Chưa từng có: Lúa mới được 1 tháng tuổi 'cò' đã đặt cọc

Giá lúa tốt nên nông dân sớm nhận tiền cọc, "cò lúa" tích cực săn hàng, doanh nghiệp cũng chấp nhận mua giá cao để có nguồn hàng cung ứng cho các hợp đồng xuất khẩu đã ký. Nhiều người dân chia sẻ, chưa bao giờ những cánh đồng lúa xanh ở miền Tây lại “hút” hàng như hiện nay.

Hôm nào cũng có "cò lúa" hỏi thăm

Dẫn phóng viên ra xem ruộng lúa (giống OM5451) mới xuống giống được hơn 40 ngày sau nhà, ông Nguyễn Văn Như ở thị trấn Bảy Ngàn, huyện Châu Thành A, tỉnh Hậu Giang cho biết, thời điểm lúa được 1 tháng tuổi đã có "cò lúa" tìm đến thỏa thuận đặt cọc với giá 6.700 đồng/kg.

Ông Như nhận cọc 300.000 đồng/công, tương đương 6 triệu đồng cho 2 ha lúa. Tuy nhiên, 10 ngày sau, giá lúa trên thị trường đã tăng lên mức 7.400 đồng/kg. “Thấy giá cao nên chúng tôi nhận cọc luôn, không ngờ bây giờ giá còn tăng lên dữ vậy”, ông Như tỏ vẻ tiếc nuối.

Nhận cọc sau ông Như vài ngày, ông Ngô Văn Giỏi ở cùng thị trấn Bảy Ngàn cho biết, khi lúa cũng mới 1 tháng tuổi nhận cọc giá 7.000 đồng/kg, còn hiện giá thị trường đã lên 7.300 đồng/kg. Trồng lúa hàng chục năm, ông Giỏi không nghĩ giá lúa lại tăng nhanh như hiện nay.

“Năm nay giá lúa cao nên chúng tôi cố gắng làm vụ thu đông, chứ sản xuất vụ này chi phí cao do thời tiết không thuận lợi, năng suất thấp. Mấy ngày qua, hôm nào cũng có người tới nhà hỏi đặt cọc. Tôi đợi xem còn tăng thêm nữa không, để bù lại phần chi phí sản xuất và kiếm thêm chút đỉnh”, bà Nguyễn Thị Ba, huyện Vị Thủy, tỉnh Hậu Giang cho hay.

Theo tìm hiểu của phóng viên, đến thời điểm thu hoạch, nếu giá lúa tiếp tục tăng lên mà "cò" lúa, thương lái không chịu thỏa thuận tăng giá thêm, có thể xuất hiện tình trạng nông dân chấp nhận bồi thường gấp đôi số tiền cọc hoặc chỉ bán đủ lượng lúa tương ứng số tiền cọc đã nhận, còn lại sẽ bán cho người khác.

Biết rõ hợp đồng với "cò" lúa chỉ là hợp đồng miệng, nhưng nông dân Nguyễn Văn Như cho biết sẽ giữ uy tín, không “trở kèo” vì làm ăn không phải "vụ một vụ hai". Ông Như dự định, đến khi thu hoạch lúa, nếu giá cao hơn giá đã nhận cọc, ông sẽ thương lượng với "cò" xin tăng thêm, được bao nhiêu hay bấy nhiêu. Ngược lại, nếu giá thị trường giảm, nông dân đành bán theo giá thị trường vì "cò" sẽ không chịu lỗ.

"Nếu giá lên thì mình xin lên, chưa biết có được hay không, nhưng nếu giá giảm thì phải hạ giá để bán, nếu không "cò" sẽ bỏ cọc, mình cũng rất khó kiếm người khác để bán", ông Như nói.

Khi ruộng lúa của một hộ được đặt cọc, các hộ xung quanh cũng bán theo, bởi tâm lý lo lắng cuối vụ sẽ thiếu người mua và giá sẽ không được như hiện tại. Hơn nữa, đa số nông dân bán lúa qua "cò" nên luôn phụ thuộc vào “mắt xích” này.

“Mai mốt thu hoạch, ví dụ giá thị trường tăng thêm 200 đồng so với giá cọc đã nhận, mình xin "cò" tăng thêm cho 100 đồng, nghĩa là hai bên đều được hưởng, nếu "cò" không tăng thì thôi, vì đã giao kèo rồi”, ông Ngô Văn Giỏi nói.

DN với nông dân nên "chơi bài lật ngửa”

Theo GS Võ Tòng Xuân, từ lâu gạo Việt đã có uy tín trên thế giới, vì thế doanh nghiệp (DN) Việt Nam cần tận dụng thời cơ đưa hạt gạo vươn xa. Đây cũng là cơ hội để DN và nông dân tăng cường liên kết, giúp nông dân sản xuất ra sản phẩm lúa gạo đạt chuẩn xuất khẩu, chất lượng cao, giá tốt. Đó cũng là điều kiện nông dân và DN tăng thu nhập, hài hòa quyền lợi từ mặt hàng lúa gạo.

Để làm được điều đó, DN với nông dân nên "chơi bài lật ngửa”. DN bán gạo ra thế giới giá nào, thu mua của nông dân giá nào, cần phải minh bạch. DN Việt Nam cũng nên tìm cách gắn kết với DN nước ngoài bằng các hợp đồng ngắn hạn và dài hạn. Việc thiết lập quan hệ lâu dài với đối tác cũng góp phần tạo ra hợp đồng bao tiêu cho nông dân, sản xuất theo chuẩn thị trường, sản xuất bền vững.

Tuy nhiên, theo ông Xuân, việc tăng giá gạo lần này ngoài mặt thuận lợi, phải nghĩ đến việc tầng lớp lao động ăn lương (chiếm khoảng 15-20% trong đội ngũ lao động) cũng dễ bị ảnh hưởng. Nông dân giàu, đời sống khá sẽ giúp kéo theo các ngành khác phát triển. Nhưng, các tầng lớp xã hội như công nhân viên chức, người lao động, giáo viên, bác sĩ… cũng phải được tăng lương để cải thiện đời sống. Do vậy, cần có chính sách tốt hơn để nâng mặt bằng cuộc sống người dân.

Cũng theo GS Võ Tòng Xuân, nhiều DN than ký hợp đồng với đối tác trước đây giá thấp, nay mua với giá cao, khó mua số lượng lớn. Đây cũng là mặt trái của việc giá lúa gạo tăng quá nhanh…