Chu kỳ uptrend, downtrend

Bản chất chứng khoán là một loại hàng hóa cao cấp, vận động theo sóng hình sin. Cho nên về cơ bản chỉ có 2 chu kỳ: uptrend hoặc downtrend. Cái mà rất nhiều người hay nói là sideway thực ra chỉ là một chu kỳ trung chuyển, tức là ở trạng thái tích lũy chờ bùng nổ, hoặc ở trạng thái phân phối chậm rãi, chờ đạp mạnh.

TTCK Việt nam còn khá non trẻ, thậm chí có thể nói là "đơn sơ, rừng rú". Cho nên các đại lượng tạo sóng của thị trường VN cũng sẽ khác, không thể bê nguyên các mô hình sách vở kinh điển trên thế giới để áp vào. Ở VN sẽ có 3 yếu tố then chốt tác động vào thị trường: thông tin vĩ mô, kết quả nội tại doanh nghiệp và dòng tiền. Ngoài ra, còn một vài đại lượng khác cũng có thể tạo sóng trong một thời điểm nhất định như: tâm lý đám đông, sự can thiệp của đội lái.

Hãy hình dung TTCK như cái cân, một bên là uptrend, một bên là downtrend. Các đại lượng tựa như những quả cân bỏ vào 2 đĩa cân. Khi nào nhiều đại lượng xấu, tức có nhiều quả cân tiêu cực, thì cân sẽ chỉ hướng downtrend, và ngược lại. Vậy hiện tại TTCK đang ở trạng thái nào?

Sắp tới cân sẽ nghiêng về đâu?

1. Vĩ mô: TTCK bị tác động bởi thông tin rất nhiều. Tất nhiên, thông tin tựa như dòng chảy của biển cả vậy, luôn tràn ngập đủ các loại thông tin khác nhau, đa phần trong số đó đều chỉ là ngắn hạn, sẽ thay đổi liên tục. NĐT hay bị "thao túng tâm lý" bởi thông tin, họ cũng không thể chọn được thông tin chính yếu, mang tính trung và dài hạn. Thông tin vĩ mô, hay nói chính xác hơn là các chính sách, sẽ tác động và tạo ra xu hướng cho TTCK. Một khi các thông điệp dài hạn là rõ ràng, thì không nên bấu víu vào bất cứ thông tin ngắn hạn nào để phản bác, hoặc đi ngược xu hướng. Nhớ lại từ đầu quý 2/2022 thông điệp "thắt chặt tiền tệ", sẽ đẩy lãi suất lên cao để chống lạm phát, đã được FED đưa ra. Dù chứng khoán phản ứng với điều này, nhưng vẫn có sự vận động. Đây chính là thời kỳ downtrend thảm khốc nhất trong lịch sử chứng khoán Việt nam. Đỉnh điểm là tháng 9/2022 và tháng 10/2022 khi NHNN Việt nam tăng mạnh lãi suất điều hành, thì tháng 11/2022 Vn-index xác lập đáy 873 điểm, giảm 40% so với hồi tháng 4/2022. Rõ ràng, thông điệp mang tính trung và dài hạn của giới điều hành các NHTW đã có từ đầu năm, chỉ có thị trường là không hiểu, làm nhiều người rơi vào cảnh mất mát đau thương.

Còn hiện nay thì sao? Thông điệp của FED cũng rất sáng sủa: sẽ dừng tăng lãi suất, chờ đợi độ trễ của chính sách để lạm phát hạ dần, khi về mục tiêu 2%-3% sẽ bắt đầu giảm lãi suất. Còn trong nước thì quyết liệt và nhanh chóng hơn nhiều. Đã có 3 đợt giảm lãi suất điều hành từ đầu năm nay. Thông điệp "nới lỏng tiền tệ", hạ lãi suất cho vay để hỗ trợ nền kinh tế, hỗ trợ doanh nghiệp, luôn được CP VN nhắc đi nhắc lại. Cho nên, downtrend cho TTCK là không thể có trong năm 2023-2024. Thông tin xấu luôn tồn tại, sẽ xảy đến bất cứ lúc nào, nhưng không thể bẻ gãy xu hướng phục hồi, chờ đợi một uptrend lớn.

2. Nếu coi chính sách là điều kiện cần, thì nội tại KQKD của doanh nghiệp, là điều kiện đủ. Dù chính sách "thắt chặt tiền tệ" xảy ra từ cuối năm ngoái, nhưng phải đến quý 1/2023 mới ngấm vào nền kinh tế. Từ báo cáo quý 1 thấy rất rõ tình trạng bi đát của nhiều doanh nghiệp. Có thể nói con số nói lên tất cả. Doanh thu và lợi nhuận giảm mạnh, đặc biệt ở khối phi tài chính. Tuy nhiên, ngay trong thời điểm này, chúng ta đã nhận thấy những kết quả đã chạm đáy. Một khi chi phí vốn giảm (từ chính sách hạ lãi suất), chính sách tài khóa giãn giảm nợ vay, giảm thuế, thì quý 2/2023 sẽ bắt đầu phục hồi trở lại, và tăng tốc từ quý 3.

Xét các chỉ số cụ thể thì thấy P/E chung toàn thị trường đang là 13, khi EPS trailing tăng lên, con số này sẽ về 11. Đây là một mốc rất rẻ cho một thị trường đầy tiềm năng như VN, cho một đất nước đang phát triển với tốc độ GDP bình quân trên 6%.

3. Điều kiện cần và đủ đã có, chỉ cần chất xúc tác là dòng tiền là thị trường sẽ chính thức bước vào uptrend. Nếu quan sát kỹ sẽ thấy hiện nay dòng tiền đã vào TTCK tương đối khá, nhưng đây mới chỉ là dòng tiền thông minh, vào trước để dọn ổ. Rất nhiều cổ phiếu ở giá tiềm năng được mua gom tích lũy. Cho nên tại sao tôi nói đây không phải là sideway bình thường, mà chỉ là giai đoạn trung chuyển tích lũy, chờ đợi sự ngấm của chính sách, để bùng nổ sau này. Tôi dự báo dòng tiền lớn sẽ vào thị trường sau khoảng 1-3 tháng nữa. Tiền rẻ sẽ có. Bên cạnh dòng tiền nội khối, sẽ đến lúc dòng tiền của khối ngoại quay trở lại, tạo sự đồng thuận.

Kết luận: downtrend đã chấm dứt, hiện chưa phải là uptrend, mới chỉ là giai đoạn tích lũy trung hạn, để chờ đợi chu kỳ uptrend thực sự sẽ xảy đến trong thời gian tới.