DOANH không phải là THƯƠNG

Ông cha ta có câu: “phi thương bất phú”, “sĩ, nông, công, thương”, “nhất sĩ nhì nông, hết gạo chạy rông, nhất nông nhì sĩ”.

Vâng, từ các câu nói ấy của cha ông từ hơn trăm năm trước, xếp thương cuối cùng sau cả sĩ, nông, công, đã làm cho rất nhiều người Việt hiểu rằng “doanh nhân” đồng nghĩa với “thương”, đồng nghĩa với “buôn bán” và gắn cho giới doanh nhân đủ các tính xấu của “thương” như buôn gian, bán lậu, lừa đảo, chiếm đoạt, hàng giả, hàng nhái ….

Thế thì oan cho doanh nhân quá, bởi thời đại ngày nay DOANH không phải là THƯƠNG, doanh nhân không chỉ có mua bán, không chỉ có thương mại, trong doanh nghiệp có cả nghiên cứu khoa học, có cả phát minh sáng chế, có sản xuất ra sản phẩm, trong đó có rất nhiều sản phẩm làm thay đổi thế giới, mang lại những tiện nghi tuyệt vời phục vụ con người, trong doanh nghiệp còn có cả đào tạo (đào tạo nội bộ, đào tạo lại, đào tạo qua thực tiễn, đặc biệt là đào tạo về công nghệ mới, về quản lý và lãnh đạo), còn mua bán, thương mại chỉ là công đoạn cuối cùng của quá trình kinh doanh mà thôi.

DOANH NGHIỆP VỚI NGHIÊN CỨU, SÁNG TẠO

Rất ít người biết rằng có đến 46% các phát minh sáng chế trên toàn cầu là của các doanh nghiệp, nghĩa là trong lĩnh vực khoa học, công nghệ có đến gần một nửa đóng góp của giới doanh nhân. Theo thống kê năm 2017 trên toàn cầu có 320.000 bằng sáng chế được cấp phát, trong đó 46% là của các doanh nghiệp, trong đó riêng hãng IBM có đến 9.043 bằng sáng chế, Samsung có 8.894, LG có 4.496, Intel có 3.285, Canon có 3.285, Alphabet có 2.709, Qualcomm có 2.628, Toyota có 2.446, Microsoft có 2.441, TSM có 2.425, Huawei có 1.616 bằng sáng chế.

Không những thế, các phát minh, sáng chế của doanh nghiệp đều để phục vụ cho việc chế tạo ra các sản phẩm công nghệ, trong đó có rất nhiều sản phẩm đã làm thay đổi thế giới, mang lại những tiện ích tuyệt vời cho cuộc sống của con người.

CÁC SẢN PHẨM LÀM THAY ĐỔI THẾ GIỚI

Trong các phát minh vĩ đại nhất nhân loại, làm thay đổi thế giới trong 50 năm qua, hầu hết đều do các doanh nghiệp phát minh và chế tạo ra sản phẩm thương mại, đó là máy tính cá nhân Personal Computor - PC, điện thoại di động, Internet, thương mại điện tử (eCommerce), trí tuệ nhân tạo AI, xe công nghệ, xe ô tô tự lái, máy bay tự lái ….

Cuộc cách mạng lớn nhất trong lĩnh vực máy tính là sự ra đời của máy tính cá nhân PC. Thời những năm 1975 trở về trước chỉ có các máy tính lớn (main frame) có kích thước to như một toà nhà, nhưng không có màn hình, không có bàn phím, thao tác máy tính phải do các chuyên gia máy tính thực hiện. Việc ra đời những chiếc máy tính để bàn, gọn nhẹ, có màn hình, bàn phím, đĩa mềm, đĩa cứng đã tạo ra một cuộc cách mạng to lớn, giúp cho ai ai cũng có thể sử dụng được máy tính, làm bùng nổ ứng dụng CNTT vào mọi ngóc ngách của cuộc sống. Người sáng chế và chế tạo ra máy tính PC chính là các công ty R2E của Pháp với máy tính Micral (1972-1973, Trương Trọng Thi một việt kiều Pháp là tác giả), công ty CTC với máy tính DataPoint, công ty IBM với máy tính IBM PC (1973), Apple với chiếc máy Apple II (1977).

