Cuộc chiến kim tiền tranh cử Tổng thống Mỹ - Bài 2: Ông Biden 'chậm chân nhưng lại ăn miếng lớn'

Thắng lợi bất ngờ trong việc gây quỹ hồi tháng 8 với 365 triệu USD đã giúp ông Joe Biden lập kỷ lục gây quỹ cao nhất mọi thời đại. Năm 2016, cả Hillary Clinton và Donald Trump gây quỹ cộng lại mới được 233 triệu USD, còn ứng viên John McCain trong cả chiến dịch tranh cử 2008 mới kiếm được 383 triệu USD.

Việc ông Joe Biden huy động được 364,5 triệu USD tiền gây quỹ tranh cử trong tháng 8 vừa qua phản ánh sự phấn khích của cử tri Mỹ khi ông Biden chọn Thượng nghị sĩ Kamala Harris làm người đồng hành trong chiến dịch tranh cử của mình.

Điều thú vị, theo các con số mà chương trình tranh cử của ông Biden đưa ra, 95% số tiền quyên góp nói trên đến từ những người ủng hộ ông Biden ở cấp độ cơ sở (địa phương) và hơn 1,5 triệu người trong số đó là những người đầu tiên quyên góp tiền cho ông Biden trong tháng 8.

Phát biểu ngay sau khi công bố con số tiền huy động được, ông Biden nói: "Hơn bất cứ điều gì, con số này khiến tôi rất xúc động và cảm thấy mình nhỏ bé biết nhường nào. Ngay trong thời kỳ suy thoái và bệnh dịch toàn cầu, các gia đình lao động đã dành một số tiền để gia tăng sức mạnh cho chiến dịch tranh cử của chúng tôi. Những số tiền nhỏ bé đã tích hợp lại thành một số tiền khổng lồ".

Kỷ lục gây quỹ mọi thời đại

Số tiền gây quỹ của ông Biden kinh ngạc đến mức nó vượt lên bất kỳ ngân khoản gây quỹ nào được thực hiện trong các chiến dịch tranh cử tổng thống Mỹ từ trước đến nay. Và điều thú vị hơn nữa là 57% tổng số quyên góp này, tức là tương đương 205 triệu USD được thực hiện qua hình thức trực tuyến.

Để so sánh, hãy nhớ lại là vào tháng 8 năm 2016, cả hai ứng viên của đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa lúc đó là bà Hillary Clinton và ông Donald Trump huy động tổng cộng được 233 triệu USD, trong đó phần của ông Trump và GOP (đảng Cộng hòa) chỉ có 90 triệu USD, còn 143 triệu USD thuộc về bà Clinton và đảng Dân chủ. Năm 2008, ứng viên của đảng Cộng hòa John McCain trong toàn bộ chiến dịch tranh cử của mình mới huy động được 383 triệu USD.

Còn kỷ lục huy động gây quỹ trong vòng 1 tháng lớn nhất trước đây thuộc về ông Barack Obama vào năm 2008, khi ứng viên tổng thống Mỹ của đảng Dân chủ lúc đó huy động được gần 200 triệu USD.

Tuy nhiên, theo tờ New York Times, việc so sánh trực tiếp như vậy là khá phức tạp bởi các quy tắc tài chính trong các chiến dịch tranh cử là rất khác nhau, và chúng cũng đã thay đổi khá nhiều trong vòng 15 năm qua, cho phép các ứng cử viên và ủy ban tranh cử huy động được nhiều tiền hơn từ các nhà tài trợ.

Tuy thu được rất nhiều tiền tài trợ nhưng chiến dịch tranh cử của ông Biden lại không tiết lộ họ còn tổng cộng bao nhiêu tiền để chi tiêu trong 2 tháng cuối cùng của chiến dịch tranh cử.

Các cuộc thăm dò cho thấy ứng cử viên Biden đã liên tục dẫn trước ông Trump trong suốt cuộc tổng tuyển cử, tuy nhiên một số cuộc thăm dò đã cho thấy khoảng cách giữa hai thành viên trong cuộc đua được rút ngắn lại trong tuần qua.

