Cổ phiếu phân bón: Mỏi mòn chờ sửa Luật Thuế VAT

Việc sửa đổi Luật Thuế giá trị gia tăng (VAT) được kỳ vọng sẽ trình Quốc hội xem xét thông qua ngay trong kỳ họp cuối năm nay. Nếu mọi việc diễn ra đúng theo lộ trình trên, cổ phiếu ngành phân bón sẽ nhận được cú huých lớn.

Kết quả kinh doanh sụt giảm

Trên sàn chứng khoán hiện nay, nhóm các công ty phân bón chỉ chiếm số lượng nhỏ và vốn hóa không phải quá lớn. Các cổ phiếu tiêu biểu hiện tại bao gồm: DPM, DCM, LAS, BFC, NFC, VAF và SFG. Hầu hết các cổ phiếu này đều có diễn biến giá không mấy tích cực trong nửa đầu năm nay. Nguyên nhân chính lý giải cho hiện tượng trên là kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp phân bón sụt giảm do chi phí sản xuất đầu vào tăng và cạnh tranh gay gắt với hàng nhập khẩu.

Cụ thể, kết thúc nửa đầu năm 2019, Công ty cổ phần (CTCP) Supe Phốt phát và hóa chất Lâm Thao (LAS) đạt doanh thu thuần 1.530 tỉ đồng, giảm 17,3% so với cùng kỳ năm 2018; lợi nhuận trước thuế (LNTT) đạt 16,5 tỉ đồng, giảm mạnh 82,1%. Theo LAS, sản lượng tiêu thụ giảm khiến tồn kho tăng cao, nên công ty phải giãn nợ, lùi thời gian thanh toán cho khách hàng, dẫn đến tăng khoản phải thu và phải tăng vay nợ để bổ sung vốn lưu động. Tại cuộc họp đại hội đồng cổ đông năm 2019, LAS đặt mục tiêu năm nay đạt 162 tỉ đồng LNTT, tăng 4% so với năm ngoái. Trong bối cảnh thị trường còn nhiều khó khăn, cộng với kết quả khiêm tốn trong nửa đầu năm, khả năng hoàn thành kế hoạch kinh doanh năm 2019 của LAS là không thật sự chắc chắn!

CTCP Phân bón Bình Ðiền (BFC) - một trong những doanh nghiệp có thị phần tiêu thụ phân NPK hàng đầu - cũng trải qua nửa đầu năm 2019 không mấy khả quan với doanh thu giảm 9,7% và LNTT giảm 86% so với cùng kỳ. Với kết quả này, BFC mới hoàn thành 8,5% kế hoạch lợi nhuận năm (290 tỉ đồng).

Trong nhóm doanh nghiệp sản xuất phân u rê, doanh thu của CTCP Phân bón dầu khí Cà Mau (DCM) có phần khả quan hơn khi tăng 5,9% so với cùng kỳ, đồng thời chi phí tài chính giảm 54% nhờ thanh toán trước hạn 50 triệu đô la Mỹ khoản vay dài hạn. Nhưng do tốc độ tăng giá vốn nhanh hơn tốc độ tăng doanh thu nên LNTT giảm 25,6% xuống còn 325 tỉ đồng. Với Tổng công ty Phân bón và Hóa chất dầu khí (DPM), ngoài yếu tố thị trường, trong nửa đầu năm nay, DPM đã phải dừng sản xuất để bảo dưỡng định kỳ trong hơn hai tháng, đến đầu tháng 5-2019 mới hoạt động trở lại. Ðiều này khiến sản lượng u rê trong nửa đầu năm 2019 giảm 38% so với cùng kỳ, dẫn đến doanh thu giảm 26,7% và lãi ròng hợp nhất giảm 78,1%, chỉ đạt 102 tỉ đồng.

