Đỉnh Ngu

Nhờ có ông em giáo sư Toán soi sáng, mới biết thêm được một nghiên cứu hay từ năm 1999, của hai nhà Tâm lý học người Mỹ ở Cornell, gọi là Hiệu ứng Dunning&Kruger. Quan trọng nhất là nghiệm vào mình thấy quá đúng!

Nghiên cứu này chỉ ra mối quan hệ giữa độ tự tin và tri thức của một con người! Cụ thể, Dunning & Kruger mô tả quá trình này diễn ra như sau:

Khi chưa biết gì về lĩnh vực nào đó thì mức độ tự tin của một người sẽ bằng 0 → điều này dễ hiểu và không có gì để bàn.

Vấn đề bắt đầu thú vị khi những người bắt đầu biết sơ sài về một lĩnh vực nào đó thì thường có xu hướng lầm tưởng là mình đã rất giỏi trong lĩnh vực ấy. Họ rất tự tin về những phát biểu của mình, hay thậm chí đi chỉ dạy người khác. Giai đoạn này gọi là Peak of Mt. Stupid – Đỉnh Ngu ngốc.

Khi bắt đầu đào sâu nghiên cứu, sự tự tin này ngay lập tức rớt xuống gần như bằng không. Giai đoạn này gọi là Valley of Despair – Vực Thất vọng

Nếu họ vẫn tiếp tục tìm hiểu, mỗi ngày sự hiểu biết của họ sẽ mỗi tăng – song song đó sự tự tin của họ dần tăng dần trở lại. Giai đoạn này gọi là Slope of Enlightment – Dốc Khai sáng.

Việc tăng dần này sẽ tiếp tục cho đến khi người đó trở thành một chuyên gia, khi mà họ đã hiểu tường tận từ trong ra ngoài lĩnh vực đó. Lúc này sự tự tin cũng sẽ tăng đến một mức độ ổn định. Giai đoạn này gọi là Plateau of Sustainability – Cao nguyên Bền vững. (Tuy nhiên, dù mức độ tự tin ở giai đoạn này có cao thì cũng hiếm khi nào cao bằng Peak of Mt. Stupid).

Khi mới về nước, mình đếch biết gì về lập trình. Mày mò tự học. Đến năm 1993 bắt đầu lãnh đạo một nhóm anh em. Cũng được vài thành tích. Có lẽ tầm 1997 lên đến Đỉnh Ngu.

Sở dĩ mình biết, vì lúc đó có một sự kiện thế này. Có ông em phóng viên báo cũng khá nổi tiếng, bảo: anh ơi cho em một địa chỉ lập trình viên giỏi để em làm bài cổ vũ phong trào. Thì cứ viết về anh đây này. Ông em hì hụi đi phỏng vấn rồi ra bài. May mà có bà chị sếp ông em gọi bảo: Nam, em không được làm như thế. Chị đã dừng bài rồi. Nhưng lúc đó cũng chưa ngộ ra ngay đâu. Khi làm Fsoft vẫn còn “húng” lắm. “Tiến lên vinh quang, chúng đang chờ phía trước. Tiến lên toàn cầu, đếch biết gì cũng tiến!”. Nên mới rơi bụp xuống Vực thất vọng những năm sau đó. May mà bò lên được!

Sau đó mình còn phát hiện ra, đường theo Dốc Khai sáng không thẳng như Dunning & Krugg nghĩ, còn leo lên Đỉnh Ngu rồi ngã xuống Vực Thất vọng mấy lần nữa. Và không phải ai cũng lên được Cao nguyên Bền vững.

Không ai tránh được Ngu, nên tốt nhất là Ngu sớm, các bạn trẻ ạ!