Với tư cách tổng thống đương nhiệm, ông Donald Trump thích có được một nền tảng vận động cử tri 'vô tiền khoáng hậu', qua đó, ông có thể tiếp xúc được với cử tri qua bất cứ hình thức nào, báo chí, truyền hình, phát thanh hay internet. Mặc dầu vậy, trong mùa hè này, chiến dịch tranh cử của ông Biden lại chi nhiều hơn chiến dịch của ông Trump cho các quảng cáo kỹ thuật số cũng như truyền hình. Theo phân tích của hãng tin Mỹ AP, ông Biden đang dẫn trước ông Trump với tỷ số 2-1.

Tuy nhiên, một điểm khác biệt then chốt đáng chú ý là tỷ lệ ủng hộ ông Biden đang tiến sát con số "kỳ diệu" 50%, tính trên toàn quốc cũng như ở các bang chiến địa trọng yếu. Theo thống kê của RealClearPolitics, ứng viên Biden đang có tỷ lệ ủng hộ trên toàn quốc là 49,3%, dẫn trước Tổng thống Trump 6,2 điểm phần trăm. Tỷ lệ ủng hộ dành cho ông Biden cao hơn đáng kể so với con số 44,9% dành cho bà Clinton vào cùng thời gian này năm 2016. Khi đó, bà Clinton chỉ dẫn trước ông Trump 1 điểm phần trăm.

Kịch bản tương tự đang xảy ra ở nhiều bang chiến địa, khi ông Biden có sự ủng hộ của khoảng 48% số cử tri tham gia thăm dò, so với tỷ lệ trên dưới 45% của bà Clinton vào giữa tháng 9/2016 tại các bang này. Một số bang như vậy kết thúc với kết quả số cử tri dao động bỏ phiếu giúp ông Trump chiến thắng năm 2016. "Ông Biden đang được yêu thích, và rõ ràng nếu tỷ lệ ủng hộ là 50%, ông ấy sẽ tiến một mạch về đích", ông Miringoff, giám đốc Viện Marist về ý kiến công chúng, đánh giá.

Bước vào chặng cuối cùng 60 ngày của cuộc chạy đua tổng thống, chiến dịch tranh cử của ông Biden dành hơn 280 triệu USD cho các quảng cáo kỹ thuật số và truyền hình. Trong khi đó, một phát ngôn viên chiến dich tranh cử của ông Trump nói với AP rằng họ có kế hoạch chi 200 triệu USD cho quảng cáo tại nhiều bang, trong đó có cả những bang mà ông Trump đã từng thắng rất dễ dàng vào năm 2016, như Montana và Iowa.

Nhưng ông Biden đã sẵn sàng để vượt qua ông Trump về quảng cáo trong những tuần cuối cùng của cuộc đua. Chiến dịch tranh cử của đảng Dân chủ đã chi khoảng 181 triệu USD cho quảng cáo trên truyền hình và đài phát thanh từ tháng 9 đến tháng 11, so với 156 triệu USD của chiến dịch Trump, theo số liệu theo dõi quảng cáo của Advertising Analytics.

Các hợp đồng quảng cáo đã ký cho thấy ông Biden sẽ chi tiêu nhiều hơn ông Trump ở các bang chiến trường như Bắc Carolina, Pennsylvania, Michigan, Arizona và Wisconsin. Trong khi đó, ông Trump dự kiến ​​sẽ chi tiêu nhiều hơn ông Biden ở các bang như Florida và Ohio.

Cả hai bên đều đang tăng cường mua quảng cáo truyền hình và kỹ thuật số, và khoản tiền khổng lồ của ông Biden đảm bảo rằng ông sẽ có đủ tiền để bảo vệ các bang mà bà Hillary Clinton đã giành được chiến thắng vào năm 2016. Không chỉ vậy, ông Biden đang cố gắng mọi cách để xâm nhập vào 'lãnh thổ' của các cử tri truyền thống vốn luôn bỏ phiếu cho ông Trump.

