Châu Á đối mặt nguy cơ giá thực phẩm tăng cao sau đại dịch

Xu hướng tăng giá của một số loại nông sản chủ lực từ lúa mỳ, dầu thực vật đến đường trong một vài tháng qua đã gây ảnh hưởng đến người tiêu dùng và các doanh nghiệp ở châu Á.

Các nhà sản xuất thực phẩm chủ trương chuyển phần chi phí thực phẩm tăng sang các hộ gia đình. Điều này tạo gánh nặng lên chi tiêu tiêu dùng và có khả năng làm chậm đà phục hồi kinh tế ở một số quốc gia.Tuy nhiên, một số nhà xuất khẩu và nông dân lại được hưởng lợi từ các điều kiện thị trường thuận lợi.

* Nguyên nhân khiến giá thực phẩm tăng cao

Chỉ số giá thực phẩm do Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO) công bố - theo dõi giá thịt, sữa, ngũ cốc, dầu thực vật và đường - đã ghi nhận tháng tăng thứ 12 liên tiếp trong tháng 5/2021, lên 127,1 - mức cao nhất của gần 10 năm và cao hơn đến 40% so với một năm trước đó.

Sự kết hợp của một số yếu tố đã khiến giá tăng vọt. Trong đó, nhu cầu từ Trung Quốc, một trong những nhà nhập khẩu lương thực lớn nhất thế giới, đã tăng mạnh trong bối cảnh nền kinh tế nước này đang trên đà phục hồi với tốc độ nhanh hơn so với hầu hết các nước còn lại trên thế giới.

Chi phí vận tải biển lên cao, xuất phát từ sự thiếu hụt các container chở hàng và gián đoạn chuỗi cung ứng, cũng là một yếu tố tác động. FAO cũng cho rằng sự chậm trễthu hoạch trong đại dịch và sản lượng mía ở Brazil giảm là nguyên nhân gây ra thiếu hụt nguồn cung. Ngoài ra, thị trường hàng hóa cũng trở nên "nóng hơn" khi giới đầu tư tìm cách đa dạng hóa các kênh đầu tư trong bối cảnh thị trường tài chính đang có tính thanh khoản cao.

Trong bối cảnh đó, các nhà sản xuất thực phẩm châu Á đang tăng giá để bù đắp chi phí nguyên liệu thô cao hơn. Nhà máy sản xuất Nhật Bản Nisshin Seifun Group vừa thông báo sẽ tăng 2-4% giá các sản phẩm làm từ bột mỳ trong tháng Bảy. Công ty này cho biết môi trường giá nguyên liệu thô, chi phí hậu cần và đóng gói cao hơn buộc họ phải tăng giá bán cho các hộ gia đình.

Trong khi đó, công ty sản xuất thực phẩm Ajinomoto cũng cho biết sẽ tăng từ 1-10% giá nước sốt mayonnaise vào tháng tới, với lý do giá dầu ăn cao hơn.

Tại Hàn Quốc, chuỗi cửa hàng bánh mỳ lớn nhất Paris Baguette đã tăng giá bánh mỳ thêm 5,6% trong tháng Hai do giá nguyên liệu đầu vào tăng. Ở Trung Quốc, giá một số loại dầu ăn đậu nành nội địa cũng tăng 20% trong tháng Tư, theo báo cáo địa phương.

* "Kẻ khóc, người cười"

Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) chính thức đã phản ánh tình trạng lạm phát ở một số quốc gia. Trong tháng Năm, CPI của Hàn Quốc đã tăng 2,6% so với một năm trước đó, đánh dấu mức tăng cao nhất kể từ tháng 3/2012, một phần do giá nông sản cao hơn. Đáng chú ý, giá thực phẩm và đồ uống không cồn đã tăng 7,4% so với một năm trước.

Philippines cũng đã ghi nhận tình trạng lạm phát cao trong năm nay, với chỉ số giá tiêu dùng trong tháng 5/2021 tăng 4,5% so với cùng kỳ năm ngoài. Tương tự, giá thực phẩm và đồ uống không cồn cũng tăng 4,6%.

