Chứng khoán 2024: Đầu năm trầm lắng, cuối năm tăng mạnh

Cho rằng chưa thể thoát gam màu tối của năm 2023, ông Phan Dũng Khánh - Giám đốc Tư vấn Đầu tư Maybank Investment Bank - nhận định TTCK sẽ tiếp tục trầm lắng trong nửa đầu năm 2024 trước các lo ngại, nhưng sẽ tăng trưởng trong nửa cuối năm.

Ông đánh giá thế nào về tình hình kinh tế, khi nhìn lại năm 2023 vừa qua? Dự đoán cho năm 2024 ra sao?

Ông Phan Dũng Khánh: Nói về kinh tế, thu nhập và nhiều thứ khác, nhìn chung năm 2023 còn khó khăn hơn cả năm 2022.

Mặt bằng lãi suất trong năm 2023 khá thấp, nhất là về gần cuối năm. Thậm chí một số ngân hàng còn có mức lãi suất thấp hơn cả thời trước dịch COVID-19. Điều này cho thấy hỗ trợ về chính sách là rất cần thiết. Một số chính sách được triển khai còn tốt hơn giai đoạn trước dịch, bất chấp lạm phát trên thế giới neo cao.

Dù vậy, nền kinh tế nói chung, đặc biệt là các doanh nghiệp kinh doanh khó khăn hơn giai đoạn trước đó và khó khăn hơn so với năm 2022.

Vào cuối năm 2022 và cả năm 2023, việc sa thải nhân sự bùng nổ nhiều hơn. Khó khăn của giai đoạn lãi suất cao năm 2021 bắt đầu “thấm” sang năm 2022 và 2023 cho thấy mức độ “thấm” nhiều hơn. Do đó, thu nhập và nhiều yếu tố hỗ trợ tăng trưởng bị giảm đi. Doanh nghiệp làm ăn khó khăn hơn, sa thải nhiều hơn, kết quả kinh doanh cũng xám xịt.

Nhìn chung, 2023 là năm không quá tươi sáng. Tổng thể bức tranh dù có điểm sáng, nhưng chưa thể thoát được gam màu tối của năm 2022.

Chỉ số nhà quản trị mua hàng (PMI) tháng 11 vừa mới công bố chỉ có 47.3 điểm, trong khi tháng 10 là 49.6 điểm và tháng 9 là 49.7 điểm. Chỉ số PMI trong năm 2023 hầu như đều nằm dưới 50 điểm và chỉ số PMI dưới 50 điểm cho thấy nền kinh tế đang bị thu hẹp.

Dù nhiều chính sách hỗ trợ nền kinh tế đã được triển khai, mức độ tích cực và thấm vào nền kinh tế cũng như các doanh nghiệp sẽ cần có độ trễ và có thể sẽ tác động tích cực hơn vào năm 2024-2025, còn năm 2023 vẫn chịu ảnh hưởng từ dư âm của năm 2022.

Thế nên, để thấy được hiệu quả của những chính sách tích cực trong năm 2023, cần phải đợi đến năm 2024. Tuy nhiên, thị trường tài chính nói chung và thị trường chứng khoán (TTCK) nói riêng lại có xu hướng phản ánh trước nền kinh tế. Trong 8 tháng đầu năm 2023, TTCK tăng rất mạnh, dù có điều chỉnh trong 2-3 tháng gần đây, nhưng xu hướng chung vẫn là tích cực hơn so với năm 2022.

Thêm vào đó, các yếu tố từ nước ngoài cũng không hỗ trợ. Kinh tế các nước châu Âu như Thụy Điển, Đức… cũng gặp suy thoái.

Điểm sáng duy nhất có lẽ là kinh tế Mỹ. Mỹ là nước có nền kinh tế đứng đầu thế giới. Mặc dù Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) vẫn theo đuổi chính sách thắt chặt tiền tệ và nhiều chính sách thắt chặt khác, nền kinh tế Mỹ vẫn rất vững mạnh. Thậm chí, tỷ lệ thất nghiệp của Mỹ có lúc đạt mức thấp nhất trong vòng 50 năm qua. Tốc độ tăng trưởng kinh tế Mỹ trong năm qua có chậm lại nhưng vẫn tăng trưởng, ngày càng vượt xa so với châu Âu và phần còn lại của thế giới.

