“Động lực tăng trưởng mới đã manh nha hình thành”

Theo TS Lê Duy Bình, Giám đốc Economica Việt Nam, năm 2025 ghi nhận nhiều điểm sáng của nền kinh tế khi ổn định vĩ mô được duy trì, xuất nhập khẩu lập kỷ lục và đầu tư tư nhân dần khởi sắc. Đáng chú ý, các động lực tăng trưởng mới đã bắt đầu hình thành. Tuy nhiên, để hướng tới mục tiêu tăng trưởng hai chữ số trong năm 2026 và giai đoạn tiếp theo, Việt Nam cần tăng tốc cải cách thể chế, chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo chiều sâu, nâng cao năng suất và giá trị gia tăng.

Nền kinh tế duy trì ổn định trong bối cảnh thế giới biến động

Nhìn lại bức tranh kinh tế năm 2025, TS Lê Duy Bình cho rằng điểm sáng nổi bật nhất chính là sự ổn định vĩ mô. Trong bối cảnh kinh tế thế giới đối mặt với nhiều bất định về địa chính trị, thương mại và tài chính, việc Việt Nam kiểm soát tốt lạm phát, cân đối ngân sách, nợ công, cán cân thương mại và cán cân thanh toán đã tạo nền tảng quan trọng cho tăng trưởng.

Dù chỉ số giá tiêu dùng (CPI) chịu nhiều áp lực, lạm phát vẫn được giữ trong mục tiêu Quốc hội đề ra, phản ánh năng lực điều hành linh hoạt và hiệu quả của Chính phủ. Các động lực tăng trưởng truyền thống như xuất nhập khẩu, tiêu dùng nội địa và đầu tư công tiếp tục giữ vai trò trụ cột.

Đặc biệt, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2025 dự kiến vượt mốc 800 tỷ USD, mức cao nhất từ trước đến nay. Tiêu dùng trong nước dù chưa đạt mức tăng trưởng kỳ vọng nhưng vẫn duy trì đà tăng ổn định, đóng góp tích cực vào tổng cầu. Trong khi đó, đầu tư công ghi nhận tiến triển rõ rệt, với tốc độ giải ngân cải thiện mạnh so với năm trước, trở thành một trong những động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng.

Đầu tư tư nhân khởi sắc, niềm tin doanh nghiệp được củng cố

Một điểm nhấn khác của năm 2025 là sự phục hồi và khởi sắc của khu vực đầu tư tư nhân. Nhiều dự án lớn được tháo gỡ vướng mắc pháp lý và chính thức khởi công, không chỉ tạo động lực tăng trưởng trong năm nay mà còn mở ra triển vọng tích cực cho năm 2026.

Số lượng doanh nghiệp quay trở lại hoạt động và doanh nghiệp thành lập mới đạt mức cao kỷ lục. Dù vẫn còn một bộ phận doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường, nhưng tổng thể cho thấy niềm tin của khu vực tư nhân đang được củng cố, phản ánh kỳ vọng tích cực vào triển vọng kinh tế trong trung và dài hạn.

Theo TS Lê Duy Bình, việc đầu tư tư nhân và chi tiêu của doanh nghiệp gia tăng trở lại đã góp phần mở rộng đầu tư xã hội, nâng cao năng lực sản xuất và tạo nền tảng cho sự phục hồi bền vững của nền kinh tế.

Mô hình tăng trưởng mới bắt đầu hình thành

Đánh giá về vai trò của mô hình tăng trưởng, TS Lê Duy Bình cho rằng sự chuyển dịch mô hình tăng trưởng chính là một trong những nguyên nhân quan trọng tạo nên kết quả tích cực của năm 2025.

Cả khu vực công và khu vực tư nhân đang từng bước chuyển hướng sang mô hình phát triển dựa trên khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và tri thức. Dù đây là quá trình dài hơi, nhưng các tín hiệu tích cực đã xuất hiện rõ nét, cho thấy nỗ lực nâng cao chất lượng tăng trưởng, giảm dần sự phụ thuộc vào vốn và lao động giá rẻ.

