Giá xăng dầu liên tục tăng, vì sao quỹ bình ổn không được sử dụng?

Giá bán lẻ xăng dầu gần đây đã bốn lần tăng liên tiếp nhưng cơ quan điều hành vẫn không sử dụng quỹ bình ổn.

Giải thích về việc này, ông Bùi Ngọc Bảo, Chủ tịch Hiệp hội xăng dầu cho biết, quỹ bình ổn giá xăng dầu được trích lập và sử dụng theo hướng dẫn tại Thông tư 103/2021//TT-BTC. Theo đó, quỹ được sử dụng khi chênh lệch giữa giá cơ sở kỳ công bố với giá cơ sở kỳ liền kề trước tăng từ 7% trở lên. Khi giá giảm hơn 5%, quỹ được trích thêm, ngoài 300 đồng/lít như quy định. Đối chiếu các kỳ gần đây, mức chênh lệch đều dưới 7%.

Ông Bảo cũng khẳng định, việc giá xăng tăng nhiều lần liên tiếp trong thời gian gần đây là điều hết sức bình thường và không tác động đáng kể đến nền kinh tế.

“Chúng ta cũng không nên quá kỳ vọng vào quỹ bình ổn, bởi quỹ chỉ được sử dụng trong trường hợp rất cần thiết. Còn hiện nay, khi giá xăng dầu không tác động nhiều đến kinh tế - xã hội và nằm trong biên độ cho phép thì việc không sử dụng quỹ là hợp lý. Cơ quan điều hành phải tính mức giá ở thời điểm tăng chứ không phải là tăng bao nhiêu lần”, ông Bảo nói.

Cũng trả lời phóng viên Báo điện tử VTC News, bà Nguyễn Thị Thúy Hiền, Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước - Bộ Công Thương cho biết, việc trích quỹ bình ổn giá xăng dầu hay chi quỹ được thực hiện theo Thông tư 103/2021/TT-BTC. Theo đó, phương thức chi sử dụng quỹ bình ổn giá xăng dầu được thực hiện khi giá cơ sở cao hơn giá bán lẻ hiện hành hoặc việc tăng giá xăng dầu ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội và đời sống nhân dân.

Thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu chỉ được chi sử dụng quỹ bình ổn giá xăng dầu theo thông báo điều hành giá xăng dầu của Bộ Công Thương. Việc chi sử dụng quỹ bình ổn giá xăng dầu được thực hiện đồng thời với kỳ điều hành giá xăng dầu.

Tại Điều 5, Thông tư 103 quy định, mức chi sử dụng quỹ bình ổn giá xăng dầu được điều chỉnh linh hoạt, phù hợp với thực tế và số dư quỹ bình ổn giá tại thời điểm điều hành giá xăng dầu như sau:

Không chi sử dụng quỹ bình ổn giá xăng dầu trong trường hợp các yếu tố cấu thành giá cơ sở xăng dầu kỳ công bố tăng dưới 7% so với giá cơ sở xăng dầu công bố kỳ trước liền kề, trừ trường hợp mức tăng giá xăng, dầu ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội và đời sống nhân dân.

Trường hợp các yếu tố cấu thành giá cơ sở xăng dầu kỳ công bố tăng từ 7% đến 10% so với giá cơ sở xăng dầu công bố kỳ trước liền kề, sau khi thống nhất với Bộ Tài chính, Bộ Công Thương quyết định mức chi sử dụng quỹ bình ổn giá xăng dầu cho phù hợp với diễn biến của thị trường. Trường hợp Bộ Công Thương, Bộ Tài chính có ý kiến khác nhau thì Bộ Công Thương quyết định để áp dụng.

Trường hợp các yếu tố cấu thành giá cơ sở xăng dầu kỳ công bô tăng trên 10% so với giá cơ sở công bố kỳ trước liền kề hoặc việc tăng giá xăng, dầu ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội và đời sống nhân dân, Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính báo cáo Thủ tướng xem xét, chỉ đạo.

Tổng mức chi sử dụng quỹ bình ổn giá xăng dầu trong kỳ của thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu được xác định bằng mức chi sử dụng quỹ bình ổn giá xăng, dầu quy định tại thông báo điều hành giá xăng dầu của Bộ Công Thương nhân (x) với sản lượng xăng, dầu ở nhiệt độ thực tế đã tiêu thụ tại thị trường nội địa trong kỳ của thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu.

“Chúng tôi thực hiện theo đúng quy định để trích, chi quỹ bình ổn giá xăng dầu chứ không phải giá xăng dầu tăng liên tục là phải chi quỹ bình ổn. Có thể giá xăng tăng liên tiếp đến 10 lần nhưng chưa ở mức quy định thì cũng không chi”, bà Hiền nói.

Quỹ bình ổn giá xăng dầu xuất hiện từ nhu cầu bình ổn giá xăng dầu ở Việt Nam, trong điều kiện chúng ta còn phụ thuộc khá nhiều vào thị trường thế giới. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, quỹ bộc lộ nhiều bất cập ví dụ nhiều lúc giá xăng dầu thế giới tăng cao đột biến với biên độ lớn thì quỹ bị âm. Hoặc việc quản lý và sử dụng quỹ bị buông lỏng.

Theo nhiều chuyên gia, việc điều chỉnh giá với chu kỳ 7 ngày/lần sẽ khiến mức độ biến động giá giữa 2 kỳ điều chỉnh cơ bản không còn lớn. Vì thế nên bỏ quỹ để giúp giảm thiểu rủi ro và bất cập trong quản lý quỹ như thời gian qua. Bởi giá xăng dầu hiện nay phụ thuộc vào giá thị trường, nhưng việc hình thành quỹ là từ nguồn lực của người dân đóng góp.

Tuy nhiên, Bộ Công Thương cho rằng, theo quy định của Luật Giá, xăng dầu là một trong bốn mặt hàng thuộc đối tượng quản lý phải bình ổn giá. Do đó, trong dự thảo nghị định không thể bỏ quỹ bình ổn giá mà vẫn duy trì cơ chế này để khi áp dụng biện pháp bình ổn giá sẽ sử dụng các công cụ trích lập, chi sử dụng quỹ. Việc này đã được quy định rõ trong luật và các văn bản hướng dẫn, nên cần phải thực hiện theo đúng quy định.

Theo các chuyên gia nhận định, trong trường hợp vẫn duy trì quỹ bình ổn giá thì Nhà nước cần trực tiếp quản lý nguồn quỹ thay vì trao quyền cho các doanh nghiệp đầu mối như hiện nay. Giải pháp này nhằm khắc phục tình trạng thương nhân đầu mối lợi dụng sử dụng quỹ trái quy định.