Năm 2023, còn một yếu tố ảnh hưởng nữa là dòng tiền bắt đầu quay về những kênh trú ẩn.

TTCK dù có tăng vọt nhưng lại có xu hướng yếu đi trong những tháng cuối năm, vì nhà đầu tư cảm thấy những kênh đầu tư mạo hiểm như chứng khoán có độ rủi ro tăng lên.

Bên cạnh đó, giá vàng cũng đã vượt kỷ lục mọi thời đại. Vàng và lợi suất trái phiếu Chính phủ Mỹ ở mức cao, cho thấy dòng tiền đang tìm về nơi trú ẩn. Số liệu cũng cho thấy, dòng tiền cũng như giá trị gia tăng tài sản trong những quỹ đầu tư thị trường tiền tệ trên thế giới đang ở mức cao. Khi dòng tiền dịch chuyển như vậy, cho thấy có xu hướng trú ẩn nhiều hơn.

Còn tại Việt Nam, tiền gửi vào ngân hàng tăng liên tục, bất chấp lãi suất tiền gửi đang thấp. Nghĩa là, không chỉ thế giới mà cả ở Việt Nam, dòng tiền cũng đổ vào những kênh an toàn. Điều này đồng nghĩa là nhà đầu tư nhìn đâu cũng thấy rủi ro.

Do đó, dù có nhiều chính sách hỗ trợ, vẫn cần có “đòn bẩy” để thúc đẩy tăng trưởng. Đầu tư công có thể được xem là “mồi lửa” để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Kinh tế Việt Nam năm qua vẫn tăng trưởng, chỉ là không đạt như kỳ vọng.

Nhìn về triển vọng tăng trưởng kinh tế năm 2024, yếu tố nào sẽ tác động mạnh nhất?

Khó để nói yếu tố nào tác động nhiều nhất đến nền kinh tế. Tuy nhiên, có thể phân ra 2 nhóm tác động: Từ thế giới và từ nội tại Việt Nam. Vì nền kinh tế Việt Nam có độ mở cao, nên các yếu tố từ thế giới sẽ tác động sâu rộng đến thị trường trong nước.

Chính sách của Việt Nam trong năm 2023 rất tích cực - không chỉ nới lỏng chính sách tiền tệ mà cả chính sách tài khóa.

Trên thế giới hiện nay, đặc biệt là các nền kinh tế lớn, vẫn đang duy trì chính sách thắt chặt tiền tệ. Trong khi đó, chính sách tiền tệ của Việt Nam đã nới lỏng, đây cũng là điểm tích cực lớn. Mặc dù vậy, Việt Nam cũng chịu ảnh hưởng trong năm 2023 khi nền kinh tế thế giới phủ màu ảm đạm.

Về thế giới, yếu tố tác động mạnh đầu tiên là chính sách tiền tệ của Mỹ. Các dự báo đều cho rằng năm 2024 sẽ tích cực hơn khi Mỹ sẽ bắt đầu nới lỏng tiền tệ vào năm sau, dù mức giảm lãi suất không mạnh. Lãi suất hạ là yếu tố hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Cần lưu ý là sẽ có độ trễ, không phải khi Fed vừa hạ lãi suất, mọi thứ sẽ tốt lên ngay lập tức.

Việc nới lỏng chính sách tiền tệ của Mỹ trước tiên sẽ tác động vào lĩnh vực tài chính, sau đó là nền kinh tế. Mức độ tác động của chính sách lãi suất lên nền kinh tế có thể tính bằng năm, nhưng đây là yếu tố ảnh hưởng đầu tiên.

Yếu tố thứ hai là đồng USD. Chính sách tiền tệ của Fed sẽ có tác động đến USD và thỉnh thoảng sẽ có tác dụng ngược.

Chẳng hạn trong năm 2023, Fed đã tăng lãi suất 4 lần liên tiếp. Tuy nhiên USD lại giảm chứ không tăng, nên có thể khi Fed hạ lãi suất, ở giai đoạn đầu có thể làm đồng USD tăng lại chứ chưa giảm.