Hoạt động kinh doanh gặp khó khăn đã ảnh hưởng tiêu cực tới thị giá của nhiều cổ phiếu phân bón trên thị trường chứng khoán. Ðơn cử, từ đầu năm đến nay, thị giá LAS đã giảm hơn 30% và cũng là năm thứ 3 liên tục suy giảm, dẫn đến vốn hóa thị trường giảm gần 50%. Tương tự, vốn hóa của BFC giảm hơn 40%, còn DPM giảm 30%, DCM giảm 20%...

Riêng VAF và NFC là những mã hiếm hoi thị giá không giảm, thậm chí còn tăng, nhưng nguyên nhân không phải do kinh doanh tích cực mà chủ yếu bởi thanh khoản các mã này quá thấp, nên ít tác động đến thị giá.

Giá cổ phiếu giảm không chỉ ảnh hưởng đến nhà đầu tư và doanh nghiệp mà còn khiến việc thoái vốn của Nhà nước gặp khó khăn. Trong đợt đấu giá 13,9 triệu cổ phần của tập đoàn Hóa chất Việt Nam (Vinachem) tại SFG (tương đương 29% vốn điều lệ) vào tháng 7-2019, đã không có nhà đầu tư nào đăng ký tham gia đấu giá.

Trông chờ sửa Luật Thuế VAT

Trong bối cảnh triển vọng kinh doanh chưa sáng, các doanh nghiệp phân bón đang chờ đợi sự thay đổi về chính sách để có thể giảm bớt khó khăn, nhất là câu chuyện sửa đổi Luật Thuế VAT.

Trước năm 2015, phân bón là mặt hàng nằm trong diện chịu thuế VAT 5%, sau đó việc sửa luật đã chuyển mặt hàng này sang danh mục không chịu thuế. Ðiều này đã tác động tiêu cực đến lợi nhuận của các doanh nghiệp trong ngành. Nguyên nhân là vì chi phí đầu tư nhà xưởng, máy móc, thiết bị và nhất là nguyên liệu đầu vào, đều đang chịu thuế VAT phổ biến ở mức 10%, cao hơn mức thuế VAT 5%, nên khi khấu trừ thuế doanh nghiệp vẫn có lợi. Khi chuyển sang không phải chịu thuế, mặc dù chi phí thuế đầu ra được giảm, nhưng chi phí thuế đầu vào lại không được khấu trừ khiến chi phí thuế tăng lên đáng kể, dẫn đến giảm lợi nhuận. Trong khi đó, phân bón nhập khẩu được hưởng ưu đãi cắt giảm thuế từ những cam kết trong các hiệp định thương mại mà Việt Nam tham gia, khiến giá thành giảm so với phân bón sản xuất trong nước, tạo sự cạnh tranh ngày càng gay gắt với phân bón sản xuất trong nước.

Bất cập này đã được các doanh nghiệp phân bón nhiều lần kiến nghị cơ quan quản lý và đề xuất sửa đổi Luật Thuế VAT theo hướng đưa phân bón vào diện chịu thuế VAT thay cho không chịu thuế. Điều này sẽ giúp tiết giảm chi phí thuế, qua đó tạo điều kiện để doanh nghiệp có thể hạ giá bán, tăng sức cạnh tranh với phân bón nhập khẩu. Thực tế, từ tháng 8-2017, Bộ Tài chính đã đưa ra định hướng sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế VAT và dự thảo luật sau đó đã quy định mức thuế cho sản phẩm phân bón là 5% nhưng điều này đến nay vẫn chưa được áp dụng do còn một số vướng mắc.

Ngoài ra, một yếu tố cũng có thể tạo đột biến cho cổ phiếu phân bón là việc thoái vốn của cổ đông nhà nước. Nếu như Vinachem đang có kế hoạch bán bớt vốn tại LAS, BFC, SFG trong giai đoạn từ nay đến năm 2020 thì tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) cũng đặt kế hoạch giảm tỷ lệ vốn tại DCM và DPM xuống dưới 51%.