Đánh giá lại quy mô GDP cho thấy rõ hơn bức tranh nền kinh tế Việt Nam

Mục đích đánh giá lại quy mô GDP, là để thấy đúng bức tranh, năng lực kinh tế, hiệu quả các chính sách kinh tế. Việc đánh giá lại quy mô GDP còn được sử dụng để xây dựng các mục tiêu kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2020 - 2025 và chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021 - 2030.

Đánh giá hiệu quả các chính sách kinh tế

Theo Tổng cục Thống kê, tổng sản phẩm trong nước (GDP) là chỉ tiêu kinh tế vĩ mô quan trọng, phản ánh chất lượng tăng trưởng của nền kinh tế và tính toán các chỉ tiêu đòn bẩy... Những chỉ tiêu kinh tế vĩ mô này giúp Đảng, Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương xây dựng chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và đề ra các chính sách, giải pháp phát triển đất nước. Đồng thời, là cơ sở cho doanh nghiệp hoạch định chính sách và chiến lược kinh doanh của mình.

Trong quá trình biên soạn chỉ tiêu GDP ở bất cứ quốc gia nào luôn có những vấn đề phát sinh cần phải rà soát, đánh giá lại cả trong ngắn hạn và trong dài hạn. Hầu hết các quốc gia có năng lực thống kê tốt đều tiến hành rà soát, đánh giá lại quy mô GDP thường xuyên và định kỳ.

Từ năm 2010 đến nay, nhiều quốc gia như Mỹ, Trung Quốc, Canada, Đức, Nga, Italia, Croatia, Indonesia... đã tiến hành đánh giá lại quy mô GDP, các chỉ tiêu vĩ mô khác có liên quan và công bố kết quả đánh giá lại.

Ví dụ như Mỹ công bố kết quả đánh giá lại quy mô GDP năm 2012 tăng thêm 560 tỷ USD, tăng 3,6% so với số liệu đã công bố; năm 2013, GDP của Nga được đánh giá lại tăng 24,3%; Đức tăng 3%; Italia tăng 7%. Năm 2014, GDP của Bulgari đánh giá lại tăng 31,2%; Rumani và Croatia tăng 28,4%... Ngoài ra, một số quốc gia khác cũng đánh giá lại quy mô GDP và có sự thay đổi đáng kể như: Ghana tăng 60%; Nigeria tăng 59,5%; Maldive tăng 37%; Kenya tăng 25%…

Ông Kamal Malhotra, Điều phối viên thường trú của Liên hợp quốc tại Việt Nam cho biết, nền kinh tế Việt Nam thập kỷ qua đạt kết quả cao, cơ cấu nền kinh tế cũng thay đổi là kết quả của quá trình phát triển kinh tế năng động. Theo đó, vai trò của FDI và công nghệ thông tin đã tạo ra tiềm năng lớn đối với doanh nghiệp trong nước. Do đó, Việt Nam rà soát, đánh giá lại quy mô GDP của nền kinh tế là cần thiết.

Liên hợp quốc ghi nhận những nỗ lực của Tổng cục Thống kê trong việc đánh giá điều chỉnh quy mô GDP. Tổng cục Thống kê đã cập nhật được những thông tin mới và tuân thủ theo đúng phương pháp, thông lệ quốc tế nhằm phản ánh sát thực hơn quy mô GDP.

“Việc điều chỉnh quy mô GDP cần được cập nhật thường xuyên sẽ giúp Chính phủ Việt Nam trong việc xây dựng chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và đề ra các chính sách, giải pháp phát triển đất nước. Đồng thời, giúp doanh nghiệp hoạch định được hoạt động kinh doanh của mình”, ông Kamal Malhotra nhấn mạnh.

Cơ sở để hoạch định chính sách

Ông Nguyễn Bích Lâm, Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, cho biết quy mô GDP tăng 25,4%/năm trong giai đoạn 2010 - 2017 sau khi đánh giá lại. Tỉ lệ này tương ứng với số tiền tăng mỗi năm 935 nghìn tỉ đồng. Trong đó, năm 2011 có tỉ lệ tăng cao nhất với 27,3%.

Năm 2017, quy mô GDP sau khi đánh giá lại đạt 6,294 triệu tỉ đồng, tăng gần 1,3 triệu tỉ đồng so với con số công bố trước đây.

Nguyên nhân dẫn đến GDP tăng so với công bố trước đây, ông Nguyễn Bích Lâm cho hay, kinh tế Việt Nam từ năm 2010 đến nay đã có nhiều chuyển biến. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch khá nhanh cùng với sự phát triển mạnh mẽ cả về quy mô lẫn tốc độ.

Bên cạnh đó, chủ trương và chính sách của nhà nước về phát triển khu vực kinh tế tư nhân, khuyến khích chuyển đổi hộ kinh doanh lớn lên thành doanh nghiệp dẫn đến sự phát triển nhanh của khu vực doanh nghiệp. Đặc biệt, khu vực doanh nghiệp ngoài nhà nước có sự tăng trưởng mạnh mẽ mà chưa được phản ánh kịp thời và đầy đủ trong dữ liệu của cơ quan quản lý nhà nước có liên quan.

