Cao tốc Trung Lương – Mỹ Thuận: Đâu là “chìa khóa” để thông tuyến năm 2020?

Khi nhà đầu tư và nhà thầu dốc 3.000 tỷ đồng bỏ vào dự án thì khả năng về đích đúng hẹn của dự án cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận phụ thuộc vào tiến độ giải ngân vốn ngân sách Nhà nước (NSNN), điểm tựa duy nhất là 2.186 tỷ đồng vốn NSNN.

Tính đến nay, tiến độ thi công dự án Trung Lương – Mỹ Thuận mới được 25% khối lượng thi công. Trong số ¼ khối lượng toàn công trình có công tác giải phóng mặt bằng coi như đã hoàn thành, là 3.000 tỷ đồng của nhà đầu tư và nhà thầu.

Những ngày vừa qua, Bộ Giao thông vận tải (GTVT) và tỉnh Tiền Giang cùng đại diện các bộ, ngành, doanh nghiệp dự án, tư vấn giám sát… đã có những bước đi để tháo gỡ vướng mắc cho dự án. Cụ thể:

Tỉnh Tiền Giang phê duyệt phương án tài chính tại Quyết định số 2463/QĐ-UBND ngày 02/08/2019, tổng vốn đầu tư 12.668 tỷ đồng, giảm hơn 2.000 tỷ đồng so với TMĐT ban đầu 14.678 tỷ đồng, trong đó vốn NSNN hỗ trợ 2.186 tỷ đồng, vốn BOT 10.482 tỷ đồng, vốn nhà đầu tư (vốn chủ sở hữu, vốn huy động khác) 2.787 tỷ đồng, vốn vay ngân hàng 7.695 tỷ đồng.

Với hiện trạng dự án và cơ cấu nguồn vốn như trên, có thể thấy vốn vay thương mại chiếm tỷ lệ lớn trong dự án nhưng “chìa khoá” để thúc đẩy dự án cao tốc Trung Lương – Mỹ Thuận lại nằm ở nguồn vốn 2.186 tỷ đồng từ NSNN.

Tuy nhiên, hiện nay, vướng mắc lớn nhất đối với nguồn vốn này là việc hoàn thành hồ sơ điều chỉnh dự án, quy trình, thủ tục giải ngân. Theo kiến nghị của nhà đầu tư, tỉnh Tiền Giang sau khi hoàn tất việc ký phụ lục hợp đồng dự án sớm làm việc với Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư hoàn thiện các thủ tục để báo cáo Uỷ ban Thường vụ Quốc hội về phương án sử dụng nguồn tăng thu năm 2018, đẩy nhanh thủ tục giải ngân 2.186 tỷ đồng và cần xác định được thời gian mà vốn NSNN hỗ trợ cho dự án.

Theo phương án tài chính được UBND tỉnh Tiền Giang phê duyệt vừa qua thì nguồn vốn NSNN cần được giải ngân trong năm 2019 để giảm thiểu lãi vay, tăng tính khả thi của dự án. Nguồn vốn ngân hàng sẽ dùng trong giai đoạn hoàn thiện để đưa vào vận hành khai thác tuyến cao tốc trong năm 2021.

Điểm tựa duy nhất hiện nay để tạo ra động lực thúc đẩy hoàn thành dự án chính là sự chỉ đạo đầy trách nhiệm, cụ thể của Chính phủ trong thời gian qua, đặc biệt là việc xác định nguồn vốn NSNN hỗ trợ cho dự án. Ông Lưu Xuân Thuỷ - Phó Chủ tịch HĐQT Cty CP BOT Trung Lương – Mỹ Thuận khẳng định: “Nếu nguồn vốn NSNN được giải ngân kịp thời thì nhà đầu tư với trách nhiệm của mình sẽ quyết tâm huy động tất cả nguồn lực tự có để đưa dự án hoàn thành thông tuyến vào năm 2020 như chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ cho dù phần vốn tín dụng chưa được tài trợ”.

Đại diện nhà đầu tư cũng kiến nghị, trong trường hợp hết năm 2019, dự án vẫn chưa được giải ngân nguồn vốn NSNN, đồng thời ngân hàng chưa hoàn thành việc cho vay thì đề nghị UBND tỉnh Tiền Giang báo cáo Thủ tướng cho tạm dừng dự án để đàm phán lại thời gian hoàn thành và xử lý nguồn vốn khác để tiếp tục thực hiện hoàn thành dự án.

