Chuyện Facebook khởi nghiệp

Dùng Facebook chùa đã 5 năm, nhân ngày anh Mark đổi tên công ty thành Meta, tôi quyết định trả nợ Facebook bằng việc viết lại câu chuyện khởi nghiệp của Facebook.

Minh Chiết kể rẳng (chẳng biết có đúng hay không): “sáng ngày 4/2/2004, anh sinh viên Harvard năm 2 tóc xoăn tỏ tình với một bạn nữ sinh viên xinh đẹp cùng trường, nhưng bị từ chối. Trong cơn thất tình, lại giỏi phần mềm, nên anh SV2 tóc xoăn tức mình viết một phần mềm so sánh 2 khuôn mặt thiếu nữ và cho thêm chức năng bình luận, đại khái ai xinh hơn ai, ai dễ thương hơn, ai đáng yêu hơn. Anh SV2 tóc xoăn đặt tên phẩn mềm của mình là Facemash”.

Viết xong Facemash, SV2 tóc xoăn vào trong máy chủ của Harvard lấy mấy trăm bức ảnh nữ sinh viên của trường làm dữ liệu cho Facemash. Thật bất ngờ SV Harvard truy nhập nhiều đến nỗi máy chủ của trường bị sập. Ban giám hiệu Harvard điều tra, hoá ra anh xoăn phạm vào 3 tội tày đình: truy nhập vào máy chủ của trường bất hợp pháp, ăn cắp dữ liệu của trường, vi phạm bí mật về đời tư.

Ngay tối 4/2/2004, BGH Harvard họp xét kỷ luật, với 3 tội tày đình, SV2 tóc xoăn suýt bị đuổi học, may nhờ là sinh viên xuất sắc, lại thấy phần mềm Facemash cũng hay, BGH quyết định tha bổng.

Trong lúc BGH họp xét kỷ luật mình, SV năm 2 rủ 2 ông bạn SV ở cùng phòng ký túc xá nội trú lập công ty lấy tên The Facebook với sản phẩm khởi nghiệp là Facemash. Saverin nằm giường bên cạnh được rủ góp 15.000$ với 30% cổ phần, Moskovitz nằng giường tầng trên được rủ góp vốn 2.500$ với 5% cổ phần, còn anh SV2 tóc xoăn có 65% cổ phần.

Ngay tối hôm ấy SV năm 2 hoàn tất việc thành lập công ty trước khi buổi họp xét kỷ luật mình kết thúc. Mark phân vai mình làm CEO, Saverin làm CFO, còn Moskovitz làm CTO. Số vốn 15.000$ của Saverin dùng để trả tiền thuê máy chủ.

Số vốn góp quá ít ỏi chỉ đủ tiền hoạt động có mấy tháng, nhưng vì Facemash nhanh chóng được 1/2 sinh viên Harvard sử dụng, tiếp đến là SV các trường Stanford, Columbia, Yale sử dụng, nên tháng 4/2004 Mark đã tìm được nhà đầu tư thiên thần Peter Thiel, đầu tư 500.000$ để giữ 9% cổ phần.

Không những đầu tư nửa triệu đô cho Facebook, Peter Thiel còn bỏ tiền mua cho Mark một chiếc ô tô SUV Infiniti mới để thay thế chiếc xe Jeep cũ của Mark. Theo Hughes, một thành viên sáng lập, bạn Mark, việc Thiel mua chiếc xe mới thay chiếc xe cũ như một hàm ý rằng đã đến lúc cần phải khởi động lại Facebook.

Chính thời khắc được mua cho chiếc xe ô mới đã khơi mào cho việc theo đuổi tăng trưởng không ngừng và đôi khi liều lĩnh của Mark. Ngày 27/9/2004 công ty được thành lập lại với tên Facebook, với cơ cấu cổ đông mới là Mark 40%, Saverin 24%, Moskovitz 6% và Thiel 9%, 20% còn lại dành cho các nhân viên mới.

Khi Facebook IPO vào năm 2012, Thiel bán phần lớn cổ phần của mình ở Facebook được hơn 1 tỷ đô la, cao gấp hơn 2.000 lẩn số vốn góp 8 năm trước. Nếu Thiel không bán mà giữ nguyên cổ phiếu đến ngày hôm nay thì số cổ phiếu ấy trị giá trên 80 tỷ USD.

Còn Saverin tuy rời công ty từ rất sớm và có nhiều scandal trước khi buộc phải ra đi trong mâu thuẫn nặng nề nhưng tài sản của Saverin được ước tính là 14,7 tỷ USD.

Hiện tại Mark là sáng lập viên duy nhất còn ở lại điều hành Facebook, anh mới quyết định đổi tên công ty thành Meta với một tầm nhìn mới: người dủng có thể làm hầu hết mọi thứ mà họ có thể tưởng tượng ra, từ tụ tập bạn bè, gia đình đến làm việc, học tập, vui chơi, mua sắm và sáng tạo.