Chứng khoán Việt còn nhiều động lực và cơ hội để phát triển

Nhìn lại chặng đường 24 năm, thị trường chứng khoán Việt Nam đã tạo ra nhiều giá trị quan trọng góp phần tích cực vào phát triển kinh tế. Ở những giai đoạn thị trường không còn sôi động như hiện tại, mục tiêu cho năm 2025 hay xa hơn là 2030 như Đề án phát triển thị trường tới năm 2030 được Chính phủ phê duyệt vẫn còn nhiều thách thức nhưng thị trường vẫn còn nhiều động lực và cơ hội mới để phát triển...

Ông Bùi Hoàng Hải - Phó Chủ tịch Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước

Vốn hóa thị trường tương đương 300 tỷ USD

Phát biểu tại Tọa đàm “Thị trường chứng khoán Việt Nam: Động lực mới, Cơ hội mới” do báo Đầu tư tổ chức ngày 23/7, ông Bùi Hoàng Hải, Phó Chủ tịch Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước cho biết, thị trường chứng khoán Việt Nam có một chặng đường phát triển chưa dài, đến nay mới được 24 năm. So sánh với thị trường trong khu vực, thời gian hình thành và phát triển chỉ bằng 1/4 các thị trường xung quanh như Philippines, Thailand, Malaysia…

Tuy vậy, trong thời gian 24 năm, thị trường chứng khoán nước ta đã có những bước tiến vượt bậc và có thể vươn tới quy mô thị trường khá lớn trong khu vực. Đầu tiên chỉ với 2 cổ phiếu thì tới nay đã có hơn 1.800 cổ phiếu được đăng ký niêm yết giao dịch với mức vốn hóa thị trường lên tới 70% GDP, tương đương 300 tỷ USD. Nếu tính theo vốn hóa thị trường trên thế giới thì vốn hóa thị trường của thị trường chứng khoán Việt Nam không hề thấp, đứng thứ 34 hoặc 35.

Không chỉ thế, thị trường rất sôi động, mức thanh khoản trong năm 2024 luôn gần 1 tỷ USD/phiên, chưa tính đến khối lượng trên thị trường trái phiếu chính phủ (khoảng 8 - 9 nghìn tỷ đồng/phiên) và trái phiếu doanh nghiệp. Do vậy, có thể nói, nếu chỉ tính theo tính thanh khoản, thị trường chứng khoán Việt Nam có thể tự tin là một trong những thị trường sôi động nhất tại Đông Nam Á.

Cũng theo ông Hải, trong 24 năm qua, thị trường chứng khoán đã tạo ra giá trị rất lớn đối với nền kinh tế. Đầu tiên là về công tác cổ phần hóa. Sự ra đời của thị trường chứng khoán đã thúc đẩy mạnh mẽ cổ phần hóa và nâng cao hiệu quả của doanh nghiệp nhà nước. Nếu nhìn trên thị trường, trong số khoảng 1.800 doanh nghiệp đang niêm yết và đăng ký giao dịch thì có đến gần một nửa là các doanh nghiệp có nguồn gốc cổ phần hóa. Thông qua thị trường chứng khoán, đã có rất nhiều doanh nghiệp nhà nước mở rộng sản xuất, kinh doanh và đem lại rất nhiều giá trị cho nhà đầu tư và nhà nước. Điển hình như REE - doanh nghiệp đầu tiên tham gia thị trường - đã trở thành doanh nghiệp rất lớn.

Ngoài ra, rất nhiều tập đoàn tư nhân đang niêm yết trên thị trường chứng khoán. Nếu không có thị trường chứng khoán, chỉ với năng lực nội tại và nguồn vốn ngân hàng thì chúng ta khó có các tập đoàn lớn hiện nay đang niêm yết và có thể có những tập đoàn đứng trong Top 500 doanh nghiệp lớn nhất của Đông Nam Á.

Ý nghĩa lớn hơn là có thị trường chứng khoán thì mới lan toả tinh thần kinh doanh một cách công bằng và minh bạch. Đồng thời hiện nay, với sự khuyến khích của các chính sách, thị trường chứng khoán đang tác động đến hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp theo hướng có trách nghiệm hơn với cả xã hội và môi trường thông qua thực hành theo nguyên tắc của ESG, ngày càng đóng góp tốt hơn cho sự phát triển ổn định và bền vững của nền kinh tế.

Về mục tiêu phát triển thị trường tới 2030, đã có một số tiêu chí chúng ta gần đạt được như tiêu chí về tỷ lệ vốn hóa/GDP, tổng số lượng nhà đầu tư/tổng dân số của Việt Nam… Nếu tính về con số tỷ lệ vốn hóa/GDP, chúng ta đang giảm so với năm 2020, 2021, tuy nhiên nếu tính về mức độ tuyệt đối, mức vốn hóa thị trường đang tăng rất mạnh và chiếm 70% GDP, khoảng 300 tỷ USD, số lượng nhà đầu tư lên tới 9 triệu người và gần đạt với mục tiêu đề ra về chiến lược phát triển thị trường chứng khoán.

