Đề xuất “chứng khoán hoá” nợ xấu, khoanh nợ đối với khoản vay bị ảnh hưởng COVID-19 từ 1- 2 năm

Thời gian qua, do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, một số địa phương thực hiện giãn cách xã hội nên gặp nhiều khó khăn trong hoạt động thu hồi nợ, mua bán nợ cũng như quá trình khởi kiện, đấu giá tài sản, thi hành án.

Ngày 4/11, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam phối hợp với Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC) - thành viên của nhóm Ngân hàng Thế giới tổ chức tọa đàm trao đổi chính sách về nợ xấu nhằm chia sẻ kinh nghiệm và bài học từ một số quốc gia trong việc xây dựng khung pháp lý cũng như tạo môi trường thuận lợi cho việc giải quyết nợ xấu và tạo điều kiện cho khu vực tư nhân tham gia.

Trong bối cảnh đặc biệt như tình hình suy thoái kinh tế toàn cầu năm 2009 và đại dịch COVID-19 đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp, dẫn đến nguy cơ nợ xấu tăng đột biến mà bản thân các tổ chức tín dụng (TCTD) không thể tự xử lý trên cơ sở các quy định hiện hành, theo ý kiến chia sẻ tại tọa đàm, cần phải có chính sách, cơ chế đặc thù của nhà nước mới xử lý được. Nhiều quốc gia trên thế giới đã chi những khoản ngân sách khổng lồ để hỗ trợ xử lý nợ xấu.

Tại Việt Nam, với khuôn khổ pháp lý từng bước hoàn thiện, xử lý nợ xấu không sử dụng ngân sách nhà nước. Thực hiện Quyết định số 843/QĐ-TTg ngày 31/05/2013, Quyết định số 1058/QĐ-TTg ngày 19/7/2017 của Thủ tướng Chính phủ, Nghị quyết số 42/2017/QH14 của Quốc hội, các TCTD đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm xử lý nợ xấu hiệu quả.

Đánh giá thực tiễn công tác xử lý nợ xấu tại Việt Nam, T.S Nguyễn Quốc Hùng, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cho biết, tính đến cuối tháng 8/2021, toàn hệ thống các TCTD đã xử lý được 1.299,9 nghìn tỷ đồng nợ xấu, trong đó giai đoạn 2012-2015 xử lý được 493,1 nghìn tỷ đồng; giai đoạn 2016-2020 xử lý được 716,67 nghìn tỷ đồng và 8 tháng đầu năm 2021 xử lý được 90,1 nghìn tỷ đồng. Tỷ lệ nợ xấu nội bảng của hệ thống TCTD trong giai đoạn 2016-2020 được duy trì dưới mức 3% và giảm liên tục qua các năm.

Về kết quả xử lý nợ xấu theo Nghị quyết số 42/2017/QH14, tổng nợ xấu của toàn hệ thống các TCTD đến 31/8/2021 là 424,1 nghìn tỷ, đã xử lý được 364,1 nghìn tỷ đồng kể từ 15/08/2017 - 31/08/2021, trong đó xử lý nợ xấu nội bảng là 189,2 nghìn tỷ đồng (chiếm 51,97% ); Xử lý các khoản nợ đang hạch toán ngoài bảng cân đối kế toán xác định theo Nghị quyết số 42 là 94,99 nghìn tỷ đồng (chiếm 26,09%); Xử lý các khoản nợ xấu xác định theo Nghị quyết số 42 đã bán cho VAMC được thanh toán bằng trái phiếu đặc biệt (TPĐB) là 79,9 nghìn tỷ đồng (chiếm 21,94%). Tốc độ xử lý trung bình khoảng 7.150 tỷ đồng/tháng, cao hơn 3.630 tỷ đồng/tháng (gấp hơn 2 lần) so với kết quả xử lý nợ xấu giai đoạn 2012 – 2017.

Theo ông Nguyễn Quốc Hùng, từ khi Nghị quyết 42/2017/QH14 có hiệu lực, hơn 70% các khoản nợ xấu được xử lý, đồng thời còn có tác động rất tích cực tới thái độ và trách nhiệm của khách hàng trong việc trả nợ hoặc hợp tác thu giữ và phát mại TSBĐ…

Do vậy việc xử lý nợ xấu và tái cơ cấu lại các TCTD của toàn hệ thống đã có nhiều tín hiệu tích cực, đạt được kế hoạch thực hiện Quyết định số 843/QĐ-TTg và Quyết định số 1058/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, tỷ lệ nợ xấu luôn ở mức thấp hơn 3%.