Việc tạm dừng dự án là biện pháp “cực chẳng đã” bởi Thủ tướng Chính phủ nhiều lần trong các cuộc họp khác nhau khi đề cập đến tiến độ xây dựng dự án cao tốc Trung Lương – Mỹ Thuận đều khẳng định “2020 phải thông tuyến”, đó như là cam kết chính trị đối với 20 triệu người dân đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Và trong cuộc làm việc gần đây, Thủ tướng giao trách nhiệm của Bộ GTVT và tỉnh Tiền Giang phải hoàn thành cam kết ấy.

Khoảng 500 ngày nữa là hết năm 2020, phải trừ thời gian mùa mưa của Nam Bộ, xử lý nền đất yếu là đặc thù của thổ nhưỡng nơi dự án đi qua, một khối lượng công việc khổng lồ mà những người thực hiện dự án đang nóng ruột chờ nguồn vốn NSNN để triển khai. Vốn chậm một ngày, nguy cơ lỡ hẹn càng hiển hiện.

Tại cuộc họp giữa UBND tỉnh Tiền Giang, Cty CP BOT Trung Lương – Mỹ Thuận với đại diện Bộ GTVT, Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) và các ngân hàng cung cấp tín dụng mới đây, Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú đã chỉ đạo các tổ chức tín dụng thu xếp vốn cho dự án tuyến cao tốc Trung Lương – Mỹ Thuận; tiếp tục phối hợp chặt chẽ với địa phương, chủ đầu tư dự án để điều chỉnh, hoàn thiện các hồ sơ pháp lý nhằm đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án hạ tầng quan trọng này.

Ông Đào Minh Tú khẳng định: “Đây là dự án hiệu quả trong đầu tư thương mại, các ngân hàng cần mạnh dạn cho vay dự án. Hiện nay, các ngân hàng thương mại không thiếu vốn, nếu có thiếu thì NHNN sẵn sàng bù đủ vốn cho nhu cầu tín dụng của dự án. Trong quá trình cho vay vốn tín dụng, nếu ngân hàng có khó khăn, vướng mắc phải báo cáo ngay và NHNN sẵn sàng có phương án hỗ trợ không chỉ khi triển khai dự án mà cả cho đến khi dự án hoàn thành”.

Chỉ đạo của Phó Thống đốc cho ngân hàng thương mại rất rõ ràng, tuy nhiên với yêu cầu cấp bách của dự án, hiện vốn nhà đầu tư đã bỏ ra hơn 2.500 tỷ, vốn NSNN đang dự kiến bố trí 2.186 tỷ đồng trong năm 2019 thì phần vốn vay không phải là trọng yếu của việc thông tuyến năm 2020 nhưng sẽ quyết định việc hoàn thành của dự án vào năm 2021.

Ông Đào Minh Tú - Phó Thống đốc NHNN phát biểu chỉ đạo các ngân hàng thương mại khẩn trương thu xếp vốn cho dự án.

Trước đó tại cuộc họp Thường trực Chính phủ tháng 2/2019, Bộ GTVT (với vai trò là cơ quan Nhà nước có thẩm quyền trước khi chuyển cho UBND tỉnh Tiền Giang tại Văn bản số:1411/BGTVT-ĐTCT ngày 19/2/2019) đã báo cáo Chính phủ về các vướng mắc tín dụng do ngân hàng đưa ra rất khó khăn để dự án có thể thực hiện được, gồm có 20 điều kiện tiên quyết để giải ngân được vốn vay, đặc biệt là yêu cầu “kể từ ngày ký hợp đồng không có bất kỳ thay đổi bất lợi đáng kể nào xảy ra”; đây là điều kiện không phù hợp với bối cảnh các dự án BOT hiện nay đang vướng hàng loạt bất cập chính sách và thường xảy ra các thay đổi bất lợi cần được chia sẻ tháo gỡ, với điều kiện này hợp đồng tín dụng đã ký sẽ bị vô hiệu không thực hiện được.

Hy vọng, sự quan tâm của chỉ đạo của NHNN sẽ tháo gỡ được nút thắt cuối cùng của các ngân hàng thương mại, để không phải lỗi hẹn với người dân ĐBSCL nhằm hoàn thành dự án trong năm 2021 như kỳ vọng.