Bên cạnh đó, còn những yếu tố địa chính trị với biến số khó lường. Chiến tranh Nga - Ukraine đã diễn ra từ 2 năm nay, nhưng cuộc chiến Israel - Hamas là điều bất ngờ, nên chúng ta cũng phải cẩn trọng cho những sự kiện này.

Trong nước, các chính sách hỗ trợ từ Chính phủ đã được triển khai rất tích cực, đặc biệt là đảm bảo an toàn tỷ giá.

Chính sách tiền tệ Việt Nam sẽ khó nới lỏng thêm trong năm 2024. Lãi suất tiết kiệm hạ rất thấp trong khi lãi suất cho vay hạ không tương xứng, do đó Ngân hàng Nhà nước (NHNN) và cơ quan quản lý cần phối hợp để đưa chính sách tiền tệ thấm vào nền kinh tế nhiều hơn, nghĩa là chú trọng chất lượng nhiều hơn.

Hay như về các gói tín dụng, cần có cơ chế kiểm soát gói cho vay đúng mục đích và có hiệu quả, cũng là một trong những yếu tố hạn chế tiêu cực của ngành ngân hàng trong thời gian vừa qua. Do đó, Việt Nam phải kiểm soát được chất lượng của những gói cho vay, sẽ giúp kiểm soát được những tiêu cực như trong đại án đã xảy ra năm qua.

Khi chất lượng dòng vốn hiệu quả và được kiểm soát tốt thì không cần phải kiểm soát quá chặt. Đôi khi kiểm soát chặt sẽ làm cho việc giải ngân bị trì hoãn hoặc gây khó khăn cho cả phía cho vay lẫn bên đi vay.

Một yếu tố nữa, các doanh nghiệp vẫn là chủ đạo trong nền kinh tế. Cơ quan quản lý có thể tạo động lực để thúc đẩy, ví dụ như thúc đẩy giải ngân đầu tư công. Khi đưa vốn vào lĩnh vực sản xuất kinh doanh trước, sẽ kéo theo nguồn vốn đầu tư nước ngoài, tư nhân… nên chất lượng của những gói kích cầu như đầu tư công nên làm tốt hơn nữa.

Ông dự báo gì về tỷ giá cho năm 2024?

Như đã nói, Việt Nam kiểm soát tỷ giá khá tốt, như giai đoạn 2022-2023 cũng có những thời điểm tỷ giá tăng vọt và sau đó giảm trở lại. Do đó, thời gian tới, tỷ giá cũng sẽ bình ổn. Có thể sẽ có đột biến trong 1-2 tháng tới, nhưng những biện pháp của NHNN nói riêng và cơ quan quản lý nói chung hiện nay đang làm tốt.

Các yếu tố từ thế giới tác động nhiều đến tỷ giá trong nước. Khi USD-Index tăng vọt, tỷ giá USD/VND có biến động theo, nhưng sau đó quay về ổn định, thậm chí niêm yết giá mua dưới mức 24,000 đồng. Tôi tin là sang năm sau, tỷ giá vẫn sẽ ổn định.

TTCK sẽ diễn biến theo xu hướng nào trong năm 2024? Đâu là yếu tố tác động đến TTCK Việt Nam?

TTCK năm 2024 sẽ có sự trầm lắng nhất định vào giai đoạn đầu năm song sẽ tăng trưởng mạnh vào nửa cuối năm, do tác động từ nhiều nguyên nhân.

Giai đoạn hiện nay, những kênh trú ẩn tại Việt Nam và cả thế giới đang nhận được dòng tiền nhiều như trái phiếu Chính phủ hay vàng.

Tâm lý nhà đầu tư thu hẹp dòng vốn cũng sẽ ảnh hưởng đến TTCK thế giới. Nếu TTCK thế giới suy yếu, TTCK trong nước cũng khó nhận được hỗ trợ nhiều.

Dự kiến trong khoảng nửa sau năm 2024, Fed sẽ chính thức hạ lãi suất, bước vào chu kỳ nới lỏng tiền tệ và nhờ đó TTCK sẽ có nhiều cơ hội.