Hoạt động kinh doanh của các TCTD ngày càng ổn định, phát triển, năng lực tài chính được tăng cường thông qua việc tăng vốn điều lệ hàng năm, kết quả kinh doanh được cải thiện rõ nét, nhiều TCTD mở rộng, đa dạng hóa các loại hình dịch vụ nên thu nhập ngoài tín dụng có ngân hàng doanh thu chiếm đến 40%.

Tuy nhiên, do ảnh hưởng của dịch COVID-19 từ tháng 2/2020 tới nay đã khiến ngân hàng phải thay đổi nhiều chính sách để phù hợp.

Đề xuất khoanh nợ với các khoản vay gặp khó, “chứng khoán hoá” các khoản nợ xấu

Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng cho rằng thời gian qua, do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, một số địa phương thực hiện giãn cách xã hội… nên gặp nhiều khó khăn trong hoạt động thu hồi nợ, mua bán nợ cũng như quá trình khởi kiện, đấu giá tài sản, thi hành án.

Tại một số địa phương vẫn có tâm lý xử lý nợ xấu là việc của ngành ngân hàng nên lãnh đạo địa phương chưa quyết liệt, sự phối hợp thiếu đồng bộ của các cơ quan hữu quan trên địa bàn khiến việc xử lý nợ xấu, đặc biệt là việc thu giữ tài sản bảo đảm của khách hàng còn khó khăn.

Ngoài ra, Nghị quyết 42 còn chưa đầy 1 năm nữa hết hiệu lực; Thông tư 01, Thông tư 03 và Thông tư 14 cũng sẽ hết hiệu lực về thời gian cơ cấu nợ, giữ nguyên nhóm nợ, trong khi đó nợ xấu dự báo sẽ có xu hướng gia tăng từ quý 3/2022 do ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch COVID-19.

Do đó, để có giải pháp kịp thời giúp các TCTD xử lý nợ xấu trong bối cảnh hiện nay, Hiệp hội Ngân hàng đề nghị Ngân hàng Nhà nước báo cáo Chính phủ sớm tổng kết Nghị quyết 42 của Quốc hội để trên cơ sở đó đề xuất trình Quốc hội cho kéo dài hiệu lực Nghị quyết 42 hoặc ban hành Luật xử lý nợ xấu.

Đề nghị Chính phủ xem xét ban hành Nghị định cho phép khoanh nợ đối với khoản dư nợ chịu ảnh hưởng COVID-19 nặng nề từ 1- 2 năm. Áp dụng như Nghị định 55/NĐ-CP và Nghị định 116/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định 55/NĐ-CP về lĩnh vực nông nghiệp nông thôn đối với trường hợp thiên tai dịch bệnh.

Ngoài ra, cần rà soát các Luật nhà ở, Luật kinh doanh bất động sản, Luật Đất đai, Luật giao dịch điện tử, Luật các TCTD… để sửa đổi, bổ sung phù hợp với thực tiễn, tạo hành lang pháp lý nhằm thúc đẩy sản xuất kinh doanh nói chung và hoạt động của các TCTD nói riêng.

Bên cạnh đó, đề nghị Bộ Tài chính, Bộ Tài nguyên và Môi trường chỉ đạo Cơ quan thuế, cơ quan đăng ký đất đai hỗ trợ ngân hàng trong việc xử lý tài sản bảo đảm, đăng ký biến động, đăng bộ sang tên đối với tài sản bảo đảm xử lý nợ xấu.

Cần sớm hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về mua bán nợ, đồng thời có các chính sách ưu đãi cho các đơn vị mua, xử lý nợ xấu, “chứng khoán hoá” các khoản nợ, nợ xấu để phát hành cho nhà đầu tư. Đồng thời rà soát các quy định tạo điều kiện để các nhà đầu tư nước ngoài tham gia xử lý nợ xấu, qua đó để giải quyết nợ xấu một cách hiệu quả và tạo điều kiện phát triển cho thị trường mua bán nợ…