Đầu tư có cần cố vấn chuyên nghiệp hay không?

Ở Mỹ khi bạn gặp vấn đề như tai nạn giao thông, thú cưng phá vườn nhà hàng xóm, câu cửa miệng của người Mỹ sẽ là "Luật sư của tôi sẽ làm việc với ông/bà". Thật vậy, hầu hết người dân Mỹ có thói quen sử dụng dịch vụ Luật sư riêng. Tất cả các vấn đề liên quan rắc rối pháp lý đều qua Luật sư, là những Pro trong lĩnh vực của mình. Không chỉ là sử dụng luật sư riêng, mà hầu hết họ có thói quen dùng dịch vụ (có trả phí) chuyên nghiệp trong mọi thứ khi cần được tư vấn.

Ở Việt nam dù thói quen thích "xài chùa" vẫn bao phủ, nhưng nhiều người vẫn sẵn lòng trả tiền cho tổng đài tư vấn, cho luật sư khi cần giải đáp các thắc mắc về đất đai, về hôn nhân, ... Nhưng trong đầu tư nói chung, chứng khoán nói riêng lại đang xảy ra nghịch lý. Dù bỏ ra số tiền vốn không nhỏ, nhưng đa số không thích trả tiền tư vấn cho dân nhà nghề. Bởi một phần vì tính chất bầy đàn của một thị trường sơ khai, đa số nhỏ lẻ thắng lớn nhờ "tự nhiên lạc vào và đi qua mùa hoa nở". Rất ít người coi trọng tri thức, học thuật đúng nghĩa, coi trọng kinh nghiệm hay phương pháp nào đó. Mặt khác dân Pro bây giờ cũng nhan nhản, vàng thau lẫn lộn, NĐT mất niềm tin.

Có bạn đã từng nói với tôi "Em cũng quý anh khi thấy anh tâm huyết với nghề, nhưng nói thật em không cần mua dịch vụ tư vấn của anh làm gì. Vì em thấy em dùng qua các bạn Broker của em cũng được rồi, chả mất gì mà cũng đủ thông tin, xúi mua mã cũng ngon". Tôi biết rằng không ít bạn Môi giới là những người có trình tốt, nhưng đôi khi do áp lực của nghề Broker sẽ làm méo mó tính chất trung lập và khách quan trong tư vấn. Bên cạnh một số người nghe theo Broker, còn có một số khác không nghe "bố con ông nào hết", mình đủ giỏi, đủ khôn, để kiếm được khi vào sóng, chạy thật nhanh khi gãy. Đại bộ phận những người này sẽ luôn trực chiến trên MXH, trên các 4-rum, diễn đàn mở, trên các hội kín, nhóm Vip. Mục đích để hóng hớt tin tức, rồi dùng "trí khôn của ta đây" để hành xử nhanh hơn ông bên cạnh. Sự khôn lỏi của dân cờ bạc chiếm trong máu của họ.

Cách đây mấy hôm tôi nhận được lời nhắn từ một người xa lạ "Anh ơi, em mua HPG theo khuyến nghị của anh giá 50, bây giờ xử lý thế nào nhỉ". Quả đúng là tôi đã từng chọn HPG như một khẩu vị yêu thích, có thể đâu đó tôi đã từng nói mua vùng giá 5x. Nhưng đó chỉ là một phần câu chuyện không đầy đủ trong tư vấn của tôi. Chắc chắn tôi đã bán (cắt lỗ hoặc chốt lời) từ lâu vì những lý do khác nhau. Cũng giống như mọi người hay nói anh họ Lã nào đó phán thị trường về 800 trong năm nay. Nhiều khi họ chỉ trích dẫn khúc đầu, bỏ khúc quan trọng nhất của anh ấy. Biết đâu anh ấy đưa ra kịch bản 800 với những yếu tố xảy đến như suy thoái nặng, tâm lý hoảng loạn, ... Người ta hay bỏ phần phân tích "Nếu.... thì ...", thường chỉ câu view bằng thứ gì giật gân mà thôi. Cho nên rất cần nghe đủ câu chuyện, bớt hóng hớt từng khúc.

Lại cũng có người nói với tôi rằng "Em chả tội gì trả tiền cho dịch vụ tư vấn cả, vì nếu Nhà Cố vấn đấy giỏi thực, thì họ sẽ tự đi đầu tư cho mình, chứ đi ăn mấy đồng bạc phí còm cõi để làm gì". Đây là một quan niệm sai lầm. Người làm nghề hay gọi là dân Pro đôi khi họ giàu có hoặc không có tiền, hoàn toàn không liên quan đến việc họ theo đuổi nghề nghiệp tư vấn. Họ có đam mê, thích chia sẻ kiến thức, thích lan toả kinh nghiệm thực chiến. Tất nhiên người Cố vấn đích thực phải có kiến thức chuẩn, không phải là dạng "thùng rỗng kêu to", không phải là "con vẹt" khi hót lại những điều trong sách vở hay dịch từ báo Mỹ. Họ phải có cái tôi của mình, có quan điểm và phương pháp riêng, có kinh ngjiệm và khả năng hành động theo chiến lược đã đề ra. Ngoài các tố chất đặc biệt đó, Nhà Cố vấn cũng nên là người biết lắng nghe, biết tương tác và giải toả các bức xúc của khách hàng.

Ai cũng cần bạn đồng hành, nhất là đồng hành trên con đường chông gai như đầu tư chứng khoán. Bạn đồng hành cần sự trung thực, độc lập và khách quan, và đặc biệt phải mang lại giá trị bền vững cho khách hàng của mình. Đương nhiên vấn đề cân nhắc hiệu quả thu được với số tiền bỏ ra cũng là yếu tố quan trọng. Nhưng nếu mức phí dịch vụ chỉ tối đa 1%/ năm so với số vốn của mình thì đó là chi phí nhỏ và hợp lý, rất đáng nên thử dùng. Thị trường ngày càng sẽ tiến bước lên hơn trên con đường chuyên nghiệp. Cho nên chúng ta cũng cần thay đổi tư duy để có thể thích ứng và tiến bộ hàng ngày.