Doanh nghiệp Việt "yếu ớt" cỡ nào?

Đã từ lâu người Việt chúng ta cho rằng các doanh nghiệp Việt Nam rất yếu ớt, bằng chứng là năm 2022, tổng xuất nhập khẩu của doanh nghiệp Việt chỉ chiếm có 30.59% (doanh nghiệp FDI chiếm 69.41%), về xuất khẩu hàng hoá, doanh nghiệp Việt chỉ chiếm có 26.3%(doanh nghiệp FDI chiếm 73.7%), chỉ riêng số xuất khẩu của Samsung Việt Nam năm 2022 đã lên đến 65 tỷ USD, bằng 66.55% tổng xuất khẩu của toàn bộ doanh nghiệp và hộ gia đình Việt Nam.

Rõ ràng các doanh nghiệp nội không thể sánh được với Samsung, Intel, LG, Foxconn, Luxshare, PouYen về sản xuất hàng xuất khẩu, không thể so sánh với Prudential, Dai-ichi về bảo hiểm nhân thọ, không thể so sánh với CPV, Cargill, De Heus về sản xuất thức ăn chăn nuôi, không thể so sánh với Unilever, Nestle, Haineken, Pepsico về các mặt hàng tiêu dùng. Các số liệu đã minh chứng cho điều đó.

Thế nhưng ở một góc nhìn khác, so với các doanh nghiệp nội của các quốc gia Asean, Nam Mỹ, Châu Âu, Châu Phi, có qui mô nền kinh tế tương đương và lớn hơn Việt Nam thì các doanh nghiệp Việt Nam không hề thua kém.

Chẳng hạn so với Thái Lan, một quốc gia hàng xóm mà rất nhiều người Việt Nam chúng ta luôn coi Thái Lan hơn hẳn Việt Nam về mọi mặt, thì nhiều con số thống kê lại cho thấy doanh nghiệp Việt Nam hơn hẳn doanh nghiệp Thái Lan. Đầu tiên là giá trị thương hiệu (and value), theo Brand Finance, năm 2022 và 2023, tổng giá trị thương hiệu của 10 doanh nghiệp lớn nhất Việt Nam là 24.42 tỷ và 25.171 tỷ USD, còn của Thái Lan là 22.56 tỷ USD và 25.158 tỷ USD. Thứ 2 là về vốn hoá lĩnh vực Ngân hàng, theo Simply Wall, tổng vốn hoá các ngân hàng Việt Nam là 75.61 tỷ USD (chưa bao gồm ngân hàng Agribank, tính cả Agribank thành 85.71 tỷ USD), còn của Thái Lan chỉ có 54.7 tỷ USD (thời điểm ngày 14/08/2023).

Mở rộng ra nhóm 18 quốc gia có qui mô kinh tế tương đương Việt Nam bao gồm: Thổ Nhĩ Kỳ, Ireland, Austria, Belgium, Netherland (Tây Âu), Poland, Romania (Đông Âu), Brazil, Mexico, Argentina (Nam Mỹ), Singapore, Indonesia, Thailand, Malaysia, Philippines (Asean), Nigeria, Nam Phi, Ai Cập (Châu Phi) thì các số liệu cho thấy các doanh nghiệp Việt Nam đứng thứ 5 chứ không hề kém cạnh.

Đầu tiên là về giá trị thương hiệu của 10 doanh nghiệp lớn nhất, các doanh nghiệp Việt Nam có giá trị thương hiệu chỉ thua có Brazil, Mexico, Indonesia (có GDP lần lượt là 2.089 tỷ USD, 1.663 tỷ USD, 1.392 tỷ USD) và thua Singapore và Malaysia, hơn cả Thổ Nhĩ Kỳ (GDP lên đến 1.029 tỷ USD), Ireland, Austria, Belgium, Netherland (Tây Âu), Poland, Romania (Đông Âu), Thailand, Philippimes (Asean), Nigeria, Nam Phi, Ai Cập (Châu Phi). Nên nhớ hầu hết các quốc gia Tây Âu, Đông Âu kể trên và Thailand đều có qui mô nền kinh tế lớn hơn Việt Nam.

Thứ hai là về vốn hoá, thời điểm ngày 14/08/2023, các ngân hàng Việt Nam, có tổng vốn hoá là 85.71 tỷ USD, chỉ thua các ngân hàng Indonesia (210.09 tỷ USD), Singapore (140.74 tỷ USD), Austria (89.03 tỷ USD), lớn hơn các ngân hàng Thailand (54.7 tỷ USD), Malaysia (79.55 tỷ USD), Thổ Nhĩ Kỳ (49.3 tỷ USD), Netherland (64.57 tỷ USD), Ireland (24.57 tỷ USD), Belgium (58.02 tỷ USD), Poland (48.47 tỷ USD), Romania (5.82 tỷ USD), Brazil (28.55 tỷ USD), Mexico (65.96 tỷ USD), Philippines (37.88 tỷ USD).

Rõ ràng là có một qui luật chung trên toàn thế giới: các tập đoàn, các ngân hàng lớn toàn cầu của các cường quốc kinh tế như Mỹ, Nhật Bản, Đức, Anh, Pháp, Hàn Quốc, Canada, Australia đều áp đảo các doanh nghiệp nội của các quốc gia còn lại, kể cả các nền kinh tế lớn, có tổng GDP trên 1000 tỷ USD như Brazil, Mexico, Indonesia, Thổ Nhĩ Kỳ, hoặc các nền kinh tế lớn hơn Việt Nam như Poland, Belgium, Argentina, Ireland, Thailand, Austria, Nigeria.

Vậy là bài toán nâng cao năng lực của doanh nghiệp nội là bài toán không chỉ của Việt Nam chúng ta mà cũng chính là bài toàn của hầu hết các quốc gia trên thế giới, trừ các cường quốc kinh tế mà thôi.