Mục đích đánh giá lại quy mô GDP, theo ông Nguyễn Bích Lâm, là để đánh giá đúng bức tranh, năng lực kinh tế, đánh giá hiệu quả các chính sách kinh tế. Bên cạnh đó, việc đánh giá lại quy mô GDP còn được sử dụng để xây dựng các mục tiêu trong chiến lược phát triển kinh tế xã hội giai đoạn 2021 - 2030 và kế hoạch phát triển kinh tế xã hội giai đoạn 2021 - 2025.

Trả lời câu hỏi của phóng viên về lợi ích của việc đánh giá lại quy mô GDP, ông Nguyễn Bích Lâm cho biết, khi đánh giá lại quy mô GDP, Chính phủ, các bộ ngành và người dân hay người sử dụng thông tin có được bức tranh xác thực nhất về nền kinh tế. "Từ đó, Chính phủ có được những chính sách đúng để vận hành nền kinh tế trong thời gian tới. Và từ những chính sách đúng thì chắc chắn nền kinh tế sẽ vận hành tốt hơn, tăng trưởng tốt hơn, người dân sẽ được hưởng lợi qua chuyện tăng trưởng kinh tế chất lượng hơn, hiệu quả hơn”, ông Nguyễn Bích Lâm khẳng định.

Theo Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, đến thời điểm này đơn vị mới công bố kết quả đánh giá lại quy mô GDP bởi đến giờ mới có kết quả của 2 cuộc tổng điều tra: Tổng điều tra nông thôn, nông nghiệp và thủy sản của giai đoạn 2011 - 2016 và tổng điều tra kinh tế 2012 - 2017 để phân tích, khuyến nghị về chính sách.

Lý giải nguyên nhân lớn nhất dẫn đến thay đổi về quy mô GDP, Tổng cục Thống kê cho biết, khi rà soát bổ sung nguồn thông tin từ tổng điều tra, trong dãy số liệu đánh giá lại GDP giai đoạn 2010 - 2017 bổ sung thêm là 76.000 doanh nghiệp. Trong số các doanh nghiệp này, đa phần là số lượng doanh nghiệp bổ sung thêm từ kết quả của Tổng điều tra kinh tế năm 2017 và từ hồ sơ hành chính của Tổng cục Thuế.

Về nguyên nhân thống kê thiếu 76.000 doanh nghiệp, ông Nguyễn Việt Phong, Vụ trưởng Vụ Thống kê Xây dựng và Vốn đầu tư cho biết, thời gian qua nền kinh tế Việt Nam tăng trưởng nhanh nên không chỉ ngành thống kê mà cơ quan quản lý ở nhiều bộ phận cũng chưa cập nhật được đầy đủ.

Cùng với đó, doanh nghiệp Việt Nam chủ yếu là nhỏ và vừa, có nhiều doanh nghiệp có dưới 5 nhân lực. Trong số doanh nghiệp Việt Nam, không ít doanh nghiệp không có kế toán gây khó khăn trong thống kê, thu thập thông tin bởi thông tin thống kê chủ yếu qua kế toán. Đặc biệt, hiện nay 1 bộ phận doanh nghiệp trong đó có doanh nghiệp lớn nhưng không thực hiện đầy đủ trách nhiệm cung cấp thông tin chính xác cho cơ quan quản lý.

“Trong số 76.000 doanh nghiệp, có không ít doanh nghiệp thành lập nhưng không hoạt động, lập doanh nghiệp trá hình hoặc hoạt động không có hiệu quả. Đây là thực trạng của nền kinh tế mà cơ quan chức năng cần vào cuộc”, ông Nguyễn Việt Phong nhấn mạnh.

Để khắc phục tình trạng trên, thời gian tới, Tổng cục Thống kê sẽ phối hợp tích cực với các cơ quan quản lý và doanh nghiệp để khai thác triệt để hồ sơ tài chính, cơ sở dữ liệu thuế của Bộ Tài chính. Hiện nay số liệu các doanh nghiệp nộp báo cáo thuế cơ bản đầy đủ. Điều này sẽ khắc phục sự thiếu hụt trong thời gian tới.

Cùng với đó, Tổng cục Thống kê sẽ phối hợp cơ quan chức năng tăng cường tuyên truyền nâng cao trách nhiệm doanh nghiệp trong cung cấp thông tin, tăng cường thanh kiểm tra thậm chí xử phạt hành chính với doanh nghiệp không thực hiện.

“Chúng tôi sẽ cải thiện phương pháp thu thập thông tin hiện đại, đảm bảo thu thập thông tin chính xác. Đồng thời áp dụng công nghệ thông tin để doanh nghiệp cung cấp thông tin online”, ông Nguyễn Việt Phong cho biết.