Đề xuất bố trí tạm cư với người bị thu hồi đất xây dự án đô thị

HoREA đề xuất bổ sung quy định “bố trí chỗ ở tạm thời (tạm cư)” cho người có đất ở bị thu hồi để thực hiện dự án đầu tư xây dựng đô thị, chỉnh trang đô thị, dự án nhà ở trong thời gian chờ được tái định cư tại chỗ.

Cho phép nhà đầu tư tự thỏa thuận với người sử dụng đất

Hiệp hội BĐS TP.HCM (HoREA) có tiếp tục có văn bản góp ý một số điều của Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ và Bộ Tài nguyên Môi trường.

Trong văn bản, HoREA đề xuất bổ sung quy định dự án công trình để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng vừa có thể thực phương thức Nhà nước thu hồi đất, vừa có thể do nhà đầu tư nhận chuyển quyền sử dụng đất thông qua thỏa thuận về quyền sử dụng đất với người sử dụng đất.

Theo HoREA có một số trường hợp “dự án công trình để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng” nhưng nhà đầu tư có thể lựa chọn thực hiện phương thức “Nhà nước thu hồi đất” hoặc có thể do “nhà đầu tư nhận chuyển quyền sử dụng đất thông qua thỏa thuận với người sử dụng đất”.

“Dự án nhà ở xã hội; dự án để cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ; dự án xây dựng nghĩa trang, nghĩa địa, nhà tang lễ, cơ sở hỏa táng…” thuộc trường hợp Nhà nước thu hồi đất quy định tại Điều 78 Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) là rất phù hợp.

Bên cạnh đó, trong các năm qua đã có nhiều doanh nghiệp tư nhân tự thỏa thuận với người sử dụng đất để nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất để thực hiện “dự án nhà ở xã hội hoặc dự án để cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ hoặc dự án xây dựng nghĩa trang, nghĩa địa, nhà tang lễ, cơ sở hỏa táng (công viên nghĩa trang)…”, nên phương thức “thỏa thuận về quyền sử dụng đất” cần được bổ sung vào Điều 128 Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) quy định về “sử dụng đất để thực hiện dự án đầu tư thông qua việc thỏa thuận về quyền sử dụng đất” để tăng sự đồng thuận trong xã hội và hạn chế bớt các trường hợp Nhà nước thu hồi đất có thể dẫn đến khiếu kiện gay gắt, khiếu kiện đông người.

Nhưng, Điều 128 Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) không quy định các trường hợp nhà đầu tư tự “thỏa thuận về quyền sử dụng đất” để thực hiện các loại dự án nêu trên.

(2) Khoản 5 Điều 78 Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) quy định “5. Các dự án, công trình không thuộc quy định tại các khoản 1, 2 và 3 của điều này thực hiện theo quy định tại Điều 121 và Điều 128 của Luật này” có nghĩa là các loại dự án được “quy định tại các khoản 1, 2 và 3 của Điều 78 Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi)” không được thực hiện phương thức “thỏa thuận về quyền sử dụng đất”, mà lẽ ra nên khuyến khích các nhà đầu tư thực hiện phương thức “thỏa thuận về quyền sử dụng đất”.

Do đó, HoREA đề nghị sửa đổi, bổ sung khoản 5 Điều 78 Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) như sau: “5. Khuyến khích nhà đầu tư các dự án, công trình quy định tại các khoản 1, 2 và 3 của điều này thực hiện theo quy định tại Điều 121 và Điều 128 của Luật này”.

Bố trí chỗ ở tạm cư với người bị thu hồi đất xây dự án đô thị

HoREA cũng đề nghị bổ sung quy định “nguyên tắc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất” và bổ sung quy định “đảm bảo người có đất bị thu hồi có chỗ ở, đảm bảo cuộc sống nơi tái định cư bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ” vào Điều 89 và bổ sung quy định về “bố trí chỗ ở tạm thời (tạm cư)” trong trường hợp được “tái định cư tại chỗ” khi Nhà nước thu hồi đất vào Điều 107 Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi).

Hiệp hội nhận thấy, nội dung Điều 89 Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) quy định “nguyên tắc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất”, nhưng “tiêu đề” của Điều 89 Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) chỉ nêu “nguyên tắc bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất” mà không đề cập đến việc “hỗ trợ, tái định cư” là chưa đầy đủ.

Đồng thời, Mục 2.3 Phần IV Nghị quyết 18-NQ/TW ngày 16/06/2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã chỉ đạo “Việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư phải đi trước một bước, bảo đảm công khai, minh bạch, hài hoà lợi ích của Nhà nước, người có đất bị thu hồi và nhà đầu tư theo quy định của Hiến pháp và pháp luật; có quy định cụ thể về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để sau khi thu hồi đất thì người dân có đất bị thu hồi phải có chỗ ở, bảo đảm cuộc sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ”, nên cần phải được bổ sung vào Điều 89 Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi).

Ngoài ra, khoản 3 Điều 107 Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) quy định “3. Người có đất ở bị thu hồi để thực hiện dự án đầu tư xây dựng đô thị, chỉnh trang đô thị, dự án nhà ở thì được bố trí tái định cư tại chỗ. Trường hợp thu hồi đất ở để thực hiện các mục đích khác thì được bố trí tái định cư tại chỗ nếu tại khu vực thu hồi đất có quỹ đất, quỹ nhà tái định cư”, nhưng để chờ được tái định cư tại chỗ thì phải được “bố trí chỗ ở tạm thời (tạm cư)”.

Do vậy, cần bổ sung quy định “bố trí chỗ ở tạm thời (tạm cư)” vào khoản 3 Điều 107 Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất với khoản 2 Điều 63 Dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) quy định “Ủy ban nhân dân cấp tỉnh phải thực hiện di dời, bố trí chỗ ở tạm thời cho các chủ sở hữu” khi thực hiện dự án cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư….