Chính sách TTCK 2019 (Kỳ 2): Gỡ ‘bí’ cho dòng tiền ngoại

Những chính sách thúc đẩy tái cơ cấu doanh nghiệp Nhà nước, thay đổi phương thức chuyển nhượng vốn, đến kích cầu cho dòng tiền ngoại hay ra mắt sản phẩm chứng quyền (CW) được kỳ vọng sẽ giúp thị trường chứng khoán (TTCK) hoàn thiện thể chế, đồng thời hướng tới thị trường quốc tế.

Những chính sách gỡ “bí” cho dòng tiền ngoại

Năm 2015, Nghị định 60/2015/NĐ-CP (Nghị định 60) được Chính phủ ban hành nhằm nới room (tỷ lệ sở hữu) cho nhà đầu tư nước ngoài tham gia TTCK tại Việt Nam, đồng thời không hạn chế nhà đầu tư nước ngoài đầu tư vào trái phiếu Chính phủ, trái phiếu doanh nghiệp.

Tuy nhiên, đến giữa tháng 12/2019, tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư ngoại vẫn ở mức khá khiêm tốn. Theo thống kê của Vietstock, tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư ngoại chỉ chiếm khoảng 25% tổng giá trị các cổ phiếu của VN-Index và khoảng 32% tổng giá trị các cổ phiếu trong rổ VN30.

Năm 2019, nhiều chính sách được đưa ra trong Luật chứng khoán (sửa đổi). Trong đó, chứng chỉ lưu ký không có quyền biểu quyết (NVDR) đã được đề cập đến là công cụ để thu hút vốn từ nhà đầu tư ngoại. Với đặc trưng của NVDR là không thay thế cổ phần, mà chỉ là quy đổi tương đương về lợi ích kinh tế, từ đó vừa giúp làm tăng vốn cho công ty mà không hạn chế mục tiêu quản lý Nhà nước. Sản phẩm dành cho mọi nhà đầu tư bởi tiềm năng và tính hiệu quả của nó trong đầu tư và huy động vốn.

Bên cạnh sửa đổi Luật, một số sản phẩm tài chính khác cũng được xây dựng và triển khai thực hiện. Ngày 18/11, Sở Giao dịch Chứng khoán TP. Hồ Chí Minh (HOSE) vừa chính thức vận hành 3 chỉ số đầu tư mới là: VNFIN LEAD, VNFINSELECT, VN DIAMOND. Các chỉ số này dự kiến sẽ được các Quỹ xây dựng sản phẩm ETF nhằm thu hút sự đầu tư của nhà đầu tư vào các ngành, lĩnh vực cụ thể.

Trong đó, chỉ số VN DIAMOND bao gồm 14 cổ phiếu thành phần, là những cổ phiếu với vốn hóa trên 2,000 tỷ đồng với các cổ phiếu thuộc VNAllshare và trên 5,000 tỷ đồng với các cổ phiếu còn lại, giá trị vốn hóa mà nước ngoài còn có thể mua tối đa 500 tỷ đồng, giá trị giao dịch khớp lệnh tối thiểu 15 tỷ đồng, FOL tối thiểu 95% …Trong đó, phần lớn là các cổ phiếu ngân hàng như VietinBank (CTG), MBBank (MBB), Techcombank (TCB), TPBank (TPB) và VPBank (VPB).

Với những đặc tính trên, chỉ số VN DIAMOND phù hợp với các nhà đầu tư nước ngoài, đồng thời phần nào hỗ trợ các ngân hàng trong việc tăng vốn; là yếu tố tích cực cho TTCK trong năm sau.

Loại bỏ mức sàn đối với phí môi giới của TTCK

Ngày 27/12/2018, Bộ Tài chính ban hành Thông tư số 128/2018/TT-BTC quy định về giá dịch vụ trong lĩnh vực chứng khoán áp dụng tại các tổ chức kinh doanh chứng khoán (CTCK), ngân hàng thương mại tham gia vào TTCk.

Qua đó, mức phí sàn của dịch vụ môi giới mua, bán cổ phiếu, chứng chỉ quỹ, chứng quyền có đảm bảo (áp dụng cho chứng khoán niêm yết và chứng khoán đăng ký giao dịch) được loại bỏ (trước đây là 0.15%); đồng thời, giữ nguyên mức trần là 0.5%. Điều này, gián tiếp thúc đẩy việc cạnh tranh về giá giữa các CTCK, giúp gia tăng quyền lợi cho nhà đầu tư.

