảm sản lượng sâu và mau lẹ hơn, cùng nhiều cuộc thảo luận giữa các nước sản xuất dầu do Saudi Arabia và Nga tổ chức, mọi thứ vẫn không thể được cứu vãn. Thậm chí, một sự cắt giảm sản lượng gấp đôi của OPEC, dự kiến bắt đầu vào tháng 5 tới, cũng chẳng thể giúp được gì cho việc gia tăng sức chứa tại Cushing hiện nay.

Sau khi các nhà sản xuất dầu mỏ toàn cầu đạt được một thỏa thuận mà ông Trump gọi là “một thỏa thuận tuyệt vời cho tất cả", Chính phủ liên bang đã đưa ra một số biện pháp có thể vẫn đang được theo đuổi hiện nay, bao gồm hối thúc sự cắt giảm sản lượng sâu hơn nữa từ OPEC; đánh thuế lên dầu nhập khẩu từ nước ngoài; gia tăng sức chứa ở các cơ sở chứa dầu; trả tiền cho các nhà sản xuất dầu để họ giữ dầu lại; hoặc gia tăng sự hỗ trợ tài chính cho các công ty dầu mỏ. Tất cả đều đã được thảo luận ở nhiều cấp trong Chính phủ Mỹ.

Hợp đồng WTI giao tháng 5 sẽ gặp khó khăn do nhu cầu năng lượng đang giảm mạnh vì các biện pháp phong tỏa đang được áp dụng trên khắp nước Mỹ, đi kèm với đó là sự dư thừa nguồn cung và sức chứa quá tải tại cơ sở Cushing. Hợp đồng giao tháng 6, vốn đã giảm 15% trong ngày 20/4 song vẫn giữ được mức hơn 20 USD/thùng, chắc chắn sẽ không duy trì được mức này, kể cả khi một số sức ép được giảm bớt.

Còn dầu thô Brent, dầu thô tiêu chuẩn quốc tế, thì sẽ được bảo vệ tốt hơn bởi đây là loại dầu thô được vận chuyển bằng đường biển và các thương nhân vẫn có thể thuê được các tàu chở dầu siêu lớn.