Forex - kênh đầu tư trái phép nhiều rủi ro

Dù chưa được cấp phép, nhưng vẫn có khoảng 300 sàn giao dịch ngoại hối (Foreign Exchange - Forex) đang hoạt động tại Việt Nam với hàng nghìn nhà đầu tư tham gia và số tiền lên tới nhiều triệu USD. Đáng lo ngại, công tác điều tra của lực lượng công an cho thấy, hơn 95% trong số này là các sàn giao dịch biến tướng, được lập nên nhằm mục đích lừa đảo, áp dụng mô hình đa cấp để kêu gọi huy động vốn bất hợp pháp rồi chiếm đoạt.

Đầu tư ngoại hối hay đánh bạc tài xỉu?

Vốn là dân làm du lịch và khách sạn nên từ khi dịch Covid-19 bùng phát, mọi hoạt động kinh doanh của Tuấn “em” (trú tại Hà Nội) đều lâm vào đình trệ. Vì vậy, Tuấn bắt đầu tìm đến các kênh đầu tư mới như chứng khoán và Forex.

Khi biết tôi đang muốn tìm hiểu về Forex, Tuấn hồ hởi giới thiệu ngay cách thức giao dịch trên sàn VT Markets (sàn giao dịch Forex của Australia). Tại đây sẵn có tỷ giá của tất cả các đồng tiền nước ngoài, vàng hay hàng hóa. Nhà đầu tư chỉ cần chọn một cặp tỷ giá, sau đó đặt cửa tăng hoặc giảm và “trúng ăn, thua chịu”, đơn giản như chơi “tài xỉu” (đánh bạc đặt cửa to - nhỏ).

Giải thích rõ hơn, Tuấn cho biết, dân chơi chuyên thường chọn cặp tỷ giá USD - vàng vì có độ biến thiên liên tục, thường tăng/giảm 20-30 điểm (một điểm tương đương một USD) mỗi ngày. Khi đặt một lot (một lần đặt cửa có mức phí 13 USD) cho giá tăng, nếu một ounce vàng tăng một điểm, người chơi sẽ thắng một trăm USD và ngược lại. Cũng theo Tuấn, dù đây là giao dịch ngoại hối, nhưng đa số người chơi Forex tại Việt Nam đều không hiểu biết nhiều về ngoại tệ cũng như thị trường. “Cũng có các nhà đầu tư chuyên nghiệp hiểu biết, nghiên cứu rất kỹ trước khi đầu tư nhưng số đó không nhiều.

Người chơi còn lại đa phần là nhân viên văn phòng, giáo viên hay thậm chí cả các bà nội trợ,… hiểu biết hạn chế về ngoại hối. Mà thực tế, muốn nghiên cứu để đầu tư cũng khó vì thị trường thay đổi liên tục do chịu nhiều tác động. Thay vào đó, người chơi thường đầu tư theo “hệ tâm linh” (phụ thuộc may rủi) hoặc đánh theo phong trào. Do đó, vào cầu thì giàu nhanh nhưng đen thì sạt nghiệp cũng chóng. Ngay tuần trước, có người quen mới chơi, thắng được ít tiền tưởng ngon ăn nên nạp hẳn 50 nghìn USD vào tài khoản rồi đặt 10 lot tăng cho tỷ giá vàng. Tuy nhiên, giá vàng hôm đó bất ngờ giảm sâu và chỉ trong nửa ngày đã “cháy” tài khoản”, Tuấn chia sẻ.

Tìm hiểu sâu hơn về Forex, chúng tôi được biết Tuấn còn may mắn khi đang tham gia đầu tư trên một sàn giao dịch tương đối uy tín (hoặc có thể chưa đến lúc sập). Trong khi có hàng nghìn nhà đầu tư khác đã bị lừa, lôi kéo tham gia các sàn giao dịch biến tướng, lừa đảo để cuối cùng mất trắng tất cả tiền. Trong vài năm trở lại đây, Forex bắt đầu xuất hiện tại Việt Nam và thu hút ngày càng nhiều người tham gia, tuy nhiên, hiệu quả từ kênh đầu tư này dù chưa rõ, nhưng những biến tướng và các hành vi lừa đảo liên quan lại xuất hiện ngày càng nhiều.

Cuối tháng 6, Cục An ninh mạng và Phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05 - Bộ Công an) đã phối hợp Công an TP Hà Nội, Công an TP Hải Phòng phát hiện và triệt phá thành công sàn Forex Hitoption có dấu hiệu vi phạm pháp luật. Qua công tác đấu tranh, hai đối tượng cầm đầu là Nguyễn Thế Dương và Nguyễn Văn Quyền khai nhận, từ tháng 6/2020 đã thiết lập sàn Forex Hitoption với phương thức nhà đầu tư tham gia đặt cược theo tỷ giá lên hoặc xuống của các cặp tiền điện tử trong khoảng thời gian 30 giây. Đây là phương thức quyền chọn nhị phân (Binary Optine - BO), tương tự như trò cờ bạc “tài xỉu”.

