Đầu tư và làm giàu

Chuyện là trường ở Nhật dạy học sinh đầu tư chứng khoán, thật ra là chuyện tốt nếu "đầu tư". Về mặt lý thuyết, bạn chấp nhận rủi ro khi đầu tư chứng khoán thì được phí bảo hiểm rủi ro do đó bạn sẽ tăng tài sản nhiều hơn để ở ngân hàng hay trái phiếu chính phủ (risk free rate). Vì về lâu dài, thế giới luôn cần tăng trưởng (thuế, lương hưu, phúc lợi đều cần tăng trưởng mới có chính phủ tồn tại), nên chấp nhận rủi ro dài hạn (với điều kiện đa dạng hóa tốt) sẽ thắng.

Nếu bạn kết hợp một danh mục đầu tư chứng khoán được đa dạng hóa tốt với một thu nhập cố định danh mục đầu tư (nhà cho thuê, trái phiếu chính phủ) và một cái nơi trú ẩn an toàn như vàng (trong trường hợp Trung quánh Mỹ) thì bạn chắc chắn sẽ tăng tài sản (nhưng không thể làm giàu vì trung bình một danh mục đầu tư kiểu đó chỉ tăng 5-11% trở lại mỗi năm trong thập kỷ qua, tùy quốc gia). Đây là ĐẦU TƯ không phải CHƠI chứng khoán, không giàu nhanh được.

Vậy muốn làm giàu thì phải không đa dạng mà all in liều mạng. Startup hay mua high risk stockcổ phiếu rủi ro cao kiểu hàng nhà ARK là vậy. Tương tự là anh em mua FLC, cổ phiếu meme.

Và cũng vì vậy anh em phải mua crypto mới mong làm giàu chứ mua vàng hay REE, MSFT mấy năm mới x2 thì tính lại không hơn lạm phát là mấy và vẫn không mua nổi nhà.

Do đó hiểu đúng nghĩa ĐẦU TƯ chứng khoán thì nó tốt, để tăng tài sản nhưng cũng không thể làm giàu. Giàu là phải có một phát all-in để giá trị bay từ chừng chục nghìn lên 1 triệu đô (x20 lần trở lên) rồi xong mới quản lý tài sản kiểu đầu tư để 1 triệu đô sinh bình quân 100k/năm là khỏe.

Cái này là mình rút ra từ trải nghiệm bản thân. Không có những pha liều mạng vay và liều liều lĩnh ở thời lãi suất 1-2% thì giờ mình vẫn tay trắng thôi. Tăng tài sản 10-15%/ năm từ mặt bằng tiết kiệm 5-10k/năm thì kiếp nào mới có nhà, dù beat thị trường stock UK vốn tăng trưởng chỉ 5%/năm đổ lại (lãi suất UK 10 năm trước tới 2020 thường 0.1-2%).

Và giờ mấy bạn trẻ ở UK muốn liều vay 6% all in thì bank cũng không dám cho bạn. Giờ điều kiện cho vay thắt chặt rồi và ưu tiên lãi suất 3.5-4% đa phần chỉ cho khách có 1 danh mục đầu tư đủ lớn và đủ đa dạng.