Còn giai đoạn đầu năm, TTCK sẽ trầm lắng, nhưng không quá xấu. Xu hướng mang tính chất tích lũy và đi ngang nhiều. Sự đột phá nằm trong giai đoạn nửa cuối năm nhiều hơn.

Theo ông, ngành nào sẽ thu hút dòng tiền trên TTCK trong năm 2024?

Dù thị trường bất động sản còn nhiều khó khăn, nhưng theo tôi, cổ phiếu bất động sản sẽ thu hút dòng tiền hơn vào năm 2024. Cả ngành vận tải cũng vậy.

Ngành công nghệ, năng lượng cũng sẽ thu hút được dòng tiền, nhưng sẽ tập trung nhiều vào năng lượng tái tạo, năng lượng xanh, những nguồn năng lượng mới thay vì nhiên liệu (xăng, dầu).

Đâu là yếu tố tác động lên dòng tiền của khối ngoại trong năm 2024?

Khối ngoại đầu tư không quá tập trung vào ngành nghề mà quan tâm nhiều hơn đến dòng tiền. Đầu tiên, chuyện thị trường nâng hạng, dù đã được nhắc dến nhiều nhưng đến nay Việt Nam vẫn chưa được nâng hạng. Chỉ khi lên hạng ta mới thu hút được những dòng vốn mới từ thị trường khác hoặc tổ chức nước ngoài khác, kể cả những tổ chức chưa bao giờ đầu tư vào Việt Nam cũng sẽ quan tâm.

Do đó, nâng hạng là yếu tố quan trọng nhất.

Tiếp theo, khối ngoại quan tâm đến sự ổn định, về tỷ giá, kinh tế và chính sách hỗ trợ. Chính sách triển khai Việt Nam đã có rồi, nhưng cần làm tốt hơn nữa về thực tiễn, chú trọng nhiều hơn vào thực thi.

Năm 2024 là năm cần đi vào chi tiết, vì hiện nay còn khá nhiều doanh nghiệp nước ngoài tại Việt Nam gặp vướng mắc từ nhiều năm trước, vẫn chưa thể giải quyết được.

Bên cạnh chứng khoán, ông đánh giá gì về các kênh đầu tư khác như bất động sản hay thị trường vàng?

Khởi sắc đầu tiên của thị trường bất động sản chính là thanh khoản đang có xu hướng tăng trở lại. Năm 2024, thanh khoản của thị trường bất động sản sẽ tăng tốt hơn, nhưng mức độ nhẹ.

Thêm vào đó, thị trường bất động sản đã ở đáy rồi và sẽ tích lũy, cần có thời gian để rã đông từ từ. Thế nên thị trường bất động sản có thể sẽ tích cực hơn kể từ nửa cuối năm 2024.

Về giá vàng, trên thế giới vẫn tăng mạnh và ảnh hưởng đến giá vàng Việt Nam. Tuy nhiên, nhà đầu tư cần đặc biệt lưu ý, tại Việt Nam, giá vàng tăng nhưng nhu cầu vàng lại giảm.

Nhu cầu về vàng trong người dân không còn nhiều như trước. Trước đây, khi vàng tăng giá, có hiện tượng người dân đem bao tải tiền đi mua vàng, nhưng hiện nay không còn thấy hình ảnh ấy nữa. Điều đó cho thấy chính sách quản lý của Việt Nam rất tốt, làm cho dòng vốn không còn đổ vào những kênh như vàng mà chảy vào nền kinh tế.

Hiện nay, nhà đầu tư có nhiều sự lựa chọn hơn. Giá vàng có thể tăng, nhu cầu vàng có thể tăng, nhưng rất khó quay trở về thời kỳ hoàng kim và điều này có thể góp phần ngăn chặn đà tăng phi mã của giá vàng trong thời gian tới.

Tựu trung lại, nửa cuối năm 2024, dòng tiền mới “đổ vào” những kênh đầu tư mạo hiểm nhiều hơn như chứng khoán, bất động sản, sau đó mới chảy vào nền kinh tế để đầu tư, kinh doanh, khởi nghiệp.