Quảng cáo và những đích nhắm

CNN có vẻ như là cơ quan truyền thông đầu tiên được chiến dịch tranh cử của ông Biden chia sẻ những thông tin về kế hoạch quảng cáo trong những ngày tới. Khoản đầu tư kỷ lục 64 triệu USD cho các quảng cáo được công bố ngay sau khi chiến dịch tranh cử của ông Biden có được khoản tiền tài trợ khổng lồ vào tháng 8.

Chiến dịch quảng cáo mới này diễn ra trong bối cảnh ông Biden đang có nhiều lợi thế hơn ông Trump trong các cuộc thăm dò cấp quốc gia. Số tiền nói trên được chi cho các quảng cáo trên truyền hình, các nền tảng kỹ thuật số và báo in ở nhiều bang chiến trường quan trọng. Một số quảng cáo hoàn toàn mới bắt đầu khởi chạy hôm thứ Tư 16/9 vừa qua.

Cặp quảng cáo mới nhắm vào chủ đề chăm sóc sức khỏe, có cảnh hai gia đình có con đang chiến đấu với bệnh tật cung cấp những lời chứng thực tế có lợi cho ứng viên đảng Dân chủ Joe Biden.

Trong quảng cáo đầu tiên, "Little Brother", một người mẹ nói về con trai mình, Beckett đang mắc bệnh bạch cầu. "Nếu Donald Trump loại bỏ luật chăm sóc sức khỏe của chúng tôi, con trai tôi sẽ không được bảo vệ", cô nói. "Chúng tôi cần một tổng thống, người sẽ bảo vệ việc chăm sóc sức khỏe của chúng tôi, và đó là Joe Biden." Quảng cáo sẽ phát sóng ở Michigan, Minnesota, Bắc Carolina, Pennsylvania và Wisconsin.

Quảng cáo thứ hai liên quan tới "Anthony", tên một cậu bé được sinh ra đã có sẵn bệnh trong người. "Tôi nghĩ Joe Biden sẽ là người bảo vệ Anthony và những người có sẵn bệnh trong người", cha của Anthony nói.

Hai quảng cáo mới khác có tựa đề: "Không thể tha thứ" và "Hãy làm công việc của bạn", giới thiệu nhanh những điểm nhận xét mà Biden đã đưa ra, bao gồm bài phát biểu khá thuyết phục của ông trong Hội nghị Quốc gia Đảng Dân chủ và quảng cáo dài 15 giây trên truyền hình về chiến dịch tranh cử của ông.

Về phần mình, chiến dịch tranh cử tổng thống của ông Trump hôm thứ Ba thông báo rằng họ đang tăng cường quảng cáo trên truyền hình xung quanh các vấn đề về kinh tế, sẽ được phát sóng ở Bắc Carolina, Florida, Georgia, Michigan, Minnesota, Wisconsin, Arizona, Pennsylvania, Nebraska và Maine. Chiến dịch cũng sẽ mua thêm quảng cáo trên các kênh truyền hình cáp quốc gia.

Ngược lại, chiến dịch tranh cử của ông Trump lại giảm các quảng cáo đã lên lịch ở Iowa, Nevada và Ohio trong tuần này. Nhưng cho dù người của tổng thống cắt bớt quảng cáo ở Ohio, ông Trump lại có vẻ không mất lợi thế cạnh tranh nhiều so với ông Biden, người vốn không chi nhiều cho quảng cáo ở bang này, theo dữ liệu của CMAG.

Chiến dịch của ông Biden gần đây cũng đã phát hành một loạt quảng cáo truyền hình, kỹ thuật số và đài phát thanh mới trên toàn quốc và ở các bang chiến trường nhắm mục tiêu cụ thể đến người Mỹ da đen và người Mỹ Latinh.

Hai trong số các quảng cáo nhắm mục tiêu đến cộng đồng da đen có tên "Shop Talk Our Right" và "Shop Talk Trust", giới thiệu những người đàn ông da đen thảo luận về sự ủng hộ của họ đối với ông Biden và ứng cử viên phó tổng thống Kamala Harris. Những quảng cáo đó sẽ phát sóng ở Florida, Michigan, North Carolina, Pennsylvania và Wisconsin.