Chuyên gia kinh tế Chua Hak Bin thuộc công ty chứng khoán Maybank Kim Eng cho biết, môi trường giá lương thực cao hơn có thể cản trở đà phục hồi kinh tế của châu Á sau đại dịch. Chuyên gia này nói: "Giá lương thực tăng sẽ làm trầm trọng thêm tình trạng kinh tế phục hồi không đồng đều".

Cụ thể, những hộ gia đình có thu nhập thấp và các nước nghèo hơn sẽ chịu thiệt hại lớn khi họ phải chi tiêu nhiều hơn cho thực phẩm, ông Chua Hak Bin nói. Các quốc gia này cũng ít có khả năng tiếp cận với nguồn cung vaccine COVID-19, trong khi nguồn lực tài chính hạn chế cũng sẽ khiến họ không có đủ "vùng đệm tài chính" để bù đắp cho môi trường giá lương thực cao hơn.

Mặc dù vậy, nông dân và một số nhà xuất khẩu hàng hóa châu Á sẽthu lợi từ việc giá hàng hóa tăng cao. Ông Chua nói: "Giá hàng hóa tăng, đặc biệt là thực phẩm, có thể tạo ra tác động tái phân phối, từ đó giúp nâng cao thu nhập và việc làm ở khu vực nông thôn".

Theo ngân hàng trung ương Thái Lan (BoK), nguồn thu từ trang trại của nước này - không bao gồm trợ cấp chính phủ - đã tăng 14% trong tháng Tư so với một năm trước, do "giá nông sản tăng". Thái Lan là một trong những nhà xuất khẩu đường và gạo lớn nhất thế giới.

Trong khi đó, lợi nhuận ròng của nhà kinh doanh nông sản có trụ sở tại Singapore Wilmar International đã tăng gấp đôi, lên ngưỡng 450 triệu USD trong quý đầu tiên của năm 2021 so với một năm trước đó, nhờ giá đường và dầu cọ cao hơn. Theo Wilmar International: "Môi trường giá dầu cọ cao kéo dài được kỳ vọng sẽ mang lại lợi nhuận cho hoạt động kinh doanh của chúng tôi trong những tháng tới".

Tuy nhiên, đại dịch kéo dài và số lượng ca lây nhiễm ngày càng trầm trọng ở một số nền kinh tế châu Á sẽ gây ảnh hưởng đến cán cân cung-cầu đối với thực phẩm, làm phức tạp triển vọng về giá cả.

Ông Chua cho biết: "Giá lương thực có thể tiếp tục tăng do sự gián đoạn chuỗi cung ứng và việc một số quốc gia đang phát triển dựa vào ngành nông nghiệp buộc phải phong tỏa vì dịch".

Một ví dụ là Malaysia, quốc gia xuất khẩu dầu cọ chủ chốt. Quốc gia này bắt đầu đóng cửa toàn quốc từ ngày 1/6, đồng thời đóng cửa các nhà máy do số lượng ca lây nhiễm virus SARS-CoV-2 tăng vọt.

Mặt khác, thị trường hàng hóa kỳ hạn cũng cho thấy xu hướng tăng có thể đã chậm lại kể từ cuối tháng Năm. Giá lúa mỳ kỳ hạn trên sàn giao dịch Chicago Board of Trade (CBOT) đã tăng lên trên ngưỡng 7,50 USD/bushel vào tháng Năm nhưng đến đầu tháng Sáu, mức giá này đã rơi xuống mức 6,80 USD/bushel. Thị trường ngô và đậu tương kỳ hạn cũng chứng kiến diễn biến tương tự.

Giới chức Trung Quốc đang chú ý nhiều hơn đến thị trường hàng hóa để ngăn chặn tình trạng đầu cơ quá mức. Một quan chức từ Ủy ban Điều tiết Chứng khoán Trung Quốc (CSRC) đã nói với các phóng viên vào cuối tháng Năm rằng cơ quan này sẽ hợp tác với các cơ quan chính phủ khác để kiểm soát tốt hơn môi trường giá cả trên thị trường hàng hóa./.