Dự báo, kỳ vọng và những câu chuyện

Khi đưa ra dự báo trong đầu tư, về cơ bản chúng ta luôn bắt đầu với một con số hiện tại và kết hợp nó với một câu chuyện về tương lai.

Ví dụ, khi bạn định giá một công ty, con số hiện tại như doanh thu hoặc lợi nhuận là thứ bạn có thể thấy rõ và đã biết chắc. Nhưng để dự đoán giá trị công ty trong tương lai, bạn phải gắn những con số đó với một câu chuyện: công ty sẽ phát triển ra sao, thị trường sẽ thay đổi thế nào, và các yếu tố như chính trị hay cạnh tranh sẽ tác động đến họ ra sao.

Và từ đó bạn nhận ra rằng, mặc dù có dữ liệu cụ thể trong tay, nhưng câu chuyện về tương lai phụ thuộc rất nhiều vào những gì bạn NGHĨ sẽ xảy ra. Và vấn đề lớn nhất là, chúng ta thường tin tưởng vào những câu chuyện mà mình muốn tin – điều này làm cho dự đoán trở nên cảm tính hơn.

Chẳng hạn, khi nhìn vào một công ty, bạn có thể thấy doanh thu hiện tại rất tốt, nhưng để định giá cao, bạn phải tin rằng công ty sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ. Tuy nhiên, câu chuyện về tăng trưởng đó chỉ là dự đoán, không phải là một điều chắc chắn.

Điều tương tự cũng xảy ra khi bạn dự đoán về thị trường hoặc nền kinh tế. Bạn có thể thấy các dữ liệu kinh tế hiện tại, như tỷ lệ thất nghiệp hoặc lãi suất. Nhưng những con số này chỉ có giá trị khi bạn kết hợp chúng với một câu chuyện về tương lai – ví dụ như việc nền kinh tế sẽ phục hồi nhanh hay chậm.

Mặc dù rằng yếu đố câu chuyện luôn hiện hữu trong mỗi nhận định nhưng chúng ta thường không thích thừa nhận rằng bản chất việc chúng ta đang làm là “kể chuyện”, cho dù có dựa trên dữ liệu.

Tuy nhiên, việc dự báo không phải là đoán mò. Chúng ta dựa vào dữ liệu lịch sử để giả định rằng một xu hướng sẽ tiếp tục, nhưng luôn có yếu tố rủi ro vì thế giới thay đổi nhanh chóng. Ngay cả khi bạn dự đoán rằng một tình huống bất thường sẽ quay về bình thường, điều đó vẫn chỉ là một câu chuyện trong thế giới đầy biến động này.

Trong đầu tư, có câu nói đùa rằng, “Nhiều tiểu thuyết được viết trong Excel hơn là trong Word.” Ý là, dù bạn có dựa trên bao nhiêu con số, cuối cùng thì dự báo vẫn mang tính kể chuyện.

Vậy, điều cần ghi nhớ là:

Khi dự đoán tương lai, bạn luôn phải để chỗ cho những bất ngờ. Dự báo không bao giờ hoàn toàn chính xác.

Những câu chuyện thuyết phục nhất thường là những gì bạn muốn tin hoặc những gì bạn đã trải nghiệm trực tiếp. Điều này làm cho dự báo trở nên khó khăn.

Khi dự đoán, hãy cố gắng hiểu không chỉ các con số mà còn hiểu cả thị trường hoặc doanh nghiệp đó, hiểu cách thị trường và doanh nghiệp đó vận hành, từ đó đưa ra những dự báo chính xác hơn là những "câu chuyện ta kể nhau nghe"