Hạ nghị sĩ Louisiana Cedric Richmond, đồng chủ tịch của chiến dịch Biden, nói rằng chiến dịch đang nhắm mục tiêu khác nhau đến nam giới và phụ nữ da đen về các vấn đề tương tự với niềm tin rằng kết quả cuối cùng sẽ giống nhau. "Thông điệp có thể khác, bởi vì chúng tôi đang nói đến một số nhu cầu hoặc các vấn đề cụ thể, chúng tôi tin rằng kết quả sẽ giống nhau và chúng tôi phải kiếm được phiếu bầu", ông nói với báo chí vào hôm thứ Hai.

Chiến dịch đã phát hành một loạt các quảng cáo bằng tiếng Tây Ban Nha trong tuần này trên TV, trên nền tảng kỹ thuật số và trên đài phát thanh ở Florida tập trung vào các vấn đề của nền kinh tế và phản ứng của Trump với cơn bão Maria. Một quảng cáo trên đài phát thanh bổ sung bằng tiếng Tây Ban Nha tập trung hướng tới người lao động và một quảng cáo trên TV và kỹ thuật số chỉ trích phản ứng của tổng thống đối với đại dịch đang xuất hiện ở các bang chiến trường quan trọng như Arizona, Minnesota, Nevada, North Carolina, Pennsylvania và Wisconsin.

Đối sách của ông Trump

Trong khi hình ảnh, lời nói và các khẩu hiệu tranh cử của ông Biden đang tràn ngập các làn sóng quảng cáo sau khi số tiền gây quỹ cho chiến dịch tranh cử của ông tăng gần gấp đôi so với ông Trump thì cựu phó tổng thống lại có vẻ yếu thế hơn trong một cuộc chiến bất đối xứng khác.

Sở dĩ như vậy vì ông Trump đã khai thác các nguồn lực của chính phủ liên bang để hỗ trợ nỗ lực tái tranh cử của mình theo một cách có hệ thống và khá toàn diện. Nói theo cách khác, Kho bạc Hoa Kỳ của ông Trump chắc chắn lớn hơn kho bạc mà chiến dịch tranh cử của ông Trump đang có.

Tất cả các tổng thống tìm kiếm chiến thắng trong nhiệm kỳ thứ 2 đều sử dụng những cái bẫy có sẵn trong văn phòng làm việc của họ để thúc đẩy chiến dịch tranh cử. Nhưng ông Trump tỏ ra là bậc thầy trong việc tạo ra mức độ cộng sinh giữa Nhà Trắng và chiến dịch chính trị của mình.

Ông đã cậy nhờ người phụ tá đắc lực nhất của mình trong Nhà Trắng, cũng chính là người con rể của ông - Jared Kushner, làm tổng điều phối các hoạt động chiến dịch tái tranh cử của ông từ chính cánh Tây của Nhà Trắng. Và điều này khiến cho người ta không thể hiểu nổi khi nào thì người con rể của ông làm công việc chính là phụ tá tổng thống, còn khi nào anh ta thực hiện việc tổng điều phối chiến dịch tái tranh cử của bố vợ.

Không chỉ thế, mới tháng trước đây thôi, ông Trump đã biến khu vực Vườn Hồng (Rose Garden) và bãi cỏ phía nam của Nhà Trắng thành các sân khấu trong Đại hội toàn quốc của đảng Cộng hòa.

"Hơn cả một số tổng thống khác, ông Trump sẵn sàng sử dụng quyền lực (tổng thống) cho các mục đích chính trị (cá nhân) mà không hề lăn tăn gì cả. Tuy nhiên, đó là các bài học về luận tội mặc dầu những việc tương tự vẫn có thể tiếp tục diễn ra", Julian Zelizer, nhà sử học chuyên về các tổng thống và giáo sư Đại học Princeton, nói.

Năm ngoái, ông Trump đã bị Hạ viện Mỹ luận tội khi ông giữ lại gần 400 triệu USD mà Mỹ viện trợ quốc phòng cho Ukraine để gây áp lực buộc nước này tiến hành các điều tra về ông Biden.