Nếu đặt cửa đúng sẽ được hưởng 95% tiền cược, còn sai sẽ mất toàn bộ số tiền. Bên cạnh đó, nhà đầu tư có thể tự chơi hoặc ủy thác cho autobot (đánh tự động) của sàn cung cấp đặt cửa hộ với lãi suất cam kết từ 6-15%/tháng. Người tham gia được hứa hẹn có thể rút cả gốc và lãi trong 100 ngày. Để lôi kéo người chơi, các đối tượng đã thuê khoảng 100 nhân viên chuyên gọi điện hoặc thông qua mạng xã hội để quảng cáo, môi giới, tư vấn người đầu tư tham gia. Khi có khách hàng nạp tiền, nhóm môi giới sẽ được hưởng hoa hồng từ 1 đến 6%. Còn với nhà đầu tư nếu giới thiệu người chơi mới cũng sẽ được hưởng 1,5% hoa hồng.

Do đó, chỉ một thời gian ngắn, Hitoption đã thu hút được hàng nghìn người tham gia đầu tư. Tuy nhiên, trên thực tế, khi người chơi yêu cầu rút tiền, các đối tượng đã can thiệp hệ thống, điều chỉnh autobot khiến các khoản đầu tư liên tục bị lỗ dẫn đến hết tiền trong tài khoản. Thống kê trên sàn Hitoption, có 969 người đã tham gia với tổng số dư đầu tư tại thời điểm kiểm tra là hơn 629.000 USD (khoảng 15 tỷ đồng).

Mở rộng điều tra, lực lượng chức năng tiếp tục phát hiện các đối tượng còn quản trị hàng chục sàn Forex hay giao dịch tiền ảo khác... có dấu hiệu tổ chức kinh doanh theo phương thức đa cấp. Trích xuất sơ bộ từ 16 sàn giao dịch các dạng này đã xác định khoảng 115.726 tài khoản tham gia với tổng số dư hơn 7.505 tỷ đồng; tổng số tiền đã rút ra là 611 tỷ đồng.

Cần sớm có khung pháp lý

Hitoption không phải hiện tượng cá biệt. Thống kê trên địa bàn cả nước thời gian qua, đã có hàng chục sàn giao dịch Forex với hàng chục nghìn người tham gia bị sập, không còn hoạt động, đồng nghĩa với việc nhà đầu tư bị mất trắng. Nhận định nguy cơ từ các sàn Forex hiện nay, Thiếu tá Triệu Mạnh Tùng (A05) cho biết, hiện Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) chưa cấp phép cho bất kỳ sàn Forex nào hoạt động tại Việt Nam, đồng nghĩa các giao dịch đều không có sự bảo hộ của pháp luật và nguy cơ đối với người đầu tư là rất lớn.

Bất kỳ thời điểm nào, chủ sàn có thể đóng cửa và chiếm dụng hết phần tiền của nhà đầu tư trong khi cơ quan chức năng rất khó kiểm soát, xử lý. Ngay cả với các sàn “thật” (được cấp phép hoạt động tại nước ngoài), khi người chơi nạp tiền để tham gia đầu tư cũng tương tự việc chuyển tiền trái phép ra nước ngoài. Nguy hại hơn, các sàn Forex tại Việt Nam đều quảng cáo được cấp phép tại châu Âu, châu Mỹ hay Australia nhưng thực tế hơn 95% số này không đúng như giới thiệu. Đó có thể là tên gần giống như các sàn nổi tiếng, không được cấp phép hay thậm chí giấy phép được trưng ra cũng chỉ là bản sao chụp và sửa chữa từ giấy phép của sàn khác.

Toàn bộ hệ thống cơ sở dữ liệu, kỹ thuật của các sàn này đều do các đối tượng ở Việt Nam xây dựng, làm chủ và có thể can thiệp, tác động việc người chơi thắng hay thua. Thủ đoạn của các đối tượng cũng rất tinh vi, thường cho người chơi thắng ban đầu để kích thích nạp tiền, sau đó sẽ điều chỉnh kỹ thuật cho thua dần đến “cháy” tài khoản nhằm chiếm đoạt. Mặt khác, rất nhiều sàn Forex đang sử dụng mô hình đa cấp để thu hút người chơi với tỷ lệ cắt hoa hồng cho môi giới rất cao (có trường hợp cắt đến 80%). Điều này gây ra những hệ lụy rất lớn khi các sàn bị sập.

Theo các chuyên gia, khi thị trường ngoại hối còn hoạt động, các sàn Forex sẽ vẫn tồn tại và đi kèm là các loại hình biến tướng, lừa đảo. Do đó, cần sớm nghiên cứu và đưa các sàn Forex vào hoạt động chính thức, đặc biệt trong bối cảnh đang diễn ra cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, đẩy mạnh chuyển đổi số quốc gia, thương mại điện tử và giao dịch không dùng tiền mặt.

Bộ Công an đã có kiến nghị với Chính phủ giao Bộ Tư pháp chủ trì, phối hợp NHNN và các cơ quan liên quan nghiên cứu về loại hình đầu tư kinh doanh Forex để đưa hoạt động này vào khuôn khổ của pháp luật. Trong khi chờ hành lang pháp lý ra đời, nhà đầu tư cần nâng cao cảnh giác, tìm hiểu kỹ thông tin khi tham gia vào các sàn Forex tại Việt Nam; xác định rõ đâu là những sàn giao dịch chính thức có uy tín để đưa ra lựa chọn đúng đắn nhất, tránh thiệt hại không đáng có.