Nếu như điện thoại cố định phải mất gần một trăm năm vẫn chưa phủ được 50-60% người dùng ở các nước kinh tế tiên tiến Âu Mỹ thì điện thoại di động chỉ mất 10-15 năm đã bao phủ gần 100% người dùng ở các nước kinh tế đang phát triển như Việt Nam, chính điện thoại di động là một trong những lĩnh vực có thay đổi to lớn, có tác động lớn nhất đến cuộc sống của con người. Vâng, người đi đầu trong phát minh và chế tạo ra điện thoại di động chính là các công ty Motorola (với chiếc điện thoại Startac thần thánh), Erisson, Nokia, Samsung, Apple, Huawei …

Những năm đầu thế kỷ 21, các chiếc điện thoại di động vẫn dùng bàn phím số, khi ấy Steve Job đã đặt ra yêu cầu cho các nhà thiết kế của Apple: “tôi muốn chiếc điện thoại di động chỉ có 1 phím thôi, 12 phím bấm phức tạp quá”, “không thể, số điện thoại có 10 con số, sao lại chỉ có 1 phím được”, “tôi muốn thế”, “người dùng muốn thế”. Đấy là câu chuyện ra đời của chiếc điện thoại iPhone của Apple và ngày nay thì tất cả smart phone của Apple, Samsung, Nokia hay Huawei đều chỉ có đúng một nút home vô cùng tiện lợi. Steve Job đấy, công ty Apple đấy.

Một trong những phát minh vĩ đại nhất làm thay đổi thế giới là Internet. Mặc dù việc phát minh ra Internet được xuất phát từ các trường đại học và Bộ Quốc phòng Mỹ (dự án DARPA), nhưng việc tiếp tục nghiên cứu và chế tạo ra các sản phẩm Internet bao gồm các thiết bị HUB, SWITCH, ACCESS SERVER, các công nghệ 2G, 3G, 4G, 5G là do các công ty Motorola, Nokia, Erisson, Huawei … và gần đây là Internet vệ tinh - Starlink của tỷ phú Elom Musk.

Sự ra đời của thương mại điện tử eCommerce đã làm thay đổi vô cùng lớn đến thói quen mua sắm của con người, nó quá tiện dụng và hữu ích và người tạo ra sự thay đổi lớn lao đó chính là các công ty Amazon của tỷ phú Jeff Beroz, Alibaba của Jack Ma, là Shopee, là Lazada ….

Gần đây nhất, trí tuệ nhân tạo AI, Robotics với những thành tựu làm kinh ngạc và tạo ra những cơn sốt trên toàn nhân loại, ChatGPT và xe ô tô tự lái là một ví dụ; ChatGPT là của công ty OpenAI, còn ô tô tự lái là của các cônb ty Tesla, NIO (Trung Quốc), Mercedes, Toyota đấy.

Chúng ta có thể kể tiếp câu chuyện gọi điện qua Internet bằng Skype của Microsoft, Youtuble của Paypal và Google (Alphabet), công cụ tìm kiếm Google của Alphabet, công cụ dịch văn bản, dịch giọng nói của Google, xe ô tô công nghệ của Uber và Grab, mạng xã hội Facebook, Instagram, Twitter, toàn những sản phẩm làm thay đổi lớn đến cuộc sống của chúng ta.

LỜI KẾT

Để kết bài tôi xin nhắc lại nhận định về doanh nhân, tôi đã viết cách đây 7 năm (năm 2016): Chân thành, tin cậy, đáng yêu, có trách nhiệm với xã hội là bốn đức tính đáng quý nhất của một doanh nhân, thiếu bốn đức tính đó thì không thể là một doanh nhân lớn, không thể thành công trong kinh doanh, nếu có thành công thò chỉ là thành công nhỏ, tạm bợ mà thôi.

Nhân ngày doanh nhân Việt Nam 13/10, chúc các doanh nhân Việt Nam hãy là người chân thành, tin cậy, đáng yêu, có trách nhiệm với xã hội.