Đặt kỳ vọng đúng chỗ với nhóm cổ phiếu chu kỳ

Với hầu hết các cổ phiếu, tỷ lệ P/E thấp được coi là một điều tốt lành, nhưng với các cổ phiếu chu kỳ thì điều này lại ngược lại. Chỉ số P/E thấp của các công ty chu kỳ là dấu hiệu cho thấy công ty đang ở vào khúc cuối của giai đoạn thịnh vượng”, trích cuốn sách Đánh bại Phố Wall của Peter Lynch.

Cổ phiếu có tính chu kỳ hay cổ phiếu chu kỳ (Cyclical Stock) là chứng khoán vốn có giá cổ phiếu bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi của kinh tế vĩ mô hay sự thay đổi có hệ thống trong toàn bộ nền kinh tế.

Thông thường, cổ phiếu có tính chu kỳ diễn biến theo các chu kỳ của một ngành kinh tế qua các giai đoạn như mở rộng, đỉnh cao, suy thoái và phục hồi. Hầu hết các cổ phiếu có tính chu kỳ thuộc về các doanh nghiệp bán các mặt hàng không thiết yếu mà người tiêu dùng có khả năng mua nhiều hơn trong thời kỳ kinh tế bùng nổ. Những cổ phiếu này cũng đến từ các doanh nghiệp có sản phẩm mà người tiêu dùng chọn chi tiêu ít hơn và cắt giảm trong thời kỳ suy thoái.

Nếu suy thoái đủ nghiêm trọng, cổ phiếu có tính chu kỳ có thể trở nên hoàn toàn vô giá trị và các doanh nghiệp có thể sẽ phá sản. Do đó, nhà đầu tư nên thận trọng khi đầu tư vào các cổ phiếu có tính chu kỳ. Cổ phiếu có tính chu kỳ tăng và giảm theo chu kỳ kinh tế. Nhà đầu tư có thể dự đoán được sự chuyển động về giá trong những cổ phiếu có tính chu kỳ, từ đó cố gắng xác định đúng thời điểm tham gia thị trường như mua cổ phiếu ở điểm thấp trong chu kỳ kinh doanh và bán khi ở điểm cao.

Tuy nhiên, việc dự đoán luôn đưa đến hai kết quả: đúng hoặc sai. Đây cũng chính là lý do tại sao các nhà đầu tư cần cẩn thận về tỷ trọng của cổ phiếu có tính chu kỳ trong danh mục đầu tư tại bất kỳ thời điểm nào.

Lấy ví dụ về cổ phiếu ngành thép - ngành có tính chu kỳ cao đã khiến nhiều cổ đông trả cái giá rất đắt thời gian vừa qua. Trong thời điểm dịch bệnh vừa qua có thể xem là thời kỳ “đỉnh cao” của ngành. Tuy nhiên, sau giai đoạn tốt, các yếu tố bất lợi đã bắt đầu xuất hiện. Ngược thời gian, ngành thép trong 10 năm vừa qua cũng có tình trạng như vậy: Khoảng 3 - 4 năm rất ổn rồi sau đó là hơn 1 năm, toàn bộ ngành gặp bất lợi, nhiều thông tin ngược chiều làm giá cổ phiếu đi xuống. Thời điểm hiện tại là lúc các nhà đầu tư lớn nhỏ trên thị trường cho rằng mức PE forward năm 2022 của VN-Index là 11.x là mức cực rẻ của thị trường chứng khoán Việt Nam thì có những cổ phiếu chu kỳ như cổ phiếu thép chỉ giao dịch ở mức PE 2-4 lần. Các cổ phiếu bluechip có P/E trung bình khoảng 15 - 20 lần, nhưng cổ phiếu ngành thép, thậm chí là bluechip như HPG chỉ có P/E 8 - 9 lần, những lúc tốt có thể lên 10 lần nhưng sau đó đi xuống. Như vậy, chiếu theo thời điểm hiện tại, cổ phiếu thép đang trong giai đoạn bất lợi. Do đó, nếu chỉ đầu tư trong khoảng thời gian quá ngắn 2 - 6 tháng thì rất khó hồi phục vì giá thép đang đi xuống.