“Khi xây dựng chiến lược phát triển thị trường chứng khoán, chúng tôi đặt ra mục tiêu khá tham vọng và không dễ đạt được. Tuy nhiên, điểm chúng tôi nhìn thấy là có nhiều tiềm năng chúng ta có thể đạt được nhưng không dễ đạt được nếu không có sự cố gắng từ cơ quan quản lý, các thành viên thị trường. Chúng tôi tin rằng, với nền tảng vững chắc của kinh tế và chính sách như nâng hạn thị trường, rà soát quy định pháp lý làm sao đảm bảo để tham gia thị trường thuận lợi cho cả doanh nghiệp và nhà đầu tư thì có thể đạt được mục tiêu phát triển thị trường chứng khoán”, ông Hải cho hay.

Nỗ lực đẩy nhanh nâng hạng thị trường để thu hút đầu tư

Việc nâng hạng thị trường chứng khoán từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi không những đem lại nhiều cơ hội cho thị trường chứng khoán Việt Nam, các chủ thể tham gia thị trường nói riêng, mà còn góp phần nâng cao hình ảnh, môi trường đầu tư, thúc đẩy phát triển nền kinh tế nói chung.

Theo đánh giá, khi được nâng hạng, thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ thu hút một lượng vốn, thúc đẩy tăng trưởng quy mô và thanh khoản thị trường. Theo ước tính của Ngân hàng Thế giới, chỉ tính riêng dòng vốn đầu tư gián tiếp (FII) thì thị trường chứng khoán Việt Nam có thể thu hút khoảng 25 tỷ USD đến năm 2030.

Ông Bùi Hoàng Hải cho biết, việc thị trường chứng khoán nâng hạng vào năm 2025 là mục tiêu đã được Chính phủ chỉ dạo, đồng thời Thủ tướng Chính Phủ cũng đã có chỉ thị yêu cầu các bộ, ngành liên quan thực hiện các giải pháp trong phạm vi, chức trách, nhiệm vụ của mình để giải quyết nút thắt gây cản trở cho việc nâng hạng.

Về phía Bộ Tài chính, công tác chuẩn bị không hề trầm lắng mà diễn ra vô cùng sôi động. Hiện nay, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước cùng các thành viên thị trường như SSI, Techcombank và các ngân hàng lưu ký… đang tích cực xây dựng các giải pháp, chuẩn bị nguồn lực, nhân lực, công nghệ, tài chính… để chuẩn bị cho việc thị trường nâng hạng, cũng như các giải pháp để nâng hạng.

Đến thời điểm hiện tại, tựu chung lại, giải pháp để vượt qua nút thắt lớn nhất là câu chuyện về prefunding (ký quỹ trước khi giao dịch) đã được Bộ Tài chính thực hiện thông qua hoàn thành dự thảo bằng việc sửa 4 thông tư. Theo đó, dự thảo của thông tư này đã được lấy ý kiến của toàn bộ thành viên thị trường, các đối tượng chịu tác động, thậm chí là cả World Bank, các nhà đầu tư nước ngoài… và đã được đăng trên website của Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước, Bộ Tài chính.

“Vào thứ 6 tuần vừa qua (19/7), Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước đã hoàn thiện bản dự thảo cuối cùng và đăng trên trang web bằng cả tiếng Anh và tiếng Việt để nhà đầu tư và các thành viên thị trường có thể thấy được. Nếu có thêm ý kiến đóng góp, bản dự thảo này sẽ còn được chính sửa trước khi Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước trình ký ban hành”, ông Hải cho hay.

Đối với câu chuyện về tỷ lệ sở hữu nước ngoài và quyền tiếp cận bình đẳng thông tin của nhà đầu tư nước ngoài, tại bản dự thảo thông tư mới đăng tải, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước cũng đã có những quy định mang tính chất bắt buộc và có lộ trình. Theo đó, đối với các công ty niêm yết sẽ phải đăng công bố thông tin đồng thời bằng cả tiếng Anh và tiếng Việt để đảm bảo quyền bình đẳng tiếp cận thông tin đối với nhà đầu tư nước ngoài. Ngoài thông tin định kỳ và bất thường ra, thông tin về tỷ lệ sở hữu nước ngoài cũng sẽ được đăng song ngữ công khai trên các nền tảng đại chúng.

Về phía bộ, ngành khác, ông Hải cho biết, Bộ Kế hoạch Đầu tư, Ngân hàng Nhà nước đang tích cực triển các giải pháp có liên quan đến vấn đề như tháo gỡ thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho việc mở tài khoản đầu tư vốn gián tiếp và rà soát lại việc công bố đầy đủ danh mục tỷ lệ sở hữu nước ngoài của các ngành nghề theo hướng công khai.

Trong quá trình tiến hành các giải pháp, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước luôn trao đổi trực tiếp với nhà đầu tư và tổ chức quốc tế. Đến thời điểm hiện tại, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước đã nhận được đánh giá tích cực của các nhà đầu tư có tham gia vào thị trường chứng khoán Việt Nam và các nhà đầu tư lớn trên thế giới. Phần lớn các giải pháp đều đã nhận được sự đồng thuận. Còn những vấn đề đang được trao đổi hầu như liên quan đến tính kỹ thuật, liên quan đến mối quan hệ giữa nhà đầu tư, công ty chứng khoán và ngân hàng lưu ký…