Đầu tư và AI

AI đang tỏ ra vượt qua con người trong nhiều lĩnh vực, liệu các nhà đầu tư hoặc quản trị công ty sẽ dùng AI để chiến thắng như nhiều bài báo và chuyên gia đã ca ngợi về khả năng siêu việt của AI?

Bài đăng trên Cafe Biz về AI thắng siêu cờ vây Lee, mở ra kỷ nguyên AI vượt trội con người, vì ngay cả môn trí tuệ mà AI vẫn thắng!?

Thật ra cờ vây hay cờ vua là logic tuyệt đối (không có yếu tố ngẫu nhiên nếu chọn sai nước đi) nên AI thắng người không có gì lạ.

Kasparov, được xem là thiên tài với cách đánh cờ vua sáng tạo, không theo logic tuần tự như Karpov; nhưng đấu với Siêu máy tính Deep Blue (một dang AI sơ khai) đã thua.... Sau đó Kasparov tuyên bố cờ vua đã chết (tương tự như Lee tuyên bố trong bài báo từ giả cờ vây).

Hàm ý của Kasparov là Cơ vua (hay các thể loại tương tự) chỉ là trò chơi không có tính ngẫu nhiên, tức là cứ đi đúng sẽ thắng hoặc hòa, không thể khác được; và như vậy Kỳ thủ con người dù có tư duy phân tích đến đâu thì cũng thua siêu máy tính; máy tính càng phát triển hệ thống xử lý tốc độ thì nó càng tính trước nhiều nước, vượt qua sức lực con người.

Nhưng điều đó không có nghĩa là AI hơn con người. Thí dụ AI không thể (khó có thể) đạt được bước đi trên mọi địa hình như con người, hoặc trên một địa bàn giao thông ngẫu nhiên mà mỗi hành vi người đi đường không thể biết trước (nó khác với lái xe tự động trên đường giao thông đã có quy định). Do vậy trong kinh doanh đầu tư và trong nhiều lĩnh vực có tính ngẫu nhiên, thì AI chỉ là công cụ hỗ trợ con người chứ không thể hơn con người ....

Khi giảng tài chính đầu tư cho các bạn trẻ, tôi hay nói bạn nào chơi Tiến lên giết 3 bích giỏi thì khả năng đầu tư - kinh doanh sẽ thành công hơn những bạn chơi cờ tướng, cờ vua giỏi. Các bạn ngạc nhiên hỏi "vì sao?" vì trong thế giới thực không thể có bước đi đúng tuyệt đối, mà phải dựa trên logic (kiến thức tài chính - đầu tư) kết hợp với dự đoán các khả năng xảy ra với tính xác suất và tính ngẫu nhiên. Cụ thể chơi cờ, mình cứ đi đúng nước là bất chấp đối thủ. Nhưng uýnh tiến lên thì không thể biết nước nào là đúng, mà chỉ kết hợp dự đoán hành vi và nguồn lực 3 người còn lại; đó mới chỉ là 3 người; còn ra thực tế trong kinh doanh - đầu tư, thì phải dự đoán hành vi của nhiều tổ chức, khách hàng, nhà đầu tư với những chọn lựa khác nhau của họ. Việc sử dụng các mô phỏng và dùng siêu máy tính để phân tích tình huống không thể đảm bảo đó là phương án đúng. Trong thực tế, nhiều khi siêu cảm tính (trực giác) của con người sẽ (phát hiện) chọn ra một hành động đơn giản nhưng hiệu quả mà không cần sử dụng quá nhiều mô hình và phép tính, là lợi thế của siêu máy tính và AI. Thí dụ năm 2008, khi các sản phẩm tài chính phái sinh từ thế chất BDS của các Ngân hàng đầu tư Mỹ được tính toán trên các thuật toán quản trị rủi ro tài chính tinh vi để xác định mức độ an toàn nhưng hai nhà quản lý quỹ nhỏ bỏ qua các công cụ tính toán "nguy hiểm siêu việt đó", mà chỉ thấy có 1 miếng đất mà các tổ chức tài chính ánh xạ tới 10 lần thì sẽ bị sụp đổ như một lâu đài xây bằng các con cờ Domino. Nhận định này AI không thể thấy, vì AI đang sử dụng những mô hình tài chính rủi ro cao thẩm để tính ra các độ lệch chuẩn....

Thế trong tự nhiên thì sao? Các tính toán đều dựa trên tính toán chính xác để phóng phi thuyền, để điều kiển thiết bị và để tạo ra AI, và sau đó AI sử dụng ngay chính khả năng học hỏi để tự tiến hóa? Năm 1986, khi tôi đọc một quyển sách Liên Xô dịch ra tiếng Việt "Thế Giới Ngẫu Nhiên", trong đó đã nói các phép toán xác suất mới quyết định, thì tôi đã suy nghĩ nhiều (từ đó mới quan sát và phát hiện dân giỏi tiến liên hình như kinh doanh khá hơn dân giỏi cờ tướng, hihi); nhưng mười năm trước đọc tác phẩm của Trịnh Xuân Thuận, một giáo sư vật lý lý thuyết "Hỗn độn và hài hòa" thì mới thấm thêm....AI sẽ giúp con người và giỏi hơn con người trong các mô hình trật tự; nhưng nó sẽ không thể giỏi hơn (hoặc làm thay) con người trong các mô hình có yếu tố ngẫu nhiên... và toàn bộ các Giáo sư Vật lý lý thuyết (xem như đỉnh cao của khoa học tự nhiên) đã xác nhận vũ trụ, trong đó có thế giới chúng ta đang sống là ngẫu nhiên, với thế giới này thì AI không thể giỏi hơn con người, nó chỉ có thể hỗ trợ con người mà thôi ...

Trở lại việc kinh doanh - đầu tư; thì các Thầy (giỏi) giảng về kiến thức chính là những AI của các nhà đầu tư, họ đưa ra các mô hình, các tính toán hợp lý; nhưng việc đầu tư thành công là quyết định của nhà đầu tư ...

Nếu chúng ta cứ theo tuyệt đố các thầy giảng (AI) thì thua đừng có trách móc ....

Chiều ngược lại, chúng ta không thèm sử dụng kiến thức của các thầy giảng (AI) thì chúng ta có khả năng thành công hơn người biến sử dụng?