Đầu năm nay, theo NBC News, lực lượng đặc nhiệm chống virus corona của Nhà Trắng đã mua hàng tỷ USD hàng hóa và dịch vụ, nhưng lại phân phối và giữ lại các viện trợ khẩn cấp, một phần trên cơ sở của các cân nhắc chính trị.

Bộ Y tế và dịch vụ con người mới đây mở thầu một hợp đồng quan hệ công chúng nhằm 'xóa tan mọi tuyệt vọng và vực dậy niềm hy vọng' cho người dân trước đại dịch Covid-19 trị giá tới 250 triệu USD. Nhưng có vẻ hợp đồng này là để xóa bớt đi những hình ảnh xấu của Tổng thống Mỹ trong việc xử lý đại dịch.

Vẫn theo NBC News, danh sách các nhiệm vụ, cũng như cách thức tiến hành của các cơ quan liên bang được thực hiện để hỗ trợ các mục tiêu chính trị của ông Trump có vẻ dài tới... vô hạn.

Giống như các tổng thống trước kia, ông Trump thường khoe khoang về sự hỗ trợ bằng tiền mặt của liên bang cho các cử tri. Chẳng hạn trong cuộc gặp cử tri ở Michigan vào tuần trước, ông nói đã hỗ trợ người dân và doanh nghiệp khắc phục thiệt hại do trận lũ lụt lịch sử gây ra. "Chúng tôi đã cấp 43 triệu USD trong quỹ liêng bang để giúp doanh nghiệp, người dân và cộng đồng ở trung tâm Michigan phục hồi lại sau trận lụt kinh khủng đó", ông nói.

Đối với ông Trump, điều khác biệt là ở chỗ đại dịch Covid-19 đang mang lại cho ông nhiều tiền hơn để chi tiêu, nếu tính trong 1 năm, so với hầu hết các tổng thống khác trong toàn bộ các nhiệm kỳ của họ. Trong năm tài chính này, chính phủ liên bang đang trên đà chi cỡ 6,6 nghìn tỷ USD, nhiều hơn 49% so với năm tài chính 2019. Và ông Trump đã tìm cách tạo ra các lợi ích chính trị cho bản thân bằng chính những đồng đô la đóng thuế của người dân, bắt đầu bằng việc ghi tên của mình lên các tấm chi phiếu trong gói kích thích trị giá 290 tỷ USD được gửi đến những người dân Mỹ trong thời kỳ đỉnh điểm của cuộc khủng khoảng COVID-19.

Ông cũng thường nói về mối quan tâm của mình đối với các doanh nghiệp nhỏ, và nhắc đến Chương trình Chi phiếu Bảo vệ (Paycheck Protection Program) trị giá 500 tỷ USD mà chính phủ liên bang hỗ trợ là một trong những thành công của ông, nhưng lại hiếm khi nhắc tới vai trò của Quốc hội, cũng như chả đả động gì đến việc nhiều doanh nghiệp nhỏ đã buộc phải đóng cửa vì không tiếp cận được các nguồn vốn hỗ trợ.

Ông Trump cũng sử dụng các chính sách liên bang như những đòn bẩy nâng uy tín của bản thân ông đối với cử tri. Ông ra lệnh hoãn thuế thu nhập đối với các công nhân trên toàn liên bang, bao gồm cả nhân viên các lực lượng vũ trang và hứa sẽ bãi bỏ loại thuế này một khi ông được tái bầu. Nhưng trên thực tế, để làm được điều này cần phải yêu cần hẳn một đạo luật từ phía Quốc hội.

Vì vậy, trong khi ông Biden đang kiếm được bộn tiền tài trợ, và đảng Cộng hòa có lý khi lo ngại rằng số tiền tài trợ (ít ỏi) cho ông Trump phản ánh thái độ thờ ơ của các nhà tài trợ, thì ông Trump đã chứng minh được rằng ông có thể và sẵn sàng sử dụng những đồng đô la thu thuế của người dân để làm lợi cho chiến dịch tranh cử của mình.

"Điều này không có nghĩa là ông ấy sẽ chiến thắng. Nhưng nó chắc chắn là một phần trong các tính toán khi chúng tôi so sánh những gì mà hai ứng viên đang sẵn có", nhà sử học Zelizer nói.