Song song với đó, môi trường kinh doanh tiếp tục được cải thiện thông qua các nỗ lực cải cách thể chế, hoàn thiện pháp luật và tháo gỡ điểm nghẽn cho doanh nghiệp. Những yếu tố này tạo đà quan trọng để nền kinh tế bước sang giai đoạn phát triển mới với nền tảng vững chắc hơn.

Những hạn chế mang tính cơ cấu vẫn hiện hữu

Bên cạnh các kết quả tích cực, TS Lê Duy Bình cũng thẳng thắn chỉ ra những hạn chế mang tính cơ cấu của nền kinh tế. Quá trình chuyển đổi sang mô hình tăng trưởng mới còn diễn ra chậm, chưa đáp ứng được kỳ vọng.

Đóng góp của năng suất lao động và năng suất các yếu tố tổng hợp (TFP) vào tăng trưởng tuy đã cải thiện nhưng vẫn thấp so với tiềm năng. Điều này cho thấy tăng trưởng của Việt Nam vẫn phụ thuộc nhiều vào mở rộng vốn và lao động, thay vì dựa trên hiệu quả, công nghệ và tri thức.

Theo ông, thách thức lớn trong thời gian tới là đẩy nhanh quá trình chuyển dịch mô hình tăng trưởng, hướng tới nền kinh tế có năng suất cao và giá trị gia tăng lớn hơn. Đây là điều kiện tiên quyết để tăng trưởng thực sự bền vững.

Thuế đối ứng và biến động thương mại không làm suy giảm xuất khẩu

Trước lo ngại về thuế đối ứng của Mỹ hay việc Philippines tạm dừng nhập khẩu gạo, TS Lê Duy Bình cho rằng tác động thực tế không quá lớn như những dự báo ban đầu.

Mức thuế đối ứng khi áp dụng chính thức thấp hơn dự kiến và tương đương với các quốc gia xuất khẩu cạnh tranh, nên không làm suy giảm đáng kể năng lực cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam. Một số ngành chịu tác động cục bộ, nhưng không đủ lớn để ảnh hưởng đến xu hướng xuất khẩu chung.

Yếu tố then chốt giúp xuất khẩu Việt Nam duy trì tăng trưởng mạnh là chiến lược đa dạng hóa thị trường với 17 hiệp định thương mại tự do (FTA) đã ký kết, cùng với khả năng thích ứng ngày càng tốt của doanh nghiệp.

Dù Philippines là thị trường gạo quan trọng, song tỷ trọng xuất khẩu gạo trong tổng kim ngạch không còn quá lớn. Doanh nghiệp đã nhanh chóng chuyển hướng thị trường, giúp xuất khẩu nông nghiệp năm 2025 dự kiến vượt 60 tỷ USD, tiếp tục lập kỷ lục mới.

3 động lực để đạt tăng trưởng hai chữ số

Để hướng tới mục tiêu tăng trưởng hai chữ số trong năm 2026 và các năm tiếp theo, TS Lê Duy Bình cho rằng Việt Nam cần kích hoạt đồng thời ba động lực then chốt.

Thứ nhất là xuất khẩu, với dư địa mở rộng khi các nền kinh tế lớn phục hồi và căng thẳng thương mại dần hạ nhiệt.

Thứ hai là đầu tư, đặc biệt là đầu tư công và đầu tư tư nhân, khi hàng loạt dự án hạ tầng trọng điểm hoàn thành và dòng vốn FDI tiếp tục giải ngân tích cực.

Thứ ba là tiêu dùng trong nước, với thị trường hơn 100 triệu dân, quy mô bán lẻ đứng thứ 3 Đông Nam Á và thứ 15 thế giới, sẽ tiếp tục là trụ cột quan trọng của tăng trưởng dài hạn.

Theo TS Lê Duy Bình, nếu tận dụng tốt các động lực này, đồng thời đẩy mạnh cải cách thể chế và chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo chiều sâu, Việt Nam hoàn toàn có cơ sở để bước vào giai đoạn tăng trưởng cao và bền vững hơn trong những năm tới.