Bên cạnh đó, Thông tư cũng đặt mức trần 2.0% cho phí quản lý quỹ. Cụ thể, giá dịch vụ quản lý quỹ đầu tư chứng khoán đại chúng, công ty đầu tư chứng khoán đại chúng: Tối đa 2.0%/giá trị tài sản ròng của quỹ (NAV) hoặc giá trị tài sản ròng của danh mục/năm. Trong bối cảnh, nhiều công ty Quản lý quỹ hoạt động chưa hiệu quả đang lấy phí 4% đến 5%, thì việc hạn chế mức phí tối đa 2.0% giúp bảo vệ quyền lợi cho nhà đầu tư.

Thông tư có hiệu lực kể từ ngày 15/02/2019.

Chính thức vận hành thị trường chứng quyền

Sau nhiều lần lỡ hẹn, ngày 28/06/2019, Sở Giao dịch Chứng khoán TP. Hồ Chí Minh (HOSE) chính thức “khai trương” giao dịch Chứng quyền có bảo đảm (Covered Warrant - CW) - sản phẩm phái sinh đầu tiên trên thị trường Việt Nam dựa trên quyền chọn mua cổ phiếu.

Cụ thể, CW là một loại chứng khoán có tài sản đảm bảo do CTCK phát hành và niêm yết trên HOSE. NĐT trả phí cho CTCK để được quyền mua Chứng khoán cơ sở tại một mức giá và thời điểm xác định trước.

CW có 2 loại là chứng quyền mua và chứng quyền bán. Tại thị trường Việt Nam, CW được triển khai là CW mua, với kiểu thực hiện quyền Châu Âu (thực hiện quyền tại ngày đáo hạn).

Theo HOSE, CW là một công cụ đầu tư tài chính linh hoạt, có thể đáp ứng được các chiến lược đầu tư khác nhau của NĐT, qua đó đem lại hiệu quả đầu tư cao nhất.

Năm 2016, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 107/2016/TT-BTC nhằm hướng dẫn chào bán và giao dịch Chứng quyền có đảm bảo, có hiệu lực từ ngày 01/01/2017. Đồng thời, dự kiến ra mắt sản phẩm vào tháng 7/2017, tuy nhiên, mãi đến 2 năm sau, CW mới lần đầu tiên đi vào hoạt động.

Chuyển nhượng vốn Nhà nước và IPO theo phương thức dựng sổ

Ngày 11/4/2019, Bộ Tài chính ban hành Thông tư 21/2019/TT-BTC hướng dẫn việc bán cổ phần lần đầu và chuyển nhượng vốn Nhà nước theo phương thức dựng sổ.

Đây là một phương thức hiệu quả đã được nhiều nước trên thế giới áp dụng. Do đó, việc áp dụng phương thức này vào thị trường Việt Nam là cần thiết, nhất là khi Việt Nam đang trong tiến trình cổ phần hóa các doanh nghiệp Nhà nước.

Cụ thể, đối với phương thức đấu giá trước đây, giá bán cổ phần được lấy từ cao xuống thấp cho đến khi đủ số cổ phần chào bán. Nhà đầu tư (NĐT) đặt mua và trúng ở giá nào thì thanh toán ở giá đó, dễ dẫn tới trường hợp một số NĐT đặt giá quá cao so với giá trúng bình quân nên bỏ cọc, không thanh toán tiền mua cổ phần trúng giá, gây thiệt hại cho những NĐT còn lại cũng như tổ chức bảo lãnh phát hành.

Thế nhưng, với phương thức dựng sổ thì giá bán cổ phần là một mức giá chung duy nhất, được quyết định trên cơ sở tham khảo nhu cầu của thị trường thông qua việc mở và tổng hợp sổ lệnh. Do đó, mức giá được đưa ra sẽ rất sát với nhu cầu của thị trường, làm tăng tỷ lệ thành công trong việc chuyển nhượng vốn Nhà nước và IPO.

Thông tư có hiệu lực kể từ ngày 03/06/2019.